Năm 2011, số lượng người về dự các lễ hội tăng vượt trội so với các năm trước, lên tới hàng triệu lượt người hành hương và tham quan, nhất là các lễ hội mang tính quốc gia và vùng như: Lễ hội Ðền Hùng (Phú Thọ), Yên Tử (Quảng Ninh), chùa Hương (Hà Nội), chùa Bái Ðính (Ninh Bình), đền Trần (Nam Ðịnh), lễ hội Bà Chúa Thiên Hậu (Bình Dương), Bà Chúa Xứ (An Giang), Núi Bà Ðen (Tây Ninh),... Trước hết, phải khẳng định công tác tổ chức và quản lý lễ hội những năm gần đây được chính quyền các cấp quan tâm đã có chuyển biến tích cực. Lễ hội từ quy mô quốc gia đến các lễ hội nhỏ phạm vi làng, xã hầu hết diễn ra an toàn, bảo đảm được phần nào về an ninh, trật tự, thực hiện theo các quy định, văn bản của Chính phủ, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, bước đầu thực hiện có hiệu quả công tác quản lý nhà nước và hướng dẫn nghiệp vụ trong việc khai thác, bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống của lễ hội. Lễ hội được tổ chức phù hợp thuần phong mỹ tục, điều kiện kinh tế của mỗi địa phương, tạo không khí phấn khởi trong nhân dân. Do phát huy vai trò chủ thể của nhân dân đã làm cho lễ hội được xã hội hóa rộng rãi, nguồn tài trợ, cung tiến ngày càng tăng, nguồn thu qua công đức, lệ phí, dịch vụ phần lớn đã được sử dụng cho tôn tạo di tích, tổ chức lễ hội và phúc lợi công cộng. Lễ hội cũng giúp cho ngành du lịch phát triển, thu hút đông đảo khách du lịch trong nước và nước ngoài giới thiệu, quảng bá những giá trị văn hóa của dân tộc Việt Nam.

Tuy nhiên, công tác tổ chức và quản lý lễ hội năm nay đang đứng trước không ít khó khăn, thử thách vì những hạn chế, tiêu cực từ các mùa lễ hội trước vẫn tồn tại, chưa được xử lý dứt điểm từ năm này sang năm khác như một căn bệnh khó chữa. Tình trạng chen lấn xô đẩy, xả rác bừa bãi, xâm hại di tích, làm mất cảnh quan môi trường, đốt vàng mã tràn lan, ném tiền, đặt tiền bừa bãi trên các bàn thờ, thậm chí còn nhét tiền vào tay chân Phật, cùng các hiện tượng mê tín dị đoan xem bói, xóc thẻ, khấn thuê, sắm lễ mâm cao cỗ đầy... còn tiếp diễn. Các hoạt động dịch vụ lộn xộn, tùy tiện nâng giá, ép giá, lưu hành ấn phẩm không được phép xuất bản. Bên cạnh đó các hiện tượng ăn xin, móc túi, trò chơi mang tính cờ bạc, trộm cắp chưa được giải quyết triệt để. Theo Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, tình trạng xâm hại di tích, tùy tiện, tu bổ, tôn tạo không xin phép cơ quan quản lý đã phá vỡ yếu tố nguyên gốc của di tích, dùng tiền công đức lãng phí và phản cảm như xây mới nhà năm gian tại Lăng mẫu Liễu Hạnh (Phủ Dày, Nam Ðịnh), đặt tượng nghê đá tại Ðền Gióng (Sóc Sơn, Hà Nội), dựng bia công đức trên lưng rùa ở Chùa Keo (Thái Bình), xây mới nhà trên đường xuống hang Cắc Cớ (Chùa Thầy, Hà Nội)... Tất cả các hiện tượng tiêu cực đó chưa kịp xóa bỏ thì đã lại có nguy cơ gia tăng khi khắp nơi đua nhau mở lễ hội với xu hướng tự nâng cấp lễ hội, tự xưng danh là lễ hội cấp quốc gia, quốc tế mà không có cơ sở khoa học và thực tiễn. Số người dự lễ hội ngày càng đông khiến cho cơ sở hạ tầng của lễ hội quá tải. Nếu không khắc phục được tình trạng trên, những giá trị của lễ hội truyền thống sẽ bị che lấp khó có thể tồn tại bền vững.

