Lễ hội thường tổ chức vào mùng 10 tháng Giêng hàng năm tại xã Đông Xuân (Đông Hưng), gọi là lễ hội chùa Kênh. Lễ hội hình thành cách đây đã vài trăm năm nhưng vẫn giữ nguyên vẹn truyền thống. Lúc tôi còn nhỏ thường theo ông bà vào chùa xem lễ bái và chiêm ngưỡng tượng Phật. Ngoài phần lễ, vui nhất vẫn là hội với nhiều trò chơi dân gian như cờ người, chọi gà, múa rối nước, đấu vật, đốt cây bông vào ban đêm. Theo lời bà tôi kể lại, ngày xưa, hội ở đây mở đủ ba ngày để đón du khách thập phương về dự. Sở dĩ lễ hội duy trì được dài và vui là do có nhiều trò chơi. Đánh cờ người trong ngày hội, bàn cờ là sân đình rộng, có kẻ ô, quân cờ là những tấm biển ghi rõ tướng, sĩ, tượng, xe, pháo, mã, tốt... Mỗi quân cờ phải có một người cầm biển, bộ quân cờ có 16 quân thì có 16 người cầm biển. Trên bàn cờ có 32 quân. Mỗi bên có 16 người cầm biển quân cờ, một bên mặc quần áo xanh còn bên kia mặc quần áo đỏ. Ngoài ra, mỗi bên còn có một người cầm trịch thi đấu. Người cầm trịch cầm một lá cờ đuôi nheo, trước khi điều khiển quân thì phất cờ, người cầm biển quân cờ phải di chuyển đúng vị trí điều hành của người cầm trịch. Cứ thế thi đấu cho đến khi mãn cuộc một ván cờ. Còn về ban đêm thì xem hát chèo ngoài trời do các đào kép của gánh hát Kinh Bắc về diễn, ngoài ra còn xem hát cô đầu, còn gọi là hát nhà tơ cũng vui với những tiếng trống cầm trầu tom chát xen lẫn tiếng đàn và tiếng song loan đều đặn hòa nhịp với tiếng hát của ả đào nghe thánh thót, rộn ràng, đầy quyến rũ. Còn một điểm vui nhộn không kém của thời xa xưa đối với những bậc cao niên là môn tổ tôm điếm, một môn chơi bài lá hay nhất thường diễn ra từ đầu đến cuối lễ hội.

Lễ hội chùa Kênh ngày nay thu hút các tầng lớp nhân dân tham gia, già trẻ, gái trai về lễ hội với không khí vui tươi, lành mạnh, an ninh trật tự được bảo đảm, nhiều trò chơi dân gian phát triển mạnh. Nam thanh nữ tú ở các vùng miền về lễ hội múa hát, giao lưu văn hóa. Áo dài, yếm đỏ, nón quai thao đủ các màu sắc trông thật hấp dẫn và vui mắt. Ai cũng muốn về lễ hội chiêm ngưỡng nơi thờ Phật, một công trình nguy nga, tráng lệ, mang đầy nét tâm linh. Họ về đây thắp hương cầu những điều may mắn, tốt lành trong năm mới. Đặc biệt, những người con quê hương đang sinh sống, công tác trên mọi miền của Tổ quốc hoặc ở nước ngoài về quê ăn tết thường đến lễ hội để vui xuân, chiêm ngưỡng cảnh quan, gặp gỡ bạn bè sau bao ngày xa cách. Cũng từ lễ hội này, biết bao tình yêu đã nảy nở. Tôi đã được chứng kiến nhiều người lính đảo về phép, đến lễ hội và tìm được tình yêu lứa đôi.

Lễ hội truyền thống chùa Kênh là niềm vui lớn của du khách gần xa, là nơi hội tụ nhân dân các vùng miền về giao lưu, tham gia những trò chơi dân gian thú vị mà ít nơi có được.

Bùi Minh Khang
(Đông Dương, Đông Hưng)