Hiện nay, việc xử lý rác thải ở khu vực nông thôn trên địa bàn tỉnh chủ yếu vẫn bằng hình thức chôn lấp thủ công. Nhiều nơi thiếu đất chôn lấp, rác thải tồn đọng không được xử lý khiến môi trường ngày càng ô nhiễm nghiêm trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống và sức khỏe của người dân nông thôn. Có địa phương tận dụng các ao, hồ, bãi đê và các vùng trũng để đổ rác thải, hình thành các hố chôn lấp rác tự phát, không bảo đảm quy trình kỹ thuật, gây ô nhiễm nguồn nước mặt và nước ngầm… Ðến nay, toàn tỉnh mới chỉ có 28 xã đầu tư xây dựng khu xử lý rác thải sinh hoạt gắn với xây dựng NTM; các xã còn lại việc thu gom, xử lý rác thải chưa đạt hiệu quả.

Tại nhiều địa phương, tình trạng ô nhiễm môi trường từ rác thải sinh hoạt đã trở thành vấn nạn, gây bức xúc trong nhân dân. Nguyên nhân chủ yếu do không có quỹ đất để quy hoạch bãi rác, không có kinh phí đầu tư khu xử lý rác thải theo quy định, bãi rác không đạt quy định về khoảng cách nằm cạnh khu dân cư... Ông Hoàng Văn Ngoạn, Chi cục trưởng Chi cục Bảo vệ môi trường (Sở Tài nguyên và Môi trường) cho biết: Công nghệ xử lý rác bằng phương pháp chôn lấp có giá thành rẻ nhưng đòi hỏi diện tích đất lớn, trong lúc quỹ đất hiện nay rất hạn chế. Mặt khác, phương pháp này không có khả năng thu hồi, tái chế nguồn nguyên liệu từ rác thải, đồng thời nảy sinh yêu cầu xử lý nước rỉ từ rác. Ðây là công việc khó khăn, phức tạp không kém việc xử lý rác.

Vì vậy, việc sử dụng công nghệ đốt để xử lý rác thải được coi là một trong những giải pháp tốt nhất, giúp giải quyết triệt để tình trạng ô nhiễm môi trường từ rác thải, đồng thời, tiết kiệm đất so với quy hoạch bãi chôn lấp. Tuy nhiên, công nghệ xử lý rác thải bằng lò đốt hiện đang “trăm hoa đua nở”, nội có mà ngoại cũng có. Ðể tìm được công nghệ phù hợp với điều kiện thực tế của địa phương, cuối năm 2013, UBND tỉnh đã hỗ trợ kinh phí đầu tư thí điểm 2 lò đốt rác tại thị trấn Tiền Hải và thị trấn Thanh Nê (Kiến Xương) với 2 công nghệ khác nhau.

Chỉ cách đây 2 năm, rác thải là bài toán chưa có lời giải đối với chính quyền thị trấn Tiền Hải. Ông Vũ Văn Cận, Chủ tịch UBND Thị trấn cho biết: Năm 2012, sau khi bãi rác thải sinh hoạt của địa phương đã được đổ đầy, do không có đất để quy hoạch khu chôn lấp mới, trong khi nhân dân các xã lân cận không cho đổ nhờ. Mặc dù lãnh đạo huyện, thị trấn đã tìm nhiều biện pháp nhằm xử lý triệt để lượng rác thải phát sinh hàng ngày trên địa bàn nhưng đều không hiệu quả. Rác luôn tràn ngập khắp các ngõ ngách, các trục đường giao thông, gây bức xúc trong nhân dân.

Tháng 10/2013, được sự quan tâm của tỉnh, huyện đầu tư hệ thống lò đốt rác, tình trạng rác thải sinh hoạt của Thị trấn đã cơ bản được cải thiện. môi trường sạch sẽ, không còn cảnh tượng chỗ nào cũng có đống đốt rác, khói âm ỷ, bụi bay theo gió, ảnh hưởng đến cuộc sống người dân.

Chúng tôi đến thị trấn Thanh Nê (Kiến Xương) đúng thời điểm mở cửa lò đốt rác theo quy định của địa phương. Lò đốt rác được thiết kế nhỏ, gọn gồm hai buồng đốt, sử dụng công nghệ đốt lấy khí tự nhiên không cần bổ sung nhiên liệu, công suất 150 - 450 kg/giờ.

Theo quy trình thì lượng rác thải sinh hoạt hàng ngày sẽ được thu gom, vận chuyển về khu tập kết của lò đốt nhằm tránh hiện tượng rác thải phát tán gây ô nhiễm môi trường. Hàng ngày, cán bộ phụ trách môi trường sẽ mở cửa lò đốt để đốt rác. Theo ông Nguyễn Văn Linh, nhân viên thu gom rác thải khu Hưng Long thì từ khi có lò đốt rác, rác thải được xử lý triệt để, tình trạng ô nhiễm môi trường giảm hẳn do rác thu đến đâu đốt hết đến đó.

Hơn nữa, lượng khói thải ra ngoài không khí ít nên không ảnh hưởng đến sức khỏe người dân. Ðặc biệt, lò đốt không sử dụng nhiên liệu để đốt nên tiết kiệm về kinh tế. Nói về hiệu quả của lò đốt rác thải nông thôn, ông Ðặng Ngọc Oánh, Phó Chủ tịch UBND huyện Kiến Xương khẳng định: Mặc dù lò đốt còn một số hạn chế cần tiếp tục cải tiến song mô hình này đã phát huy hiệu quả, phù hợp với thực tiễn địa phương, hạn chế ô nhiễm môi trường, góp phần xây dựng môi trường nông thôn trong sạch, vì vậy cần được duy trì và nhân rộng.

Tuy nhiên, ngoài hiệu quả bước đầu, qua việc đánh giá rút kinh nghiệm công tác quản lý và vận hành hệ thống lò đốt rác, cơ quan chức năng cũng chỉ ra những tồn tại của một số lò đốt như: thiết bị xử lý khí thải còn sơ sài, không có thiết bị kiểm soát lưu lượng cấp khí, không có thiết bị giám sát để đo và ghi lại thông số nhiệt độ trong các lò đốt... Ðể lựa chọn công nghệ phù hợp với điều kiện của địa phương, vừa qua liên Sở: Tài nguyên và Môi trường, Khoa học và Công nghệ, Xây dựng đã xây dựng dự thảo đưa ra một số hướng dẫn, khuyến cáo những công nghệ lò đốt rác phù hợp với điều kiện của tỉnh.

Theo đó, lò đốt phải có thiết bị xử lý khí thải, phải có 2 buồng đốt sơ cấp và thứ cấp, chiều cao ống khói trên 15m… Ưu tiên sử dụng công nghệ trong nước thuận tiện duy tu, bảo dưỡng thay thế thiết bị. Ðối với lò đốt nhập khẩu hoặc thông qua chuyển giao công nghệ phải có đầy đủ hồ sơ nhập khẩu của nước có hàng hóa xuất khẩu. Cùng với đó, tỉnh cũng đã có nhiều cơ chế, chính sách ưu đãi về đất đai, thuế, giải phóng mặt bằng, tiếp cận vốn để huy động nguồn lực xã hội hóa đầu tư nhằm xây dựng giải pháp xử lý chất thải phù hợp. Hy vọng các giải pháp kịp thời, đồng bộ trên sẽ giúp giải bài toán khó về xử lý rác thải trong tương lai gần.

Minh nguyệt