Cấy bằng máy là một tiến bộ kỹ thuật đáp ứng nhu cầu thời vụ và nhân lực hiện nay của lao động nông thôn. Vụ xuân 2013, phong trào cấy máy tại một số xã của huyện Thái Thụy phát triển rất mạnh song cũng có xã không cấy được vì vấn đề làm mạ không tốt, mạ bị chết và mất khoảng mà nguyên nhân chính là do giá thể đất chưa bảo đảm. Nhiều địa phương đã phải kỳ công mua đất - giá thể từ các công ty chuyên làm mạ khay tại Thanh Hóa.

Đứng trước thực tế đó, nhóm cán bộ kỹ thuật của Trung tâm (TT) Khảo nghiệm khuyến nông khuyến ngư (KNKNKN) tỉnh  đã làm thí nghiệm gieo mạ khay bằng bùn ao (như bùn của mạ sân) và cho cấy thử bằng máy có kết quả khá tốt. Vụ mùa 2013, tại xã Lê Lợi (Kiến Xương), TT đã xây dựng mô hình “Gieo mạ khay và mạ nền cứng cải tiến dùng để cấy tay và cấy máy”, trong đó có nhiều công thức khác nhau để so sánh và thử nghiệm nếu sử dụng bùn ao làm giá thể gieo mạ khay có cấy được bằng máy hay không? Ngoài ra, mục đích của mô hình còn so sánh hiệu quả cấy máy và cấy tay, giữa cấy máy bằng mạ khay làm từ đất bột (mua từ Thanh Hóa) và cấy máy bằng mạ khay làm từ bùn ao. Đồng thời trong mô hình còn có một số diện tích gieo thẳng trên cùng giống BC15 với các công thức trên.

Mô hình được thực hiện tại thôn Phú Ân (Lê Lợi), có trên 80 hộ tham gia. Diện tích cấy bằng máy là 10,5 ha, trong đó mạ khay gieo bằng bùn ao là 1/3 diện tích. Cán bộ Trạm Khuyến nông Kiến Xương kết hợp Hợp tác xã DVNN hướng dẫn và chỉ đạo bà con nông dân gieo mạ tập trung vào hai ngày 22, 23/6. Đối với mạ gieo bằng đất bột làm theo đúng quy trình công ty hướng dẫn, mạ gieo bằng bùn ao thì lấy bùn tại địa phương, sau đó trộn Lân sufe và chế phẩm Pennac P để hạn chế bùn chua, sau gieo có phủ lên trên một lớp đất bột mỏng. Lượng mộng mạ gieo cho 2 loại giá thể, cách chăm sóc, tưới nước như nhau. Kết quả cho thấy cả 2 loại giá thể mạ đều phát triển rất tốt, 24 giờ sau gieo đã mọc mũi chông, đến 25/6 là đã ra khay được, ngày 4/7 là tiến hành cấy mô hình.

Vấn đề mới trong mô hình này là nếu các địa phương trong tỉnh các vụ khác cấy bằng máy hàng sông nào cũng cách nhau 30 cm thì trong mô hình này xã đã kết hợp Công ty Vĩnh Thái thử nghiệm máy cấy 6 hàng, cứ 3 hàng cấy cách nhau 18 cm thì mới có 1 hàng cách nhau 30 cm. Tại hội nghị đầu bờ ngày hội xuống đồng cấy bằng máy ngày 4/7/2013 của xã Lê Lợi, nhiều nông dân rất phấn khởi khi tận mắt nhìn thấy mạ khay gieo bằng bùn ao bình thường cấy được bằng máy, hàng sông cấy bằng máy cấy lại “dầy dặn” bình thường như cấy tay.

Một tháng sau khi cấy, cánh đồng mô hình cấy máy của xã Lê Lợi lúa đã xanh tốt, hiện đang đẻ kín đất. Bà Phạm Thị Tuyết, xóm 2 thôn Phú Ân có 2,5 sào lúa cấy trong mô hình. Thăm đồng, bà cho biết: “theo hướng dẫn, tôi làm 17 khay mạ bằng đất và bằng bùn. Các loại mạ này phát triển như nhau, thậm chí mạ gieo bằng bùn trông còn cứng cáp hơn. Cấy bằng máy ban đầu chúng tôi còn tiếc đất vì trông thưa hơn, nhưng bây giờ thì yên tâm rồi”.

Ông Nguyễn Văn Ca, Chủ nhiệm HTX DVNN Lê Lợi chia sẻ: “Vào vụ nếu thuê cấy là 200.000 đồng/sào trong khi cấy máy chi phí chỉ hết 80 - 100.000 đồng. Từ kết quả này, chúng tôi đang phát động nếu nông dân có nhu cầu HTX sẽ làm dịch vụ nhận từ khâu giống, gieo mạ, cấy máy cho nông dân toàn bộ cũng chỉ hết 200.000 đồng/sào với 3000 khay hiện có của xã”.

Mai Thị Thu Hương
(Trung tâm KNKNKN tỉnh)