Vùng đất bồi ven biển có trữ lượng dự trữ sinh quyển khá cao, chính vì lẽ đó mà ngày 02/12/2004, UNESCO đã công nhận đây là khu dự trữ sinh quyển đất ngập nước ven biển của thế giới. Hiện vùng đất này có diện tích lớn hơn 105.558 ha, trong đó có 66.256 ha đất liền ven biển và 39.302 ha mặt nước biển. Có điều đáng lưu ý là vùng đất ngập nước của Thái Bình đang hàng ngày phải đối mặt với nạn khai thác và đánh bắt thủy hải sản quá mức làm cạn kiệt nguồn tài nguyên; mặn hoá vùng đất do tình trạng diễn biến mặn ở các cửa sông khá phức tạp; ngập úng và hạn hán… vấn đề này đang có nguy cơ làm đảo lộn các chuỗi và lưới thức ăn trong tự nhiên của các loài sinh vật cộng sinh trên vùng đất ngập nước của Thái Bình. Trao đổi vấn đề này với Tiến sỹ Trần Duy Khanh, Chủ tịch Liên hiệp Các hội KHKT Thái Bình, được ông “bật mí” vấn đề này cũng đang được ông nghiên cứu dưới tiêu đề: “Biến đổi khí hậu vùng ven biển Thái Bình” trong đó chỉ ra các nguyên nhân và giải pháp ứng phó với sự biến đổi khí hậu của vùng đất này.

Theo nghiên cứu của ông, dựa vào tài liệu của Cục Thống kê Thái Bình, Niên giám Thống kê Thái Bình năm 2011 NXB Thống kê, tổng diện tích đất ven biển và cồn, đảo (tính đến cốt - 0,5m) là 25.653 ha, phân bố ở 11 xã của hai huyện Tiền Hải và Thái Thụy. Diện tích có rừng là 7.000 ha chiếm 27,3% trong đó rừng Bần thuần loại 1.365 ha, rừng Trang thuần loại 3.60 5ha, rừng hỗn giao 1.790 ha, rừng phi lao 240 ha. Diện tích đất chưa có rừng 18.653 ha chiếm 72,7%, trong đó bãi cát 599 ha, bãi triều 17.944 ha, đất chưa sử dụng là 110 ha. Hàng năm vào mùa khô, lưu lượng nước các sông xuống thấp, thủy triều đẩy nước mặn vào sâu cửa sông khiến cho vùng đất ngập nước bị mặn hoá, có nơi nước mặn vào sâu tới 35km như ở Vũ Ðoài (Vũ Thư). Mùa mưa thì tình trạng ngập úng, khiến cho đất bị sói, lở. Khu rừng ngập mặn ven biển Thái Bình hiện có 137 loài động vật đang sinh sống, trong đó có 123 loài chim với nhiều loại chim quý hiếm. Rừng ngập mặn là nơi nuôi dưỡng và sinh sản của các loại hải sản, rừng ngập mặn ven biển cung cấp nguồn lợi thủy, hải sản phong phú cùng với 500 loại động thực vật thủy sinh và cỏ biển có giá trị kinh tế cao.

Rừng ngập mặn được ví như bức tường xanh bảo vệ đê biển, làng xóm và cuộc sống người dân ven biển trước thảm hoạ của thiên tai. Mới đây, tổ chức bảo tồn các loại chim và sinh cảnh Brid Life Quốc tế tại Việt Nam đã có cuộc khảo sát vùng đất ven biển Thái Bình và xác định vùng đất ngập mặn Thái Bình là một trong 6 vùng chim quan trọng của đất ngập nước có ý nghĩa quan trọng bảo tồn đa dạng sinh học Ðông Dương và có ý nghĩa cực kỳ quan trọng đối với các loài chim nước di cư đến và đi qua từ Ðông Bắc Á và Xiberi đến châu Ðại Dương. Vì thế, bảo vệ và khai thác hợp lý vùng đất ngập nước của Thái Bình không chỉ dừng lại ở ý nghĩa bảo vệ môi trường sinh thái, bảo vệ con người và tài sản trước thảm họa của thiên nhiên vùng ven biển Thái Bình mà còn được coi là một nghĩa vụ quốc tế.

Muốn giải quyết tốt vấn đề bảo vệ và khai thác hợp lý nguồn tài nguyên, thiên nhiên của vùng đất ngập nước Thái Bình cần tuyên truyền sâu rộng trong mọi tầng lớp nhân dân về lợi ích và giá trị bền vững của vùng đất ngập nước; nhanh chóng khắc phục tình trạng phá rừng ngập mặn lấy củi, lấy đất làm đầm nuôi thủy sản, khai thác thủy sản bừa bãi dẫn đến phá vỡ hệ sinh thái ven biển. Tiến hành dạy nghề, tạo việc làm, sinh kế bền vững cho cộng đồng dân cư ven biển…

Bài, ảnh: Lê Quang Viện