Chúng tôi về thăm quê hương anh hùng liệt sĩ Phan Văn Viêm, xã Thụy Ninh, huyện Thái Thụy vào một ngày đầu hạ. Dòng sông Hóa hiền hòa chở nặng phù sa, ôm ấp, chở che miền quê yêu dấu đã từng chứng kiến tháng năm tuổi thơ của Phan Văn Viêm. Lời ru ngọt ngào của mẹ thấp thoáng cánh cò trong ca dao, những câu chuyện về trung hiếu, tiết nghĩa, về sự cần cù, ham học mẹ thường hay kể đã hun đúc nên tình yêu quê hương. Để rồi khi lớn lên, trưởng thành ở nhiều vị trí, lĩnh vực công tác khác nhau, người cán bộ công an Phan Văn Viêm đã thể hiện một bản lĩnh cách mạng, một ý chí kiên trung hết lòng vì Tổ quốc, vì nhân dân.

Tham gia cách mạng từ năm 1947, trở thành đảng viên Đảng Cộng sản khi mới 20 tuổi. Là du kích, rồi làm xã đội phó xã Thụy Ninh, huyện Thụy Anh (nay là huyện Thái Thụy), trung đội trưởng tham gia đánh Pháp tại chiến dịch Hòa Bình, cán bộ thương binh Liên khu 3. Do hoàn cảnh gia đình khó khăn, tháng 10/1957, Phan Văn Viêm trở về quê, được bầu vào HĐND xã, làm Trưởng Công an xã, rồi tiếp tục được bầu vào Ban Chấp hành Đảng bộ huyện, được đề bạt làm Trưởng Công an huyện Thụy Anh. Chiến trường lúc đó ngày càng ác liệt, miền Nam yêu thương đang bị cày xới bởi bom đạn của đế quốc Mỹ xâm lược. Như bao cán bộ, chiến sĩ Công an Thái Bình, ông viết đơn tình nguyện lên đường đi B chiến đấu, cho dù đã là thương binh trong kháng chiến chống Pháp và đằng sau ông là mẹ già, vợ yếu, bốn con nhỏ dại. Tại thị xã Hà Đông, trước khi vào Nam chiến đấu, ông gặp người em trai Phan Nguyên, học viên Học viện Quân y. Hai anh em đã cùng nhau hẹn ước, lời hẹn ước ấy mãi mãi là một kỷ niệm đẹp, là niềm tự hào của gia đình, của đồng đội: "Anh và em ra đi kiên quyết giữ vững lời thề:

Trung với Đảng, hiếu với dân

Nhiệm vụ nào cũng hoàn thành

Khó khăn nào cũng vượt qua

Kẻ thù nào cũng đánh thắng

Trong lúc làm nhiệm vụ chẳng may rơi vào tay quân thù, thà hy sinh xương máu cũng kiên quyết một lòng không bao giờ phản bội xưng khai".

Mang trong tim lời thề thiêng liêng sẽ chiến đấu vì đất nước, vì quê hương đến hơi thở cuối cùng, ông hăm hở lên đường với những khó khăn, thách thức đang chờ nơi chiến trường. Được tổ chức phân công về nhận nhiệm vụ tại Ban An ninh thị xã Kon Tum, ông tham gia cuộc tổng tiến công và nổi dậy mùa xuân năm 1968, trực tiếp đánh vào nhà lao Mỹ - ngụy. Sau khi được đề bạt làm Trưởng ban An ninh thị xã Kon Tum, ông đã chỉ đạo cán bộ, chiến sĩ thuộc quyền xây dựng cơ sở bí mật, đưa lực lượng ta xâm nhập nội thị để nắm bắt tình hình địch, xây dựng hành lang bảo đảm khi ta đánh địch. Tại đây, Mỹ - ngụy ra sức lập ấp chiến lược, thành lập các trung đội dân vệ, tìm mọi cách kiểm soát, đánh phá, ngăn chặn các hoạt động của cách mạng, kìm kẹp, đàn áp phong trào quần chúng. Trong hoàn cảnh ấy, bản lĩnh cách mạng, tinh thần mưu trí, dũng cảm của người chiến sĩ công an đã được thể hiện rõ ở Phan Văn Viêm. Trong một lần bị địch vây ráp, càn quét, quyết không để rơi vào tay quân thù, ông đã đội nắp hầm lên chiến đấu và anh dũng hy sinh. Địch buộc xác ông sau xe ô tô, kéo lê khắp thị xã Kon Tum hòng trấn áp tinh thần cách mạng của quần chúng...

