Ốm đau, bệnh tật không loại trừ ai và cũng không ai trong chúng ta biết trước tình trạng sức khỏe của mình ngày mai sẽ thế nào mặc dù hôm nay rất khỏe mạnh.  Đối với những người hay ốm yếu, hoặc đã mắc các bệnh mãn tính thì bảo hiểm y tế (BHYT) là lựa chọn không thể thiếu của họ. Còn với những người tự cho rằng mình rất khỏe mạnh thì hầu hết đều không mấy mặn mà với BHYT. Có nhiều trường hợp đến lúc ốm nặng hoặc thấy có nguy cơ mắc bệnh cao mới vội vàng đi mua BHYT. Điều này không những thể hiện sự thiếu trách nhiệm với những người trong gia đình nói riêng và cộng đồng nói chung mà còn khiến người dân gặp nhiều rủi ro về tài chính khi không may mắc bệnh.

Tại  Thái Bình, nhóm đối tượng tham gia bảo hiểm y tế hộ gia đình có tần suất sử dụng thẻ BHYT cao, chi phí khám chữa bệnh BHYT rất lớn do phần lớn người có thẻ ở độ tuổi cao, sức yếu, hoặc mắc các bệnh mãn tính như huyết áp, tim mạch, tiểu đường… Đó là những “lựa chọn ngược” khi tham gia BHYT, nhưng trên thực tế cũng có rất nhiều người vốn nghĩ mình không ốm đau nên chẳng cần tham gia BHYT lại bất ngờ rơi vào “bẫy” nghèo đói vì không may mắc bệnh. Anh Bùi Ngọc Hải (xã Thụy Chính, huyện Thái Thụy) chia sẻ: “Cách đây 3 năm, tôi bị viêm cầu thận, một năm đi lại, điều trị tại Bệnh viện Bạch Mai mà không có thẻ BHYT khiến kinh tế gia đình sa sút trầm trọng. Hai năm nay, tôi phải chạy thận nhân tạo tại Bệnh viện Đa khoa Thái Bình đều đặn 3 lần/tuần, nhưng may là trong thời gian này tôi được trợ cấp BHYT và được hưởng 95% chi phí khám chữa bệnh. Nếu cứ phải chạy thận nhân tạo đều đặn như tôi mà không có thẻ BHYT thì dù gia đình có khá giả cũng không thể trụ được vài năm”.

Luật Bảo hiểm y tế sửa đổi có hiệu lực thi hành từ ngày 1/1/2015 quy định: Đối với những người là học sinh, sinh viên, những người tham gia BHYT theo hộ gia đình, nếu đóng BHYT lần đầu hoặc đóng BHYT không liên tục từ 3 tháng trở lên thì thẻ có giá trị sau 30 ngày, kể từ ngày đóng BHYT. Riêng đối với quyền lợi về dịch vụ kỹ thuật cao thì thẻ BHYT có giá trị sử dụng sau 180 ngày kể từ ngày đóng BHYT. Người có thời gian tham gia BHYT 5 năm liên tục trở lên và có số tiền cùng chi trả chi phí  khám chữa bệnh trong năm lớn hơn 6 tháng lương cơ sở thì được hưởng 100% chi phí khám chữa bệnh (trừ trường hợp tự đi khám chữa bệnh không đúng tuyến). Như vậy, nếu người dân đợi đến lúc ốm đau mới đi mua BHYT thì sẽ không được hưởng những quyền lợi như trên của BHYT. Luật này cũng quy định, người dân muốn mua thẻ BHYT phải đăng ký theo hộ gia đình. Mức đóng được giảm dần từ thành viên thứ hai trở đi, cụ thể: người thứ nhất đóng tối đa bằng 4,5% mức lương cơ sở, người thứ hai, thứ ba, thứ tư đóng lần lượt là 70%, 60%, 50% mức đóng của người thứ nhất. Từ người thứ 5 trở đi mức đóng bằng 40% của người thứ nhất. Nếu trong hộ gia đình có một người mắc bệnh nặng thì số tiền tham gia BHYT nói trên của hộ gia đình không thể bù đủ cho chi phí khám chữa bệnh của thành viên bị bệnh. Mặt khác, trong điều kiện nhiều người dân chưa ý thức tự giác trong việc chăm sóc sức khỏe thông qua chính sách BHYT thì việc ràng buộc tham gia BHYT theo hộ gia đình là giải pháp khả thi để bảo đảm phần lớn người dân được hưởng lợi từ chính sách BHYT.

Bác Phạm Thị Sen (xã An Thanh, huyện Quỳnh Phụ) sau khi nhẩm tính cho biết: “Nhà tôi có 4 người, bác trai huyết áp cao, đã hai lần tai biến, nhưng may mà có BHYT nên chi phí cũng không hết nhiều. Tôi thì cũng thỉnh thoảng ốm đau nên hai vợ chồng tôi vẫn tham gia BHYT thường xuyên. Hai con tôi ít khi ốm nên không tham gia BHYT. Tới đây, nếu phải tham gia cả 4 người thì gia đình tôi sẽ mất khoảng 2 triệu đồng để mua BHYT cho cả nhà mỗi năm. Bỏ ra số tiền như vậy tôi xót lắm, nhưng biết làm sao được, tôi có tuổi rồi, ốm đau cũng khó tránh khỏi, còn ông ấy thì nay khỏe nhưng mai thì không biết thế nào”.

Tóm lại, tham gia BHYT theo hộ gia đình nhằm bảo vệ, chăm sóc sức khỏe cho tất cả các thành viên trong gia đình, phù hợp với mục tiêu chăm sóc, bảo vệ sức khỏe toàn dân mà Đảng, Nhà nước đang hướng tới. Mặc dù giai đoạn đầu khi triển khai có một số vướng mắc về thủ tục hành chính gây phiền hà đối với người tham gia BHYT. Nhưng để khắc phục những khó khăn, vướng mắc này, Bảo hiểm xã hội Việt Nam đã quyết định lùi thời gian thực hiện quy định BHYT theo hộ gia đình đến 1/1/2016. Nhà nước và nhân dân, mỗi người cùng chung tay thực hiện bảo hiểm y tế toàn dân.

Trung tâm Truyền thông GDSK Thái Bình