Cách mạng Tháng Tám năm 1945 thành công, đánh dấu mốc son lịch sử, cùng với nhân dân cả nước, nhân dân Vũ Đông thoát khỏi đêm dài nô lệ, phấn khởi hướng tới tương lai tốt đẹp. Tháng 12/1945, hàng nghìn người dân Vũ Đông đã tổ chức mít-tinh tại ngôi đình thờ Đại pháp Thiền sư Dương Không Lộ (được xây dựng hơn 300 năm trước, đây cũng là nơi họp chi bộ đảng bí mật những năm 1945 - 1954) để ủng hộ cách mạng, ủng hộ Việt Minh. Tháng 4/1946, Vũ Đông tiến hành bầu đại biểu HĐND và Ủy ban hành chính xã để lãnh đạo nhân dân làm nhiệm vụ cách mạng. Mọi cử tri đến tuổi 18 đều được chia ruộng phát triển sản xuất, thực hiện chính sách "lá lành đùm lá rách" giúp đỡ lẫn nhau sau nạn đói Ất Dậu năm 1945, đồng thời thực hiện lời kêu gọi của Hồ Chủ tịch về chống giặc đói, giặc dốt, giặc ngoại xâm.

Tháng 8/1947, Chi bộ đảng Đại xã Tây Hồ được thành lập; tháng 3/1949, Đại xã Tây Hồ tách ra làm 3 xã (thôn Lại Trì là xã Tây Hồ, thôn Bình Trật là xã An Bình, thôn Đông Trì sáp nhập với thôn Tam Lạc thành xã Đông Lạc). Chi bộ xã Đông Lạc (nay là xã Vũ Đông) được thành lập ngày 24/4/1949, gồm 5 đồng chí, do đồng chí Phạm Công Ngôn làm Bí thư, trực tiếp lãnh đạo phong trào cách mạng của địa phương. Cùng với củng cố chính quyền, các đoàn thể, Chi bộ đã lãnh đạo thành lập 1 trung đội du kích gồm 48 đồng chí do Ban xã đội trực tiếp chỉ huy. Ngoài ra, tại 6 thôn còn thành lập lực lượng dân quân từ 15 - 20 đồng chí/thôn, sẵn sàng thực hiện nhiệm vụ kháng chiến theo đường lối kháng chiến "lâu dài, toàn dân và toàn diện".

Trong 9 năm kháng chiến chống thực dân Pháp, trước hàng trăm trận địch càn quét, cướp phá, tàn sát rất ác liệt nhưng cán bộ và nhân dân Đông Lạc (nay là xã Vũ Đông) đã dũng cảm chiến đấu và thu được những thắng lợi vẻ vang. Đã xuất hiện những tập thể, cá nhân tiêu biểu như: Trung đội du kích thôn Nguyễn Trãi tham gia hàng trăm trận chiến đấu chống càn, tiêu diệt nhiều sinh lực địch, phá hủy 3 xe cơ giới, bắn hỏng 1 ca nô, thu nhiều vũ khí của địch; đơn vị Quang Trung và Hưng Đạo kiên quyết bám trụ cùng với du kích xã đánh giặc bảo vệ trại Quyết Tử; thôn Lê Lợi là hậu phương cung cấp sức người, sức của bảo vệ và nuôi giấu cán bộ cách mạng; đồng chí Trần Mạnh Chí, Chi ủy viên, Chính trị viên Trung đội du kích thôn Quang Trung bị địch tra tấn dã man nhưng vẫn giữ vững khí tiết của người đảng viên, bảo vệ đồng chí, đồng đội và bị địch sát hại; ông Đặng Sanh là trưởng ban bình dân học vụ bị địch bắt và anh dũng hy sinh bảo toàn khí tiết đến hơi thở cuối cùng... Trong cuộc kháng chiến trường kỳ này, Vũ Đông đã bị giặc sát hại 89 người, hơn 50 người bị thương, hàng nghìn người bị địch bắt, tù đày. Tổng số liệt sĩ là 69 đồng chí, 9 đồng chí thương binh, bổ sung cho bộ đội thường trực 176 đồng chí, lực lượng công an nhân dân 8 đồng chí, cán bộ cấp huyện 3 đồng chí. Cùng với đó, nhân dân đã đóng góp cho cách mạng 258.000 đồng mua công trái, 6 tấn thóc, hơn 40 chiếc thuyền, 1.000m² vải cùng nhiều vũ khí chiến lợi phẩm thu được của địch, góp phần cùng cả nước làm nên chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ năm 1954.

