Năm 1972, cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước của dân tộc ta bước vào giai đoạn quyết liệt. Giặc Mỹ điên cuồng đánh phá miền Bắc với dã tâm hủy diệt Thủ đô Hà Nội, thành phố Hải Phòng và một số tỉnh, thành phố khác. Tại Thái Bình, nhà máy tơ (thị xã Thái Bình - nay là thành phố Thái Bình), trạm máy kéo (Hưng Hà)... bị máy bay Mỹ đánh phá nặng nề. Căm thù giặc Mỹ xâm lược và nghe theo tiếng gọi của Tổ quốc, 157 thanh niên Thái Bình đã tình nguyện gia nhập lực lượng TNXP chống Mỹ cứu nước (nhiệm kỳ 1972 - 1975), thuộc đơn vị N3223-P31.

Làm nhiệm vụ ở tuyến lửa Quảng Bình, đơn vị N3223-P31 được sống, chiến đấu, lao động, học tập và rèn luyện ở những trọng điểm mà giặc Mỹ đánh phá ác liệt như: cảng sông Gianh, Nhật Lệ; thị xã Đồng Hới; các bến phà Long Đại, Quán Hầu... Cùng với sự hoang tàn, đổ nát là thời tiết, Quảng Bình có khí hậu khắc nghiệt của gió Lào, nắng lửa, cát bỏng, của biển động, sóng to, gió lớn. Bởi vậy, thời gian đầu của nhiệm kỳ, có tháng tỷ lệ chiến sĩ bị ốm phải nghỉ việc chiếm 21% quân số. Vượt qua cảnh hoang tàn, đổ nát, thời tiết khắc nghiệt và những diễn biến phức tạp, được sự cưu mang, đùm bọc của nhân dân xã Quảng Thuận, Hải Thành, Đồng Phú; sự chỉ đạo, hướng dẫn kịp thời của các đơn vị chủ quản, đơn vị đã sớm ổn định tư tưởng, củng cố tổ chức, rèn luyện nếp sống quân sự hóa, phát động phong trào thi đua: Tất cả cho tiền tuyến, tất cả để chiến thắng giặc Mỹ xâm lược... Với ý chí quyết thắng, chỉ bằng đôi vai và hai bàn tay lao động, những chiến sĩ TNXP đơn vị N3223-P31 không quản gian khổ, hy sinh, căng sức trẻ, phơi mình trên cồn cát trắng, nắng lửa, vác những kiện hàng có trọng lượng gấp hai, ba lần trọng lượng cơ thể; ngâm mình dưới dòng nước để cứu, vớt hàng ở các bến phà, cầu cảng; vật vã trên các con tàu vận tải giữa biển khơi để bốc dỡ hàng hóa, vũ khí, khí tài quân sự, bảo đảm an toàn. Cuối mỗi kỳ chiến dịch, kết thúc năm công tác, hàng vạn tấn hàng hóa đã thẳng tiến ra tiền phương, góp phần chi viện kịp thời cho chiến trường đánh quân xâm lược.
Sau ngày ký kết Hiệp định Paris (tháng 1/1973), đơn vị N3223-P31 về làm nhiệm vụ ở cảng Quảng Bình. Ngoài thời gian bốc dỡ, vận chuyển hàng hóa, đơn vị còn bỏ ra hàng nghìn ngày công lao động san đồi cát, lấp hố bom, xây dựng doanh trại khang trang, sạch đẹp. Đơn vị đã là ngôi nhà chung của những chàng trai, cô gái Thái Bình ra đi cứu nước, còn mãi là những kỷ niệm về tình yêu, nỗi nhớ đồng đội, đồng chí, đồng hương gắn bó keo sơn, yêu thương nhau như anh em ruột thịt.

Thực hiện nếp sống quân sự hóa, rèn luyện ý thức, tác phong theo điều lệnh và 10 lời thề danh dự của Đội TNXP chống Mỹ cứu nước, đơn vị đã xây dựng tốt mối quan hệ quân dân, thông qua việc giúp và hướng dẫn kỹ thuật cấy lúa mới cho nhân dân xã Hải Thành, Đồng Phú (thị xã Đồng Hới); xây dựng công trình thanh niên chào mừng Đại hội Đảng bộ cảng Quảng Bình lần thứ nhất... Từ cuộc vận động “Biết đi là biết múa, biết nói là biết hát”, đơn vị đã phát động phong trào “Sáng thể dục, chiều thể thao, tối cất cao tiếng hát”, đội bóng chuyền nam, nữ, đội văn nghệ xung kích đã tích cực tham gia các giải thể thao, hội thi, hội diễn... Tiếng hát chèo của TNXP Thái Bình gây ấn tượng và đạt giải cao trong các cuộc liên hoan nghệ thuật quần chúng của cảng Quảng Bình.

Kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập và rèn luyện xây dựng đời sống mới của đơn vị được các cơ quan quản lý của tỉnh Quảng Bình ghi nhận bởi phong trào dạy bổ túc văn hóa hết cấp 2 cho 42 chiến sĩ ; tổ chức ôn tập văn hóa cho các chiến sĩ dự thi vào các trường đại học, trung học chuyên nghiệp. Năm học 1974 - 1975, đơn vị có 5 đồng chí trúng tuyển vào đại học, 37 đồng chí vào các trường trung học chuyên nghiệp; 38 cán bộ từ tiểu đội phó trở lên được tập huấn nâng cao năng lực chỉ huy; 16 đoàn viên ưu tú được giới thiệu đi học lớp cảm tình Đảng, trong đó có 8 đồng chí được kết nạp vào Đảng Lao động Việt Nam; 4 đồng chí được ưu tiên xét tuyển vào biên chế nhà nước trong thời gian còn đang làm nhiệm vụ của TNXP.

Kết thúc nhiệm kỳ, đơn vị N3223-P31 được Trung ương Đoàn Thanh niên Lao động Việt Nam tặng bằng khen và công nhận hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ của Đội TNXP chống Mỹ cứu nước nhiệm kỳ 1972 - 1975, nhiều giấy khen của các cấp, các ngành... Năm 1973, đơn vị được chào đón Chủ tịch nước Cộng hòa Cu Ba Fidel Castro, Chủ tịch Quốc hội Trường Chinh, Đoàn đại biểu thay mặt Tỉnh ủy, UBND tỉnh, Tỉnh đoàn Thanh niên Thái Bình tới thăm, động viên.

Chiến tranh đã lùi xa, tuyến lửa Quảng Bình - quê hương hai giỏi ngày ấy bây giờ vẫn còn là nỗi nhớ, chứa chan tình đất, tình người với bao cảm xúc dạt dào về một thời hoa lửa của lực lượng TNXP Thái Bình. Chúng tôi tự hào đã có những năm tháng tiếp bước truyền thống yêu nước của cha ông, được đóng góp sức trẻ của mình để cùng với TNXP và quân dân cả nước hoàn thành sự nghiệp vẻ vang giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước. Giờ đây, tuy tuổi cao, sức yếu, đây đó cuộc sống còn có khó khăn, trăn trở nhưng chúng tôi vẫn lạc quan, yêu đời, giữ vững niềm tin theo Đảng, theo con đường mà Bác Hồ và nhân dân ta đã lựa chọn, cố gắng đem phần trí lực còn lại để sống trọn nghĩa, vẹn tình với nước non và đồng đội, nêu gương và cùng với con cháu tham gia xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.

Đặng Văn Bộ
(Đại đội phó N3223-P31)