Hiệu quả lớn

Lịch sử phát triển nông nghiệp ở tỉnh ta với những mốc son về năng suất, giá trị sản lượng đều gắn với những thành tựu KH - CN tiên tiến. Năm 1960, với giống lúa Mộc Tuyền làm chủ lực, năng suất lúa tỉnh ta lần đầu tiên đạt 5 tấn/ha. Ngày nay, với việc ứng dụng bộ giống lúa mới gồm 7 giống TBR1, BC15, TBR45, TBR36, CNR36, Ð.ưu 527, Thái Xuyên 111 đã đưa năng suất lúa của tỉnh ta liên tục nhiều năm đạt từ 12 - 13 tấn/ha, sản lượng ổn định trên 1 triệu tấn/năm.

Thông qua việc đẩy mạnh ứng dụng tiến bộ KH - CN bước đầu đã hình thành những vùng sản xuất tập trung với quy mô từ vài chục đến hàng trăm ha như vùng lúa chất lượng cao với giống T10, BT7 ở Tây Tiến (Tiền Hải); vùng lúa giống BC15 với quy mô hàng trăm ha ở các xã An Mỹ (Quỳnh Phụ), Bắc Hải (Tiền Hải)…

Cùng với cây lúa, việc nghiên cứu, ứng dụng cây màu có giá trị kinh tế cao cũng có nhiều tiến bộ đáng ghi nhận. Ðiển hình phải kể đến đề tài “Xây dựng mô hình trình diễn giống dưa Thanh lê và giống bí xanh số 2 trên địa bàn tỉnh Thái Bình” đã được triển khai đúng tiến độ, quy mô và chất lượng mô hình.

Mô hình nuôi cá trắm đen – sản phẩm đề tài KH&CN 2013 tại xã Nam Cường (Tiền Hải).

Mô hình đã xây dựng thành công 30 ha dưa Thanh lê tại 5 điểm cho năng suất từ 22,5 - 28,7 tấn/ha, xây dựng thành công mô hình giống bí xanh số 2 với diện tích 57 ha tại 7 điểm cho năng suất vụ thu đông đạt 46,1 - 55,38 tấn/ha. Từ hiệu quả của đề tài, bắt đầu từ năm 2011 một số địa phương đã mạnh dạn mở rộng diện tích trồng dưa và bí xanh lên hàng trăm ha, điển hình như Hưng Hà, Ðông Hưng, Thái Thụy… cho lãi hàng trăm triệu đồng.

Với sự hỗ trợ của Viện Di truyền nông nghiệp, từ tháng 4/2013, Công ty TNHH Hưng Cúc triển khai dự án “Xây dựng mô hình từ sản xuất giống đến gạo chất lượng tiêu thụ trong nước và xuất khẩu của tỉnh Thái Bình” thuộc chương trình “Hỗ trợ ứng dụng và chuyển giao tiến bộ KH - CN phục vụ phát triển kinh tế - xã hội nông thôn và miền núi giai đoạn 2011 - 2015”. Ðến nay, Dự án đã bước đầu giải quyết vấn đề bảo quản và chế biến gạo chất lượng cao phục vụ xuất khẩu.

Thông qua chuyển giao, tiếp nhận công nghệ sẽ ứng dụng được các quy trình công nghệ vào sản xuất giống lúa, thu hoạch và sản xuất gạo chất lượng cao DT68 vào thực tế sản xuất. Xây dựng các mô hình sản xuất giống gồm 10 ha giống nguyên chủng, 30 ha giống xác nhận giống lúa DT68, xây dựng mô hình sản xuất thu được 1.200 tấn gạo thương phẩm chất lượng.

Nắm bắt nhu cầu của một tỉnh có phong trào nuôi lợn phát triển, Công ty cổ phẩn Giống chăn nuôi Thái Bình đã tiên phong đưa giống lợn đực rừng Thái Lan về nuôi và dùng lợn đực rừng này phối giống với lợn nái Móng Cái bằng phương pháp phối giống trực tiếp. Từ năm 2011 đến nay, giải pháp này đã cung cấp gần 2.000 liều tinh lợn đực rừng để lai với lợn nái Móng Cái. Cũng từ giải pháp này, đến nay, Công ty cổ phần Giống chăn nuôi Thái Bình đã xây dựng được 6 mô hình chăn nuôi lợn đặc sản lai 3/4 máu lợn rừng với số lượng trên 1.000 con, đáp ứng nhu cầu thị trường.

