Còn nhớ, có lần khi chúng tôi gặp gỡ một chủ doanh nghiệp và đề nghị tuyên truyền về một đề tài khoa học mới đạt giải song người đó đã thẳng thừng từ chối với lý do: “Không cần tuyên truyền chúng tôi vẫn bán được sản phẩm”. Có lẽ vị chủ doanh nghiệp ấy chỉ đơn giản nghĩ rằng hàng sản xuất ra đến đâu bán hết đến đó là được chứ chưa hiểu rộng, hiểu sâu ý nghĩa của việc tuyên truyền. Không những sản phẩm được giới thiệu, quảng bá, truyền thông KH và CN còn góp phần nâng cao tính cạnh tranh và hiệu quả của sản phẩm, có tính chất quyết định sự phát triển của doanh nghiệp. Đó là lợi ích mà người làm khoa học được hưởng khi tham gia truyền thông KH và CN.

Đối với hoạt động KH và CN nói riêng và các lĩnh vực khác nói chung, vai trò truyền thông là rất quan trọng. Với hoạt động KH và CN, truyền thông giữ vai trò chủ đạo trong công tác giới thiệu, phổ biến đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước coi phát triển KH và CN là quốc sách hàng đầu. Qua các kênh truyền thông, cộng đồng ý thức được vai trò của KH và CN trong việc  quyết định phát triển lực lượng sản xuất, nâng cao tính cạnh tranh và hiệu quả của hàng hóa và của cả nền kinh tế. Truyền thông còn  tạo được sự đồng thuận, ủng hộ, tham gia của toàn xã hội, đẩy mạnh hơn nữa việc áp dụng KH và CN vào công tác quản lý, sản xuất và đời sống.

Hiện nay, có một bộ phận các nhà khoa học chưa ý thức cao cho công tác truyền thông KH và CN, phần lớn các nhà khoa học thường không thích giới thiệu, thậm chí không muốn viết về những kết quả mình làm được. Quay trở lại với trường hợp chủ doanh nghiệp đã từ chối tuyên truyền nọ, nếu như họ hiểu việc tuyên truyền ngoài việc giới thiệu những điển hình trong nghiên cứu khoa học, những mô hình tốt về ứng dụng KH và CN nhằm góp phần cho cả cộng đồng biết đến sự đổi mới sáng tạo hữu ích thì có lẽ vị chủ doanh nghiệp đó đã không từ chối một lời mời mang lại lợi ích trước tiên cho chính bản thân họ. Có thể thấy rất rõ hiện nay nhận thức về vai trò của tuyên truyền về KH và CN chưa được chính quyền và giới làm khoa học trong tỉnh quan tâm đúng mức.

Ngoài những ưu điểm, truyền thông KH và CN vẫn còn nhiều bất cập như người làm khoa học ít có người viết, thông tin trên các phương tiện thông tin đại chúng còn nghèo nàn. Thông tin KH và CN được biên soạn ở dạng báo cáo khoa học, nội dung, hình thức khô khan, khó truyền tải đến bạn đọc. Sở KH và CN hiện có website, có bản tin, song nhìn chung chưa đáp ứng được nhu cầu thông tin đến với công chúng. Truyền thông KH và CN ở cấp tỉnh còn khó khăn như thế, còn ở cấp huyện, việc đó càng “khan hiếm” bởi khó tìm ra người chuyên trách công tác truyền thông KH và CN. Sẽ thật lãng phí khi có nhiều đề tài nghiên cứu đạt kết quả cao, có thành tựu tích cực nhưng lại  không đến được với người dân, với doanh nghiệp chỉ vì công tác truyền thông làm chưa tốt. Đó là câu trả lời vì nguyên nhân nhiều đề tài, dự án khoa học sau thời gian thử nghiệm dù đạt kết quả cao nhưng vẫn không thể triển khai rộng rãi trong cộng đồng.

Nhiệm vụ đổi mới, thúc đẩy truyền thông KH và CN trong thời kỳ mới đặt ra rất bức thiết. Điều đáng nói là chính đội ngũ các nhà khoa học, nhà doanh nghiệp làm khoa học phải coi trọng công tác truyền thông hơn nữa. Truyền thông không chỉ là việc của riêng người làm báo. Để đạt hiệu quả cao, chính các nhà khoa học, doanh nghiệp KH và CN phải trực tiếp tham gia vào công tác này. Thay vì cứ lặng lẽ nghiên cứu, ứng dụng thì họ nên quảng bá sâu rộng hơn những gì mình làm được. Đã đến lúc, người làm khoa học cần thay đổi tư duy về truyền thông KH và CN để thúc đẩy sự phát triển của KH và CN ngày càng mạnh mẽ.

Bài, ảnh: Ngọc Hân