Ðể lễ hội tỏa sáng những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc, nhiều nhà nghiên cứu, nhà quản lý đã đưa ra những giải pháp để ngăn chặn những tiêu cực của lễ hội. Trong đó, tăng cường công tác tuyên truyền, giáo dục ý thức người dự lễ hội. Không ít người đi dự lễ hội có sự thái quá về niềm tin vào tín ngưỡng, thần linh với mong muốn cầu lộc, cầu tài, cầu phúc, cầu danh, cầu lợi mà quên mất mục đích, ý nghĩa sâu xa của lễ hội là biết ơn các bậc tiền nhân có công với dân với nước, hướng về cội nguồn, hướng về chân, thiện, mỹ. Hiện các nơi có di tích, lễ hội, việc tuyên truyền, giới thiệu về truyền thống lịch sử lễ hội, công trạng nhân vật thờ tự cùng những giá trị văn hóa độc đáo của lễ hội còn đơn giản, sơ sài. Cần có những hình thức phong phú hấp dẫn như xây dựng trang thông tin điện tử, quảng bá bằng pa-nô, áp-phích, in sách, tờ rơi... giới thiệu di tích danh lam thắng cảnh, chính điều đó càng tăng thêm sự cuốn hút của lễ hội, chắc chắn sẽ hạn chế dần việc dâng đồ lễ tốn kém và nhiều hành vi phi văn hóa khác.

Cùng với việc tiếp tục xây dựng và ban hành văn bản về công tác quản lý, tổ chức lễ hội và các văn bản liên quan, tạo hành lang pháp lý thuận lợi cho hoạt động tín ngưỡng tôn giáo nói chung và công tác tổ chức quản lý hoạt động lễ hội trên phạm vi toàn quốc, phải tiến hành giải quyết từng việc cụ thể, nhất là ở những "điểm nóng" như lễ hội Khai ấn Ðền Trần (Nam Ðịnh) khi có hàng chục nghìn người chen lấn xô đẩy như năm 2011 trong đêm phát ấn. Theo phương án mới, lễ hội năm nay sẽ không tổ chức phát ấn vào đêm 14 tháng Giêng mà chỉ làm lễ khai ấn theo nghi lễ truyền thống, bắt đầu phát ấn từ sáng ngày 15 tháng Giêng cho đến hết tháng. Cùng với việc tổ chức lại việc phát ấn là việc tuyên truyền để mọi người thấy được giá trị đích thực của lá ấn là một tục lệ mang tính cầu an chứ không phải là xin thăng quan tiến chức như nhiều người lầm tưởng. Lễ hội chùa Hương cũng vậy, TP Hà Nội đã chú trọng kiểm tra vấn đề an toàn vệ sinh thực phẩm trong lễ hội, đồng thời không để xảy ra hiện tượng treo, bày bán thịt thú rừng gây ảnh hưởng xấu đến hình ảnh linh thiêng, thanh lịch của chùa Hương. Các chủ đò không được xin tiền bồi dưỡng của khách. Ðặc biệt, theo lãnh đạo huyện Mỹ Ðức, Ban tổ chức lễ hội đã thành lập các đoàn thực hiện việc phạt những khách du lịch vi phạm vệ sinh môi trường như vứt rác bừa bãi, xả rác xuống suối Yến. Mức phạt cho mỗi cá nhân, tổ chức theo quy định của Nhà nước là từ 100.000 đồng đến 300.000 đồng. Lễ hội Yên Tử bảo đảm tuyệt đối an toàn cho người đi cáp treo, không để kinh doanh nhiều ở khu vực sân ga cáp treo, chùa Hoa Yên và An Kỳ Sinh, ở đền Ðức Thánh Cả quy hoạch lại hàng quán không để bán các loại thực phẩm tươi sống trong khu vực đền... Các ban tổ chức lễ hội cũng cần kiên quyết hơn nữa trong việc hạn chế và tiến tới không cho đốt vàng mã trong khu vực lễ hội. Qua những sự việc nêu trên cho thấy công tác tổ chức và quản lý lễ hội không thể nêu những định hướng chung chung mà phải xắn tay giải quyết từng vụ việc nảy sinh trong mỗi lễ hội cụ thể một cách quyết liệt, vừa tuyên truyền giáo dục, vừa xử phạt nghiêm minh, dứt điểm không để tái diễn.

Tăng cường công tác tổ chức và quản lý lễ hội nhằm tới mục đích bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa của dân tộc. Ðây là sự nghiệp chung của toàn xã hội mà mỗi người chúng ta cần có ý thức đóng góp xây dựng.

Theo nhandan.com