Lễ hội Sáo Đền: Cụm từ ấy bao gồm đủ nghĩa: Lễ (thờ phụng). Hội (vui chơi) Sáo (Diều Sáo). Đền (Đình chùa, miếu mạo).

Ngược dòng thời gian trở lại với triều Lê chúng ta gặp tướng quân Đinh Lễ sau khi giúp vua Lê dẹp loạn ở các vùng Thanh – Nghệ – Tĩnh đã trở về quê hương ở tổng An Lão vui cảnh điền viên. ông đem về đây cánh diều cong như vành trăng khuyết và bộ sáo đôi, sáo ba, sáo tứ, sáo đại mà ông và các binh sĩ đã từng thả trên bầu trời miền Trung tổ quốc trong những ngày dưỡng quân và luyện tập canh phòng vùng biên ải.

Chiều chiều và qua suốt đêm thâu những cánh diều cong như Vầng trăng khuyết được thả trên bầu trời. Gió thổi vào miệng sáo cát lên những âm thanh trầm bổng du dương như một dàn hòa âm tuyệt diệu. Tiếng sáo diều ru êm giấc ngủ các em thơ, các cụ già và xua tan bao cực nhọc của quân sĩ cùng nông phu chân lấm tay bùn giúp họ khôi phục sức khỏe để ngày mai khi bình minh thức dậy lại tiếp tục tập luyện hoặc đi vào cuộc mưu sinh cần mẫn.

Rồi một ngày công chúa Quỳnh Giao một người thiếp của khai quốc công thần Nguyễn Trãi đưa con về thăm ông bà ngoại. Cũng chính vào cái đêm định mệnh ấy, ở Chí Linh (Hải Dương) nơi Nguyễn Trãi và Thị Lộ về Tri Sĩ sống cùng với viên ngoại Trần Nguyên Hãn, đã xảy ra vụ án Vườn vải oan nghiệt. Nguyễn Trãi đã bị quy trọng tội và bị chu di tam tộc. Tình thế bắt buộc công chúa Quỳnh Giao không thể đưa con về Chí Linh. Tướng quân Đinh Lễ mưu trí cao cường đã phải dấu con gái và cháu ngoại trong tư dinh. Ngày công chúa tiếp xúc với gia nhân và nông dân, làng xóm, công chúa rất mến và thương họ. Nàng đã dạy cho cách trồng dâu, nuôi tằm, dệt vải may quần áo. Vậy là bà con đã có thêm việc làm đêm đêm cùng với giàn hòa âm diều sáo vi vu trên bầu trời là những tiếng thoi đưa canh cửi. Xóm làng thêm yên vui, nhà nhà thêm no ấm. Thời gian qua đi rất nhanh, không bao lâu tướng quân Đinh Lễ đã về trời, Công chúa Quỳnh Giao mái đầu đã bạc trắng, cậu bé Anh Vũ con công chúa đã trở thành một chàng trai khôi ngô tuấn tú.

Bỗng một ngày tiếng chiêng trống khua vang, cờ xí rợp trời, ngựa xe và quân lính rầm rập tiến vào làng, tiếng loa vang:

- Công chúa Quỳnh Giao và công tử Anh Vũ ra nhận chiếu chỉ của Đức Vua.

Chưa biết có chuyện gì nhưng tất cả đều nhanh chóng ra sân quỳ lạy, vị quan đầu triều mũ áo chỉnh tề uy nghi xuống kiệu, ông mở chiếu chỉ đọc lớn:

“Phụng mệnh thiên thừa mệnh hoàng đế chiếu viết: Triều Đình đã có sắc minh oan cho khai quốc công thần Nguyễn Trãi và ân xá cho tất cả những ai thuộc ba họ Nguyễn Trãi còn sống sót đang lẩn trốn ở mọi nơi. Nay triệu hồi công chúa Quỳnh Giao, Hoàng tử Anh Vũ về triệu nhận tước phong và trọng thượng.

Cả khu dinh thự vang lên tiếng tri hô:

- Hoàng thượng vạn tuế, vạn vạn tuế

Để ghi công đức của danh tướng Đinh Liệt và công chúa Quỳnh Giao, nhân dân vùng An Lão đã lập đền thờ. Hội Sáo đền cũng bắt đầu từ đó. Hàng năm vào ngày 25/03 âm lịch, nhân dân tổng An Lão và các vùng xung quanh nô nức kéo về dâng hương và tụ hội. Các trò chơi dân gian như: Thi nấu cơm, thi bắt vịt, vật đấu võ, hát chèo, đặc biệt là hội thi diều sáo đã cuốn hút hàng trăm nghệ nhân diều sáo và nhân dân quanh vùng về ứng thi. Bầu trời bao la cả một vùng ven  sông Hồng, quê lúa vang vọng những âm thanh trầm bổng của hàng trăm cánh diều to nhỏ đủ các cỡ, cùng hòa âm dàn hợp xướng quốc thái dân an.

Sĩ Ẩn

(Thành phố Hồ Chí Minh)