Nằm uy nghiêm giữa trung tâm thành phố Thái Bình, được xây dựng với từ nguồn kinh phí 66,6 tỷ đồng của Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội và UBND tỉnh, có tổng diện tích gần 8.000m², Ðền thờ liệt sĩ tỉnh được thiết kế theo kiến trúc đình làng truyền thống của khu vực đồng bằng sông Hồng với bố cục hình chữ Ðinh, có hai tầng: tầng trên là nơi thờ các anh hùng liệt sĩ, tầng dưới trưng bày, lưu giữ kỷ vật. Ðền thờ liệt sĩ tỉnh có thiết kế hài hòa, mang đậm dấu ấn văn hóa truyền thống Việt Nam. Trước Ðền có hai văn bia lớn bố trí hai bên, có cổng trụ biểu và hồ bán nguyệt. Bên phải là văn bia “Thái Bình vùng đất văn hiến” nêu khái quát quá trình hình thành và phát triển của mảnh đất Thái Bình suốt chiều dài lịch sử với những biến động thăng trầm cùng đất nước, đồng thời khẳng định truyền thống lịch sử, văn hóa, văn hiến, cần cù, sáng tạo trong lao động sản xuất, hiếu học khoa bảng, đặc biệt là truyền thống yêu nước, cách mạng của người Thái Bình. “Nghìn năm văn hiến/Hào kiệt nhân minh/Khí thiêng sông biển/Ðất này địa linh/Khai phát nghiệp đế/Hiển hách võ công/Cõi bờ mở rộng/Kho thóc kho người/Ðại khoa tri thức/Bia đá tạc ghi/Dâu bể hùng bi/Lừng vang muôn cõi...”. Bên trái văn bia “Ðời đời nhớ ơn các anh hùng liệt sĩ” là bản hùng ca ghi lại tinh thần quật cường, anh dũng, quả cảm, thà hy sinh chứ không chịu kiếp lầm than nô lệ của người dân Thái Bình. “Hội khí thiêng sông biển/Sinh hào kiệt anh hùng/Xả thân cơn nguy biến/Ðuổi giặc cứu non sông/Nợ nước ắt phải trả/Chí hào sảng cương cường/Khí phách ngang biển cả/Ðâu tiếc gì máu xương/Ôi! Anh hùng vạn kiếp/Sừng sững muôn năm qua/Người sau ai còn biết/Bi hùng khúc tráng ca…”.

Trong Ðền có 9 gian, gian giữa có hậu cung đặt bàn thờ các anh hùng liệt sĩ, 8 gian còn lại là bia ghi danh liệt sĩ của 8 huyện, thành phố. Trước mỗi gian có đỉnh đồng chạm khắc những hình ảnh văn hóa truyền thống tiêu biểu của các địa phương, qua đó làm nổi bật nét văn hóa của mảnh đất và con người Thái Bình. Bước vào Ðền, sau cảm nhận uy nghiêm và thành kính ban đầu là tâm trạng xúc động khó tả. Tám gian bia sừng sững ghi danh hơn 51.000 người con ưu tú của quê hương đã anh dũng hy sinh trong các cuộc chiến tranh vệ quốc vĩ đại của dân tộc Việt Nam là chứng tích về lòng dũng cảm, ngoan cường, về sự đóng góp và những hy sinh to lớn của Ðảng bộ và nhân dân Thái Bình trong công cuộc bảo vệ và dựng xây đất nước. Ðền là biểu tượng tôn vinh các anh hùng liệt sĩ, những người con ưu tú của quê hương đã hiến dâng cả cuộc đời cho nền độc lập, tự do của dân tộc. Ðây cũng là nơi để tưởng nhớ, tri ân công ơn các anh hùng liệt sĩ, là nơi giáo dục truyền thống cho các thế hệ về đạo lý “Uống nước nhớ nguồn” của dân tộc, nuôi dưỡng và nhân lên cội nguồn sức mạnh yêu nước của quê hương. Công trình cũng là địa chỉ văn hóa tâm linh để mỗi người dân Thái Bình tỏ lòng thành kính, tri ân các anh hùng liệt sĩ.

Chiến tranh đã lùi xa, sự sống đã hồi sinh trên từng mảnh đất, từng gốc cây, ngọn cỏ, cánh rừng, nơi đã thấm đẫm máu xương biết bao người con ưu tú của quê hương Thái Bình. Như triệu người con của Tổ quốc Việt Nam hôm nay, hơn 1,8 triệu người con Thái Bình đang từng ngày vươn lên dựng xây quê hương trong thời kỳ mới. Hình ảnh về những người con đã cống hiến trọn tuổi thanh xuân cho quê hương, đất nước sẽ mãi mãi đi cùng với Ðảng bộ và nhân dân Thái Bình. Ðến dâng hương tại Ðền thờ liệt sĩ tỉnh, mỗi chúng ta thấy tự hào hơn về truyền thống của ông cha, đồng thời thấy mình càng phải sống xứng đáng hơn với sự hy sinh to lớn của các thế hệ đi trước, nêu cao ý chí tự lực, tự cường, kiên trung bất khuất, không ngừng phát huy tinh thần quyết chiến, quyết thắng trong giai đoạn hiện nay.

Bảo Anh - Nguyễn Cường