Khảo sát tại một số xã trong tỉnh, chúng tôi nhận thấy hầu hết bí thư chi bộ các thôn đều là đảng viên cao tuổi, người thấp nhất đã “ngoại tứ tuần”, người cao tuổi nhất đã sắp đến cái tuổi “thất thập cổ lai hy”. Chi bộ ít đảng viên, phần đông là đảng viên cao tuổi nên phần nào hạn chế đến việc nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của tổ chức Đảng, nhất là trong công cuộc xây dựng nông thôn mới nâng cao, nông thôn mới kiểu mẫu đòi hỏi phải có một đội ngũ cán bộ, đảng viên trẻ có đủ năng lực tiếp nhận và ứng dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất. Thế nhưng giờ đây mọi công việc trong thôn, xóm lại đang “dồn” lên vai bí thư chi bộ và những đảng viên cao tuổi.

Đồng chí Bùi Thế Đua năm nay gần 70 tuổi vừa được tín nhiệm bầu giữ chức Bí thư Chi bộ thôn Cam Hoà, xã Thụy Liên (Thái Thụy). Chi bộ có 62 đảng viên thì có tới 30 đảng viên thuộc diện miễn hoãn và đi làm ăn xa nên mọi công việc của thôn đều do Bí thư Chi bộ và các chi ủy viên đảm nhiệm. Họ phân công nhau tuyên truyền, vận động nhân dân chấp hành tốt chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, chỉ đạo của cấp uỷ cấp trên, thực hiện công tác giải phóng mặt bằng, xây dựng nông thôn mới nâng cao, nông thôn mới kiểu mẫu), đóng góp ủng hộ các loại quỹ, bảo đảm an ninh trật tự… 

Đồng chí Bùi Thế Đua cho biết: Vừa qua, Thụy Liên cơ bản hoàn thành việc giải phóng mặt bằng hàng trăm ha đất phục vụ xây dựng khu công nghiệp Liên Hà Thái. Đạt được kết quả này có sự đóng góp công sức rất lớn của những bí thư chi bộ thôn và các đảng viên, nhất là đảng viên cao tuổi hàng ngày “đi từng ngõ, gõ từng nhà” tuyên tuyền để bà con hiểu, bà con tin, bà con làm theo. Thôn có gần 700 hộ, công việc rất nhiều, nhiều khi vợ tôi đùa bảo từ khi ông làm Bí thư Chi bộ thôn còn vất vả hơn khi đang công tác. Vì nhân dân tôi không ngại bất cứ việc gì, nhưng giờ tuổi cao, sức khỏe yếu có những việc muốn làm cũng không kham nổi, ví như vụ việc xảy ra vào ban đêm, liên quan đến an ninh trật tự cũng rất khó khăn. Để có nguồn kế cận, Chi bộ cũng đã tích cực phát hiện bồi dưỡng lớp thanh niên để kết nạp Đảng, vừa qua đã kết nạp được 1 đồng chí. Tuy nhiên thanh niên trong độ tuổi đa phần đi học, đi làm ăn xa, một số ở quê làm trong các doanh nghiệp nhưng không muốn phấn đấu vào Đảng.

Câu chuyện đảng viên cao tuổi đang phải gánh trên vai trách nhiệm “đi trước, làng nước theo sau” không chỉ có ở xã Thụy Liên mà là tình trạng chung của nhiều thôn trong tỉnh. 

Đồng chí Phạm Thị Thanh Vân, Phó Bí thư Đảng ủy xã Tự Tân (Vũ Thư) chia sẻ: Đảng bộ xã hiện có 298 đảng viên, độ tuổi trung bình gần 60. Mặc dù luôn chú trọng phát triển đảng viên mới song mỗi năm Đảng bộ xã cũng chỉ kết nạp được từ 1 - 2 đảng viên mà chủ yếu là ở các chi bộ chuyên môn. Việc phát triển đảng ở chi bộ nông thôn vô cùng khó khăn, điều này dẫn tới tình trạng “già hóa” đảng viên ở các chi bộ nông thôn, ít nhiều ảnh hưởng đến việc thực hiện các nhiệm vụ ở địa phương. Mặc dù tất cả bí thư chi bộ cũng như đảng viên cao tuổi đều rất gương mẫu, nhiệt tình với công tác phong trào, nêu cao tinh thần, trách nhiệm của người đảng viên, hoàn thành tốt các công việc được Đảng ủy giao. Mặt tích cực của đảng viên tuổi đời cao là những người có tư tưởng chính trị vững vàng, luôn giữ được sự đoàn kết, gắn bó giữa Ðảng với dân, có uy tín trong cộng đồng dân cư. Nhưng cũng cần nhìn nhận rằng, đa phần đảng viên cao tuổi  có phần hạn chế trong tham gia những công việc cần sức người, ứng dụng khoa học - kỹ thuật vào sản xuất.

