Điểm bưu điện văn hóa xã là một chương trình của ngành bưu điện để tạo điều kiện cho người dân vùng nông thôn tiếp cận và hưởng lợi từ các dịch vụ bưu chính viễn thông, nắm bắt chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội ở vùng nông thôn. Đây là mô hình gắn kết giữa hai ngành văn hóa và bưu điện với phương châm lấy phục vụ công ích làm chính song cũng phải gắn với kinh doanh để tồn tại lâu dài. Tại Thái Bình, điểm bưu điện văn hóa xã xuất hiện từ năm 1998 với 29 điểm, rút ngắn bán kính phục vụ xuống còn 3,2km/bưu cục.

Sau khi đi vào hoạt động, hệ thống bưu điện văn hóa xã đã có nhiều đóng góp quan trọng đối với ngành bưu điện Thái Bình. Chỉ trong 10 tháng đầu tiên, các điểm bưu điện văn hóa xã đã mang lại doanh thu 174,4 triệu đồng. Về văn hóa, bình quân mỗi điểm bưu điện văn hóa xã có 125 đầu sách và bình quân có 20 lượt người/ngày đến mua và đọc sách báo miễn phí. Đến năm 2015, Bưu điện tỉnh đã xây dựng được 231 điểm bưu điện văn hóa xã, đồng thời phát triển mạnh hệ thống bưu điện văn hóa xã đa dịch vụ, mang lại doanh thu hơn 17 tỷ đồng, trong đó doanh thu đến từ hoạt động phân phối truyền thông chiếm 89,9%, hoạt động báo chí, chuyển phát chiếm 5,8%, tài chính bưu chính chiếm 4,3%. Doanh thu bình quân một điểm đạt 6,9 triệu đồng/tháng, điểm cao nhất 30,7 triệu đồng/tháng. Trong 6 tháng đầu năm 2016, các điểm bưu điện văn hóa xã đã đóng góp gần 14 tỷ đồng vào tổng doanh thu của ngành bưu điện, trong đó phân phối truyền thông chiếm tới 91,25%, dịch vụ báo chí, chuyển phát và tài chính bưu chính lần lượt chiếm 3,13% và 5,62%.

Trước sự phát triển không ngừng của xã hội, các điểm bưu điện văn hóa xã phải đối diện với nhiều khó khăn để tồn tại. Các doanh nghiệp cùng cung cấp dịch vụ cạnh tranh ngày càng gay gắt với Bưu điện tỉnh. Các kênh thông tin - truyền thông, dịch vụ viễn thông; công nghệ thông tin phát triển mạnh mẽ; doanh nghiệp viễn thông đưa thuê bao điện thoại đến hầu hết nhà dân, điều này đã làm giảm mạnh doanh thu từ các dịch vụ bưu chính viễn thông tại các điểm bưu điện văn hóa xã. Trong khi đó, chi phí sửa chữa, nâng cấp, đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị bổ sung cho các điểm bưu điện văn hóa xã tăng nhanh do các điểm đưa vào hoạt động đã xuống cấp, thiết bị phục vụ lạc hậu và thiếu thốn, nội dung thông tin phục vụ chưa phong phú, chưa thu hút người dân.

Để tiếp tục duy trì hoạt động của các điểm bưu điện văn hóa xã, ngành bưu điện đã chủ động thực hiện nhiều biện pháp để nhanh chóng giải quyết những bất cập nảy sinh. Bên cạnh việc mở hết các dịch vụ bưu chính viễn thông công ích bắt buộc theo quy định hiện hành, Bưu điện tỉnh đã nghiên cứu, triển khai nhiều dịch vụ phù hợp xuống các điểm bưu điện văn hóa xã (như bán các loại thẻ viễn thông trả trước, bảo hiểm bưu điện nhân thọ và phi nhân thọ, sách giáo khoa, văn phòng phẩm…) được gọi là các điểm bưu điện văn hóa xã đa dịch vụ. Thực tế cho thấy những bước đi của ngành bưu điện là hoàn toàn hợp lý. Trong hơn 17 tỷ đồng doanh thu của năm 2015 thì nguồn thu từ việc bán thẻ viễn thông đóng góp hơn 12 tỷ đồng, còn trong 6 tháng đầu năm 2016 đã thu về gần 10 tỷ đồng. Ngoài ra, ngành còn tăng cường công tác đào tạo và bổ sung kiến thức cho nhân viên điểm bưu điện văn hóa xã bằng cả hình thức tập trung và đào tạo tại chỗ; triển khai các cuộc vận động như “Nhân viên điểm bưu điện văn hóa xã đa năng”, “Chung tay vun đắp điểm bưu điện văn hóa xã”…

 Về cơ sở vật chất, ngành đã quan tâm đầu tư kinh phí để tu sửa, nâng cấp. Tuy nhiên, đến nay, tình trạng bưu điện xuống cấp vẫn còn diễn ra tại nhiều xã trong tỉnh. Điển hình như điểm bưu điện văn hóa xã Vũ Vinh (Vũ Thư). Mặc dù là một trong những điểm bưu điện văn hóa có thành tích hoạt động tốt trong toàn tỉnh, đạt doanh thu cao nhất năm 2015, doanh thu trung bình hàng tháng đạt từ 50 - 60 triệu đồng, được khen thưởng từ cấp tỉnh đến quốc gia nhưng cơ sở vật chất tại đây lại xuống cấp nghiêm trọng. Bàn ghế xập xệ, sàn nhà vỡ nát, nóng bức vào mùa hè, không có nhà vệ sinh. Chị Phạm Thị Minh đang công tác tại đây cho biết, dù đã đề nghị nhiều lần song do nhiều nguyên nhân nên đến nay vẫn chưa có kinh phí để sửa chữa. Mặc dù vậy, chúng ta không thể phủ nhận ngành bưu điện đã có những biện pháp đúng và kịp thời để bảo đảm cho sự tồn tại của các điểm bưu điện văn hóa xã, góp phần lưu giữ những giá trị, những đặc trưng không thể thiếu của ngành đồng thời phục vụ đời sống, sinh hoạt của người dân trong tỉnh.

Thanh Thủy