Nhưng vẫn còn khoảng trống

Ông Vũ Mạnh Hiền, Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ cho biết: “Các đề tài, dự án khoa học mới mà Sở đã chuyển giao cho nông dân và các doanh nghiệp trong tỉnh tiếp nhận, ứng dụng vào sản xuất, kinh doanh thời gian qua đều tập trung vào việc nghiên cứu, lựa chọn những mô hình, giống cây trồng, vật nuôi mới phù hợp với điều kiện của địa phương nên đã có những tác động tích cực đến đời sống kinh tế - xã hội trong tỉnh.

Tuy nhiên, thực tế hiện nay việc ứng dụng KH - CN chưa đạt hiệu quả như mong muốn, chưa đáp ứng được vai trò then chốt và là công cụ để thực hiện công nghiệp hóa, hiện đại hóa”. Theo ông Hiền, có nhiều nguyên nhân dẫn đến việc ứng dụng KH - CN chưa hiệu quả. Ðầu tiên có thể thấy cùng với việc cơ sở vật chất chưa đáp ứng được nhu cầu thực tế, lực lượng cán bộ khoa học còn mỏng nên công tác nghiên cứu, ứng dụng KH - CN trên địa bàn tỉnh chưa có bước đột phá.

Nhiều đối tượng sản xuất, kinh doanh chưa thực sự tin tưởng kết quả nghiên cứu khi nhân ra diện rộng nếu họ không “mắt thấy, tai nghe”. Bên cạnh đó, sự kết nối giữa nhà khoa học với nhà sản xuất còn hạn chế do các hình thức tuyên truyền, quảng bá các sản phẩm từ kết quả nghiên cứu chưa “tiếp thị” được đến thị trường...

Ông Ðỗ Khắc Hùng, Giám đốc Trung tâm Ứng dụng tiến bộ KH - CN đã đưa ra  hai ví dụ để làm rõ hơn một trong những nguyên nhân khiến ứng dụng tiến bộ KH - CN chưa đạt được kết quả như mong đợi, đó là việc triển khai thực hiện dự án sản xuất rau an toàn theo quy trình VietGAP rất thành công trong việc áp dụng quy trình công nghệ, song sản phẩm mang ra thị trường tiêu thụ lại không được người tiêu dùng ủng hộ vì mẫu mã không được bắt mắt như các loại thông thường.

Hay việc xây dựng mô hình áp dụng công nghệ nuôi cấy mô tế bào để sản xuất giống khoai tây sạch bệnh đã sản xuất ra củ giống siêu nguyên chủng, cho năng suất cao nhưng khi đến với người nông dân lại không được chào đón. Nguyên nhân là do củ nhỏ, mầm nhỏ, không phù hợp với tâm lý “chọn giống” của người nông dân. Vì vậy, thay đổi nhận thức để tăng cường ứng dụng KH - CN là điều không dễ.

Cần tạo bước đột phá

“Kết quả các đề tài nghiên cứu nếu được ứng dụng tốt không những nâng cao thu nhập của người dân mà còn góp phần quan trọng xây dựng nông thôn mới” - ông Vũ Mạnh Hiền khẳng định. Vì vậy, để tạo nên bước đột phá trong ứng dụng KH - CN, các cấp, các ngành cần tập trung làm rõ quá trình thực hiện nhiệm vụ KH - CN, trong đó chú trọng phân tích vai trò của KH - CN đối với phát triển kinh tế - xã hội, tăng cường mối quan hệ gắn kết giữa 4 nhà: nhà khoa học, nhà quản lý, nhà doanh nghiệp và nhà nông để KH - CN thực sự đi vào cuộc sống. Ðẩy mạnh xã hội hóa hoạt động KH - CN, tăng cường năng lực công nghệ của các doanh nghiệp.

Ðổi mới cơ chế, chính sách và quản lý KH - CN, nâng cao năng lực quản lý nhà nước ở cấp tỉnh, từng bước củng cố, kiện toàn tổ chức và cán bộ làm nhiệm vụ quản lý nhà nước về KH - CN ở các sở, ban, ngành, địa phương, đồng thời mở rộng hợp tác KH - CN trong và ngoài nước để trong thời gian tới việc ứng dụng KH - CN sẽ vươn lên một vị trí mới, xứng đáng với tiềm năng, lợi thế của tỉnh, phục vụ đắc lực cho quá trình phát triển kinh tế - xã hội.

Ngọc Hân