Theo đồng chí Nguyễn Xuân Trường, Trưởng phòng Tổ chức đảng - Đảng viên, Ban Tổ chức Tỉnh ủy: Nguyên nhân của tình trạng khó khăn trong kết nạp đảng viên ở nông thôn là do quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế, hầu hết học sinh sau khi tốt nghiệp trung học phổ thông đều có xu hướng thi vào các trường đại học, cao đẳng, số khác đi làm trong các doanh nghiệp hoặc lao động tự do xa nơi cư trú; sinh viên tốt nghiệp trong thời gian chờ việc, xin việc cư trú tại địa phương thời gian ngắn và không thường xuyên. Đối tượng cần tập trung để bổ sung nguồn phát triển đảng viên ở chi bộ thôn là hội viên các tổ chức đoàn thể nhưng hiệu quả thấp và gặp nhiều khó khăn, bởi những người này đều đã có gia đình, có công ăn việc làm ổn định, một số người có điều kiện kinh tế khá. Ngoài công việc bận rộn, nhiều người cũng chưa hiểu về mục tiêu, lý tưởng cách mạng của Đảng, không có ý định phấn đấu đứng trong hàng ngũ của Đảng, sợ vào Đảng sẽ bị ràng buộc, mất tự do… Thậm chí, một bộ phận không nhỏ đặt lợi ích cá nhân lên hàng đầu, còn có tư tưởng phân bì vào Đảng để làm gì, được gì? 

Nguyên nhân của tình trạng “già hóa” đảng viên ngoài yếu tố khách quan khó khăn về nguồn kết nạp thì còn yếu tố chủ quan. Muốn Đảng mạnh cần một đội ngũ đảng viên mạnh cả chất và lượng. Tuy nhiên một số cấp ủy, tổ chức đảng, đoàn thể chưa thường xuyên quán triệt các chủ trương, quan điểm chỉ đạo của Đảng và chưa thực sự quyết liệt trong lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện công tác phát triển đảng viên. Bên cạnh đó, công tác tuyên truyền, giáo dục quần chúng để có nhận thức đúng, xác định động cơ, ý chí phấn đấu vào Đảng ở nhiều chi bộ chưa được quan tâm sát sao. Một số cấp ủy chưa cụ thể hóa kế hoạch phát triển đảng viên phù hợp với đặc điểm của địa phương; chưa thường xuyên theo dõi, lãnh đạo, chỉ đạo, hướng dẫn, kiểm tra các chi bộ nông thôn xây dựng và thực hiện kế hoạch. Một số đảng viên ở nông thôn chưa thể hiện tốt vai trò, trách nhiệm của người đảng viên đối với công tác vận động, giúp đỡ, rèn luyện quần chúng để tạo nguồn phát triển đảng viên…Một số tổ chức đảng kết nạp đảng viên còn “chạy theo thành tích”, “chạy theo chỉ tiêu”, thiếu quan tâm đến chất lượng.

Hoạt động của các tổ chức đoàn thể có mặt chưa tác động tích cực đối với việc tập hợp, giáo dục, tạo môi trường thúc đẩy sự phấn đấu của đoàn viên, hội viên. Hàng năm, số lượng bộ đội xuất ngũ trở về địa phương rất lớn, đây đều là những quần chúng ưu tú được rèn luyện trong môi trường quân đội, là nguồn sáng để bồi dưỡng, phát triển đảng tuy nhiên nhiều địa phương lại không tận dụng được những nguồn này. 

Theo đồng chí Nguyễn Thanh Tùng, Phó Trưởng ban Tổ chức Huyện ủy Tiền Hải: Mỗi năm, trên địa bàn huyện có khoảng 400 thanh niên nhập ngũ, vì vậy số lượng thanh niên xuất ngũ trở về địa phương hàng năm cũng rất đông. Trước khi tiến hành giao quân về các đơn vị, huyện đều mở một lớp bồi dưỡng nhận thức về Đảng cho trên 100 thanh niên ưu tú. Trong thời gian nhập ngũ, nhiều đồng chí rèn luyện, phấn đấu tốt đã được kết nạp Đảng trong đơn vị. Song việc tạo nguồn và giữ nguồn đảng viên sau xuất ngũ ở các địa phương chưa hiệu quả. Số lượng đảng viên mới kết nạp ở các địa phương trong huyện là bộ đội xuất ngũ rất ít. Thậm chí có tình trạng một số đảng viên kết nạp trong quân đội sau khi xuất ngũ về địa phương vì nhiều lý do không tham gia sinh hoạt Đảng bị xóa tên, vì hoàn cảnh gia đình đi làm ăn xa nên làm đơn xin ra khỏi Đảng, đi xuất khẩu lao động nước ngoài… dẫn tới hiện tượng “chảy máu đảng viên”. Điều quan trọng là cấp ủy cơ sở phải gần gũi, sâu sát, giúp đỡ các đối tượng này xây dựng được động cơ đúng đắn để phấn đấu vào Đảng.

Việc khan hiếm nguồn kế cận là một thực tế, song liệu rằng lớp trẻ có thật sự thờ ơ với việc gia nhập vào hàng ngũ Đảng bởi ở một số tổ chức đảng trong cái khó vẫn có những cách làm hay? Để trả lời cho câu hỏi trên, cần đánh giá khách quan, toàn diện các hạn chế, chỉ rõ nguyên nhân, đề ra giải pháp đồng bộ, trong đó không thể không nhấn mạnh đến vai trò “truyền lửa” của các cấp ủy nhằm khơi dậy niềm tin và chí hướng phấn đấu vào Đảng của thế hệ trẻ.

(còn nữa)

Nội dung: Nhóm phóng viên

Đồ họa: Việt Hùng
Trình bày: Hồng Nhung