Tháng 7/1954, Hiệp định Giơ-ne-vơ được ký kết, cả nước thực hiện hai nhiệm vụ chiến lược là cải tạo và xây dựng miền Bắc từng bước đi lên chủ nghĩa xã hội, tiếp tục cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc, dân chủ ở miền Nam, thống nhất Tổ quốc, đưa cả nước đi lên xây dựng chủ nghĩa xã hội. Đảng bộ và nhân dân Vũ Đông tiếp tục bắt tay vào thực hiện khôi phục kinh tế, ổn định đời sống nhân dân, củng cố chính quyền và các đoàn thể, giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội ở địa phương. Trong giai đoạn giặc Mỹ mở rộng chiến tranh phá hoại ra miền Bắc, Vũ Đông đã củng cố lực lượng dân quân ở các thôn để phối hợp và phục vụ bộ đội trực chiến. Cùng với chi viện cho tiền tuyến hơn 500 tấn thóc, hàng trăm tấn thịt lợn..., xã còn làm tốt nhiệm vụ tuyển quân bổ sung cho chiến trường miền Nam đánh Mỹ. Tổng số thanh niên nhập ngũ từ năm 1955 đến năm 1975 của Vũ Đông là 1.100 người, bổ sung 51 người cho lực lượng thanh niên xung phong. Về sản xuất nông nghiệp, Vũ Đông luôn đạt năng suất lúa cao: năm 1966 đạt 5.160kg/ha, năm 1967 đạt 5.200kg/ha, đến năm 1975 đạt 5.870kg/ha.

Tổng kết hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ, Vũ Đông có 263 liệt sĩ, 138 thương binh, bệnh binh, 25 Bà mẹ Việt Nam anh hùng, 10 gia đình có con độc nhất là liệt sĩ, 1 gia đình có 3 con là liệt sĩ, 6 gia đình có 2 con là liệt sĩ, 247 người bị nhiễm chất độc da cam. Toàn xã có 86% số hộ có con em đi bộ đội chống Mỹ cứu nước.

Trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, Vũ Đông có 110 cá nhân được tặng thưởng huân chương, huy chương các loại; hơn 1.000 bằng khen, giấy khen của cấp huyện trở lên tặng thưởng cho tập thể, cán bộ và nhân dân Vũ Đông; lực lượng vũ trang xã 22 năm được tặng danh hiệu "Đơn vị quyết thắng". Với những thành tích Đảng bộ, nhân dân và lực lượng vũ trang xã đã đạt được, đặc biệt trong thời kỳ kháng chiến chống thực dân Pháp, Vũ Đông đã vinh dự được Đảng, Nhà nước phong tặng danh hiệu cao quý Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân. Tự hào với danh hiệu cao quý, Đảng bộ và nhân dân Vũ Đông khẳng định quyết tâm kiên định con đường độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội Đảng và Bác Hồ kính yêu đã lựa chọn. Trước mắt, xã đặt mục tiêu thi đua phấn đấu thực hiện thắng lợi nghị quyết đại hội đảng bộ các cấp, trong đó có mục tiêu đến năm 2017 đạt chuẩn quốc gia về nông thôn mới.

Trần Minh Chanh
(Bí thư Đảng ủy xã)