Sau gần 5 năm, với trách nhiệm, tình cảm của những người được sống trong hòa bình, tự do, với sự cố gắng không biết mệt mỏi của Công an tỉnh Thái Bình, Công an tỉnh Kon Tum, của đồng đội và gia đình đã dày công thu thập tài liệu, hồ sơ đề nghị hội đồng thi đua - khen thưởng các cấp, ngày 9/11/2004, Chủ tịch nước đã ký quyết định truy tặng danh hiệu cao quý: Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân cho liệt sĩ công an nhân dân Phan Văn Viêm. Sự cống hiến, hy sinh thầm lặng cho độc lập, tự do, cho cuộc sống bình yên hôm nay của ông đã được Đảng, Nhà nước và ngành Công an ghi nhận xứng đáng. Trong ngày vui ấy, ông như trở về sum vầy với gia đình, với đồng đội, nơi ghi tạc hình ảnh của ông, hình ảnh người chiến sĩ Công an nhân dân Việt Nam đã dũng cảm chiến đấu đến hơi thở cuối cùng.

Hơn nửa thế kỷ đã trôi qua song trong ký ức của nhiều người, anh hùng Phan Văn Viêm không chỉ mưu trí, dũng cảm, tận trung, tận hiếu mà còn rất đỗi thân thương, gần gũi, luôn quan tâm, chia ngọt sẻ bùi với đồng chí, đồng đội. Đối với chị Phan Thị Thanh, người con cả của anh hùng liệt sĩ Phan Văn Viêm, những ngày cuối năm 1971 sẽ không thể nào quên. Từ hậu phương, mẹ con chị ngày đêm mong mỏi những lá thư ở nơi chiến trường với niềm hy vọng được đón chồng, đón cha trở về trong ngày vui chiến thắng. Song, một nỗi đau ập đến, khi ấy chị Thanh nhận được tin người cha thân yêu đã vĩnh viễn nằm lại mảnh đất Tây Nguyên. Dù rất đau đớn nhưng vì lo lắng mẹ và các em ở quê nhà sẽ không chịu đựng nổi nên chị Thanh đã phải giả nét chữ của cha viết thư cho mẹ, để mẹ và các em yên tâm về cha. Nhớ lời cha dặn trước lúc lên đường vào Nam chiến đấu, chị Thanh gạt nước mắt, động viên, an ủi mẹ và tần tảo cùng với mẹ nuôi dạy các em nên người. Chị và người em trai Phan Văn Thạnh quyết tâm nối tiếp nghiệp cha để được đứng trong hàng ngũ chiến đấu của lực lượng công an nhân dân, được cống hiến sức mình vì cuộc sống bình yên, hạnh phúc của nhân dân.

Một niềm vui khôn tả đã đến vào năm 2010. Sau bao năm với bao nỗ lực tìm kiếm, cuối cùng, hài cốt của anh hùng liệt sĩ Phan Văn Viêm đã được tìm thấy. Gia đình, đồng đội đưa ông trở về với đất mẹ, mảnh đất nơi chôn nhau cắt rốn của ông, xã Thụy Ninh hôm nay và mai sau tự hào là quê hương anh hùng đã sinh ra những người con anh hùng. Đó là hành trang vô cùng quý giá, là động lực thôi thúc lớp lớp thế hệ đi sau cùng góp sức xây dựng quê hương ngày thêm khởi sắc. Tấm gương ngời sáng của anh hùng liệt sĩ Phan Văn Viêm đã tiếp thêm sức mạnh, niềm tin để cán bộ, chiến sĩ các lực lượng Công an Thái Bình vượt qua những khó khăn, thử thách trên mặt trận bảo vệ an ninh chính trị, giữ gìn trật tự an toàn xã hội, viết tiếp trang sử truyền thống Công an nhân dân "Vì nước quên thân, vì dân phục vụ".

Hồ Tuyên
(Công an tỉnh)