Những năm 1963 - 1964, nhân dân miền Bắc vừa chiến đấu vừa tăng cường sản xuất, dồn sức cùng cả nước chi viện sức người, sức của cho miền Nam đánh Mỹ. Trương Văn Hà thuộc diện được miễn nghĩa vụ quân sự vì nhà neo người, mẹ góa con côi, hơn nữa cả dòng họ Trương chỉ còn anh là con trai duy nhất. Thế nhưng, tiếng gọi thiêng liêng của Tổ quốc, trách nhiệm lớn lao của người đảng viên trước vận mệnh dân tộc, anh không chấp nhận mình ở phía sau trận tuyến, đã viết đơn tình nguyện nhập ngũ. Biết tin, bà con trong làng đều khuyên anh rút; mẹ anh và mọi người trong họ vô cùng lo lắng nhưng vì nghĩa lớn nên ai cũng nén lòng đồng thuận để anh được trực tiếp góp sức mình giải phóng dân tộc. Phải viết đến dăm bảy lá đơn, năm 1964, khi vừa tròn 20 tuổi, Hà mới chính thức được nhập ngũ, chiến đấu ở chiến trường miền Nam. Hình ảnh người mẹ nơi hậu phương và ước mong làng xóm quê hương thanh bình là động lực để anh chiến đấu dũng cảm, kiên cường. Năm 1967, anh gửi thư về cho mẹ, tự hào kể về những chiến công của mình và đồng đội, giọng văn vui tươi, đầy nhiệt huyết của tuổi trẻ. Đó là lá thư đầu tiên, cũng là lá thư cuối cùng của Hà. Anh đã hy sinh cuối năm 1967.

Dẫu có họ hàng, làng xóm động viên nhưng mẹ Đỗ Thị Lim, mẹ liệt sĩ Trương Văn Hà vẫn khôn nguôi nỗi nhớ thương con. Những năm chiến tranh và mới khôi phục lại nền kinh tế, đất nước còn nghèo, chế độ, chính sách của Nhà nước còn hạn chế, 25 năm tuổi già về sau, mẹ Lim sống nhờ sự cưu mang, đùm bọc, chăm sóc của các cháu họ và bà con lối xóm. Ngay cả danh hiệu vinh dự Nhà nước “Bà mẹ Việt Nam anh hùng” mẹ cũng chưa được một lần nhìn thấy vì nó được truy tặng năm 1994, 27 năm sau khi Trương Văn Hà hy sinh, 1 năm sau khi mẹ Lim về với tiên tổ.

Điều làm chúng tôi, những người tìm lại câu chuyện của liệt sĩ Trương Văn Hà vô cùng cảm phục đó là tình người, tấm lòng nhân văn cao cả của 6 người con gái và 6 chàng rể dòng họ Trương. Không chỉ thay anh Hà chăm sóc, phụng dưỡng mẹ Lim chu đáo khi còn sống, năm 1995, nghe tin phần mộ anh Hà ở Quảng Trị, các anh chị đã góp tiền, cơm nắm muối vừng đi tìm kiếm và quy tập hài cốt của anh về nghĩa trang liệt sĩ xã để chăm sóc phần mộ, hương khói cho anh được chu đáo hơn, đặc biệt để anh nằm ở quê cha đất tổ cho ấm lòng hơn. Đến nay, nhận thấy ngôi nhà cấp bốn thờ cúng mẹ Lim, anh Hà đã xập xệ, cũ nát, các anh chị lại bảo nhau góp tiền, huy động con cháu cùng với sự hỗ trợ của Công ty Bánh kẹo Bảo Hưng và Công ty Xuất nhập khẩu mây tre đan Tiền Thành (tổng cộng 160 triệu đồng) xây dựng ngôi nhà mới để thờ tự Bà mẹ Việt Nam anh hùng Đỗ Thị Lim, liệt sĩ Trương Văn Hà và gia tiên họ Trương.

Về làng quê Đức Hiệp, Hiệp Hòa hôm nay, nhiều người cảm thấy lòng mình chộn rộn niềm vui, xúc động khi thấy ngôi nhà mái bằng khang trang chuẩn bị khánh thành đưa vào sử dụng. Dẫu mẹ Lim và anh Hà đã khuất xa nhưng ngôi nhà là nơi tưởng niệm, thể hiện tấm lòng tri ân của thế hệ sau dành cho những người đã hy sinh tuổi trẻ, xương máu, thậm chí cả những người con - báu vật trân quý nhất của cuộc đời cho độc lập, tự do của Tổ quốc.

Quỳnh Lưu