Nhiều giải pháp xử lý rơm, rạ đã được áp dụng như sử dụng rơm, rạ làm nguyên liệu trồng nấm, ép làm nguyên liệu chất đốt... song chưa mang tính khả thi cao do phần lớn diện tích trồng lúa được gặt bằng máy nên việc thu gom rơm, rạ rất khó khăn. Ứng dụng các chế phẩm sinh học có khả năng phân hủy rơm, rạ thành các chất hữu cơ bổ sung dinh dưỡng cho đất, giảm ô nhiễm môi trường là giải pháp đột phá được nhiều đơn vị, nhà khoa học nghiên cứu. Một trong những chế phẩm đang được sử dụng phổ biến, mang lại hiệu quả đáng ghi nhận là phân bón vi sinh vật Sumitri (Super Humic Trichoderma PADCO) của Công ty TNHH Phát triển Nông nghiệp Phương Nam, là dạng phân bón vi sinh vật do Viện Nông hóa Thổ nhưỡng nghiên cứu, phát triển, được Trung tâm Khuyến nông quốc gia triển khai trên phạm vi toàn quốc với chi phí thấp, dễ sử dụng.

Phân bón vi sinh vật Sumitri với các thành phần: Axit Humic, Axit Fulvic, các nấm đối kháng Trichoderma, vi lượng Mg, S, Zn, Cu, Ca… có công dụng phân giải nhanh các chất hữu cơ như rơm, rạ, xác động vật, thực vật, chất thải nông nghiệp… thành chất mùn, chất dinh dưỡng (phân bón) mà cây trồng dễ hấp thu, hạn chế hiện tượng ngộ độc chất hữu cơ do phân bón hóa học. Đặc biệt, trong sản phẩm có chứa nấm đối kháng Trichoderma được phân lập và nuôi bằng công nghệ cao phân tách bào tử nên có khả năng nhân nhanh số lượng và hoạt động phân hủy hữu cơ theo hướng tạo nên các chất hữu cơ dễ tan, dễ tiêu, không tạo nên độc tố gây hại cho sự phát triển của bộ rễ, cây lúa sẽ không bị vàng lá, nghẹt rễ, cây sinh trưởng, phát triển tốt, tăng khả năng chống chịu đối với bệnh hại nên giảm được ít nhất hai lần phun thuốc bảo vệ thực vật. Qua nghiên cứu, những ruộng sử dụng phân bón vi sinh vật Sumitri làm tăng năng suất lúa từ 10 - 15%, có thể tiết kiệm được 1 - 2 lần phun thuốc trừ vàng lá; ở các chân ruộng trũng, sâu giảm được 10% lượng phân bón; chất lượng gạo được cải thiện, ngon và an toàn hơn hẳn so với sản xuất sử dụng 100% phân bón hóa học.

Các mô hình trình diễn ứng dụng phân bón vi sinh vật Sumitri trong sản xuất đã được Trung tâm Khảo nghiệm Khuyến nông Khuyến ngư phối hợp với các địa phương triển khai trên địa bàn tỉnh. Thành phố Thái Bình là một trong những địa phương tiên phong ứng dụng rộng rãi phân bón vi sinh vật Sumitri. Ngay từ vụ mùa năm 2014, thành phố Thái Bình đã ứng dụng thử nghiệm phân bón vi sinh vật Sumitri xử lý rơm, rạ sau thu hoạch tại 4 xã với diện tích 2ha/xã. Năm 2015, Thành phố tiếp tục mở rộng các mô hình sử dụng sản phẩm Sumitri xử lý rơm, rạ sau thu hoạch lúa xuân cho những diện tích lúa mùa gieo thẳng và chân đất trồng cây vụ đông tại 4 xã Vũ Lạc, Vũ Phúc, Phú Xuân, Đông Thọ với diện tích 450ha. Theo tính toán, vụ xuân năm 2015, năng suất lúa của Thành phố ước đạt 68 tạ/ha, khối lượng rơm, rạ sau thu hoạch trên diện tích 450ha làm mô hình khoảng 3.060 tấn. Sau khi khối lượng rơm, rạ trên được sử dụng sản phẩm Sumitri để xử lý đã hoàn trả lại cho đất một lượng lớn phân bón: 61,2 tấn Urê, 30,6 tấn super lân và 76,5 tấn Kaliclorua, tương đương với 1 tỷ 193 triệu đồng. Ngoài ra, đất trồng được bổ sung một lượng lớn các chất hữu cơ, khoáng chất và các chất vi lượng khác làm tăng độ phì nhiêu, góp phần cải tạo đất.

Vũ Lạc là một trong những địa phương được lựa chọn xây dựng mô hình với diện tích lên đến 200ha. Ông Nguyễn Trung Tảo, Chủ nhiệm HTX DVNN cho biết: Nhận thấy đây là điều kiện tốt để địa phương tiếp cận và ứng dụng khoa học kỹ thuật trong sản xuất nông nghiệp cùng những lợi ích phân bón vi sinh vật Sumitri mang lại, bà con nông dân rất hào hứng tham gia.

Hiệu quả từ những mô hình ứng dụng phân bón vi sinh vật Sumitri mang lại cho thấy, cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền để người dân hiểu rõ tác dụng của sản phẩm, đồng thời cần có cơ chế hỗ trợ để ứng dụng rộng rãi sản phẩm nhằm hạn chế triệt để nạn đốt, vứt bỏ rơm, rạ sau thu hoạch.

Trịnh Cường