Tổ chức Y tế thế giới đánh giá Việt Nam là một trong những nước có số người hút thuốc lá lớn nhất thế giới. Theo các báo cáo được công bố, gần một nửa nam giới ở Việt Nam thường xuyên hút thuốc lá. Có tới 2/3 số hộ gia đình Việt Nam có ít nhất một người hút thuốc. Số người hút thuốc lá cao, thuốc lá đang ảnh hưởng trực tiếp đến mỗi người, mỗi nhà. Tuy nhiên do chưa thực sự được đẩy mạnh nên phòng chống tác hại của thuốc lá là việc gần mà vẫn đang ngỡ ở xa…

Trên thế giới hàng năm có hơn 5 triệu người chết vì các bệnh liên quan đến thuốc lá, số người chết do thuốc lá nhiều hơn số người chết vì HIV/AIDS, sốt rét và lao cộng lại. Tại Việt Nam, mỗi giờ có 5 ca tử vong vì  các bệnh liên quan đến thuốc lá, mỗi năm có 40.000 người chết vì các bệnh liên quan đến thuốc lá (cao hơn số người chết vì tai nạn giao thông). Ngoài ra, theo ước tính mỗi năm có khoảng 150 nghìn đến 300 nghìn trẻ em dưới 18 tháng tuổi bị viêm phế quản hoặc viêm phổi có liên quan đến môi trường có khói thuốc.

Không chỉ ảnh hưởng đến sức khoẻ, thuốc lá còn ảnh hưởng đến kinh tế của mỗi gia đình có người hút thuốc và toàn xã hội. Các nghiên cứu khác cũng cho biết ước tính chi phí gây bởi 3 căn bệnh lao phổi, phổi tắc nghẽn mạn tính, khí phổi thủng do thuốc lá gây ra là hơn 1160 tỷ đồng/năm. Tại Việt Nam, các hộ nghèo tiêu tốn 5% thu nhập gia đình vào thuốc lá…

Mặc dù những ảnh hưởng và tác hại của thuốc lá đã được cảnh báo, hoạt động phòng chống tác hại thuốc lá đã được khởi động nhiều năm, song dường như cộng đồng chúng ta vẫn còn rất thờ ơ với hoạt động này, chúng ta chưa thực sự có những suy nghĩ và nhìn nhận nghiêm túc về hoạt động phòng chống tác hại của thuốc lá cũng như chưa thực sự thừa nhận sự nguy hại của thuốc lá.

"Không bổ âm cũng bổ dương", nhiều vị đàn ông vẫn lý sự như vậy và vẫn điềm nhiên hút thuốc bất chấp lời can gián của gia đình, bạn bè. Họ hút thuốc tại nhà riêng, hút thuốc nơi công cộng và hút thuốc cả trong hội trường, trong phòng họp kín bật máy lạnh. Nam giới ở thành phố hút thuốc, nam giới ở ông thôn hút thuốc còn nhiều hơn. Nếu có dịp về dự một hội nghị ở tuyến xã, bạn sẽ thấy khó thở vì không gian khá mù mịt khói thuốc của cánh đàn ông dự hội nghị.

Tại sao tác hại của thuốc lá đã được cảnh báo mà số người hút thuốc vẫn giảm chậm. "Hút thuốc lá có hại cho sức khoẻ", "Hút thuốc lá là nguyên nhân gây nên các bệnh về phổi"; "Hút thuốc lá gây ung thư phổi"…, đó là những lời cảnh báo được ghi trên vỏ bao của nhiều nhãn hàng thuốc lá. Ngày càng chuyển tải những thông tin có sức nặng hơn, tuy nhiên những lời cảnh báo này hầu như không có tác động gì đến những người đang hút thuốc.

Tăng cường phòng chống tác hại của thuốc lá, Chính phủ đã có những quy định về xử phạt hành chính từ 50-100 nghìn đồng các hành vi hút thuốc lá, thuốc lào ở nơi công cộng (rạp hát, rạp chiếu phim, phòng họp, bệnh viện, thư viện, phòng đợi nhà ga, bến xe, sân bay…). Tuy nhiên quy định này chưa đi vào cuộc sống. Thực tế thời gian qua cho thấy không có cơ quan chức năng nào đứng lên giám sát hay xử phạt người hút thuốc tại những nơi có biển báo cấm hút thuốc.

Kỳ họp thứ 3 Quốc hội khóa XIII đang diễn ra tại Hà Nội, trong 13 dự án luật sẽ được Quốc hội thảo luận và thông qua trong kỳ họp này có Luật Phòng chống tác hại của thuốc lá. Trong ngày làm việc thứ 2, ngày 22/5 vừa qua, Quốc hội đã dành thời gian thảo luận về Luật Phòng chống tác hại của thuốc lá.

Báo chí trong nước đã đưa tin, sau thời gian tiếp thu ý kiến và chỉnh lý, Dự thảo Luật Phòng chống tác hại thuốc lá trình Quốc hội lần này bao gồm 5 chương, 35 điều quy định về các biện pháp giảm nhu cầu sử dụng thuốc lá, các biện pháp giảm nguồn cung cấp thuốc lá và các điều kiện bảo đảm để phòng chống tác hại của thuốc lá.

Trong đó có những quy định được quan tâm như: các biện pháp xử lý vi phạm pháp luật về phòng chống tác hại thuốc lá; các hành vi bị nghiêm cấm trong quảng cáo, buôn bán, vận chuyển, hút thuốc lá…; quỹ phòng chống tác hại thuốc lá…

Đa số đại biểu Quốc hội đều tán thành sự cần thiết ban hành Luật Phòng chống tác hại của thuốc lá. Tuy nhiên, không ít đại biểu cũng băn khoăn về tính khả thi của Luật, liệu Luật có đi vào cuộc sống?

Mặc dù vậy, người dân nhất là những người quan tâm đến sức khoẻ cộng đồng đang rất mong chờ sự ra đời của Luật Phòng chống tác hại của thuốc lá cũng như việc thực thi Luật, để việc phòng chống tác hại của thuốc lá sẽ thực sự trở thành việc gần của mỗi người, mỗi nhà. 

     
       Trần Thu Hương