Một ngày đầu tháng 8, chúng tôi tìm về gia đình ông Hà Quang Kiển (thôn Khuốc Tây, xã Phong Châu, Ðông Hưng) - người có mặt trong thời điểm Hải quân nhân dân Việt Namon> chiến thắng trận đầu. Ông Kiển vắng nhà, vợ ông, bà Quách Thị Thanh tiếp chúng tôi trong căn nhà còn thơm mùi sơn mới. Ðây là món quà ý nghĩa của Bộ Tư lệnh Quân chủng Hải quân hỗ trợ kinh phí xây dựng tặng vợ chồng người lính già. Không may mắn được gặp nhưng cuộc trò chuyện qua điện thoại với ông cũng muôn phần thú vị. Những cảm xúc một thời hoa lửa được ông chia sẻ chân thực và sâu lắng: “Năm 1964, tôi là khẩu đội trưởng tàu 130, mới 27 tuổi, hừng hực sức trẻ, hừng hực khí thế chiến đấu. Khoảng 20 giờ ngày 4/8, biên đội gồm 2 tàu tuần tiễu 130 và 132 nhận lệnh cấp trên về căn cứ tại cảng Bãi Cháy lấy dầu, nước ngọt, lương thực, thực phẩm… chờ lệnh Nam tiến. 14 giờ ngày 5/8, biên đội tàu đã có mặt tại khu vực Hòn Nẹ (Thanh Hóa), lúc này các tàu phóng lôi của ta đã có mặt ở đó. Bất ngờ máy bay Mỹ mở cuộc tập kích bắn rốc két vào tàu của chúng tôi. Trận chiến diễn ra ác liệt nhiều giờ liền. Mặc dù bị trúng rốc két, tàu hư hỏng nặng nhưng chúng tôi vẫn kiên cường bám tàu, hỗ trợ các tàu khác áp sát mục tiêu và tiến lên phía trước. Ðồng chí Nguyễn Quang Phổ, quê ở xã Tân Hòa (Vũ Thư), trưởng ngành điện tàu 130 mặc dù bị thương rất nặng ở bụng nhưng vẫn quyết tâm cùng đồng đội chiến đấu. Chúng tôi vừa băng bó cho đồng chí Phổ, vừa tiếp tục chiến đấu. Hành động dũng cảm của đồng chí Phổ càng tiếp thêm sức mạnh cho chúng tôi”.

Thời gian trôi đi, những người con của ông bà Kiển lớn lên, nối tiếp con đường binh nghiệp của cha. Dù cuộc sống còn vất vả nhưng thấy các con trưởng thành là niềm vui lớn nhất. Bà Thanh tâm sự: “Ngày cưới của chúng tôi chỉ vẻn vẹn trong 3 tiếng đồng hồ rồi ông ấy lại vội vã ra đơn vị. Cưới nhau được hơn ba năm ông ấy mới về thăm nhà được vài ngày rồi lại đi biền biệt. Giữa thời bom đạn ấy, có ngày đi mà đâu hẹn ngày về. Những người phụ nữ thế hệ chúng tôi thời ấy kiên cường lắm, một mình nuôi con, một mình gánh vác việc gia đình. Rồi con cái cũng trưởng thành, cũng lại theo nghiệp cha, con gái công tác ở Tổng cục Hậu cần, hai người con trai là cảnh sát biển và sĩ quan hải quân”.

Với bà Nguyễn Thị Thoắng, 77 tuổi, ở xã Thụy Trường (Thái Thụy), kỷ niệm về trận chiến đấu ngày 2 và ngày 5/8/1964 bà chỉ được biết qua lời kể của chồng - ông Vũ Trọng Trầm, nguyên chiến sĩ thông tin tàu 156 chiến đấu ngày 5/8/1964 ở Bãi Cháy (Quảng Ninh). Bà Thoắng nhớ lại: “Ngày ông ấy chiến đấu ở Bãi Cháy, tôi chỉ theo dõi tin tức qua sóng phát thanh. Sau trận đánh đó, ông ấy về qua nhà mấy ngày rồi lại lên đơn vị nhận nhiệm vụ. Biền biệt mấy năm liền, thời gian này tôi làm trung đội trưởng dân quân xã Thụy Trường. Hơn 10 năm gắn bó với những con tàu không số chở vũ khí vào chiến trường miền Nam, lúc về ông ấy chỉ có mấy bộ quân phục ngả màu và một chiếc khung xe đạp, một chiếc đài cát-xét. Cuộc sống khó khăn, thấy cảnh em trai thiếu thốn, ông ấy bán chiếc khung xe lấy tiền cho em trai xây nhà, cưới vợ. Ông ấy sống tình nghĩa lắm, với đồng đội cũng như anh em ruột thịt”.

Thế rồi ông Trầm qua đời, được vài năm thì người con trai duy nhất của ông bà cũng mất vì tai nạn, bỏ lại người vợ trẻ và hai đứa con nhỏ bơ vơ. Cuộc sống lam lũ có lúc tưởng chừng nhấn chìm gia đình thiếu vắng người đàn ông nhưng bà và con dâu gắng gượng vượt qua. Căn nhà sắp hoàn thiện được xây dựng từ nghĩa tình đồng đội của người lính hải quân là sự khích lệ, động viên lớn. Những người đồng đội một thời kề vai sát cánh cùng ông Trầm vẫn luôn có mặt kịp thời để động viên, giúp đỡ gia đình bà.

50 năm nhìn lại, những kỷ niệm về chiến thắng trận đầu vẫn vẹn nguyên trong mỗi cựu chiến binh Hải quân nhân dân Việt Namon>. Chiến thắng thể hiện tư tưởng “Dám đánh, quyết đánh, quyết thắng”, một minh chứng hùng hồn về tinh thần yêu nước của người dân đất Việt.

Tất Ðạt