Đã thành lệ, cứ thu hoạch xong vụ lúa, khoảng tháng 11 hàng năm, bà con dân tộc Lào ở Lai Châu lại tổ chức Lễ hội Bun Vốc Nậm - lễ hội té nước với nhiều hoạt động mang tính phồn thực như đập mẹt, gõ trống, tuốt lá cọ,... đội nón, khoác áo tơi đi đến các nhà xin nước, xin lộc trời, rồi ra sông té nước vào nhau, nhằm gợi ý trời đất cho mưa xuống để vụ mùa tốt tươi, bội thu và cầu mong cho vạn vật sinh sôi, nảy nở.

Từ xưa, dân tộc Lào đã lấy cây lúa nước làm cây trồng chủ đạo. Họ rất coi trọng nước và cho rằng nước là nhu cầu sống của vạn vật. Ngày nay nhiều công trình thủy lợi đã góp phần khắc phục những khó khăn về nước, nhưng tiêu chí nước vẫn là một mối quan tâm và là ý nguyện của đồng bào Lào và họ nương tựa vào “phạ”, “then” để thực hiện ý nguyện đó. Theo thời gian, lễ té nước của đồng bào Lào trở thành Lễ hội cộng đồng với nhiều nét sinh hoạt văn hoá, văn nghệ, trò chơi dân gian lành mạnh.

Trong lễ hội, tất cả cộng đồng các dân tộc đều được tham gia, và chủ lễ không phải là các “mo bản”, “then bản” hay già làng mà là các nam nữ thanh niên trong bản. Họ đập mẹt, gõ trống, tuốt lá cọ, tuốt lạt... bắt chước tiếng sấm, tiếng mưa rơi. Họ đội nón, khoác áo tơi đến các nhà xin nước, xin lộc trời; ra sông té nước vào nhau với những hành động mang tính phồn thực, nhằm gợi ý cho trời đất để mưa xuống cho vụ mùa tốt tươi, bội thu...

Lễ hội té nước gồm hai phần: phần lễ là cúng cầu các thần linh về chứng giám lễ hội, rồi cho mưa thuận gió hòa, người người mạnh khỏe, nhà nhà hạnh phúc. Đoàn các nghệ nhân đi thành hai hàng, theo sau hai người đánh trống và đánh chiêng tiến về 3 gia đình văn hóa tiêu biểu của xã. Lời xin nước được thể hiện bằng hình thức hát. Chủ nhà thay mặt bà con hát xin với thần linh cho mưa đúng thời vụ, cây cối sinh sôi nẩy nở, không bị sâu bệnh phá hoại. Hát xong, chủ nhà bất ngờ cầm muôi, gáo múc nước ở trong một cái chum để sẵn ngay đầu nhà, té đều vào cả đoàn xin nước.

Sang phần hội, bà con ra suối té nước với quan niệm càng ướt nhiều càng may mắn. Té nước xong mọi người cùng về thưởng thức các món ẩm thực làm từ sản phẩm nông nghiệp của chính bà con dân tộc Lào như cơm lam, bánh chưng, xôi màu. Bên cạnh đó là các trò chơi đẩy gậy, kéo co, thi văn nghệ... Các bản cử những chàng trai, cô gái khỏe mạnh, khéo léo, xinh đẹp của bản ra đua tài.

Lễ hội khép lại với phần ném còn hào hứng dành cho tất cả mọi người. Lễ hội kết thúc cũng là khi mặt trời xuống núi...

Theo TTVH