Đất và người Thái Bình từ đầu Công nguyên đến năm 1890
Thái Bình là tỉnh được thành lập muộn hơn so với các tỉnh đồng bằng Bắc Bộ. Ngày 21/3/1890, toàn quyền Đông Dương ra nghị định thành lập tỉnh Thái Bình, chính thức đánh dấu Thái Bình trở thành đơn vị hành chính trực thuộc nhà nước trung ương. Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu đã chỉ ra rằng cách đây hơn 2000 năm, trên mảnh đất Thái Bình ngày nay đã có cư dân sinh sống. Sức hấp dẫn của vùng đất ven biển màu mỡ phù sa, thuận lợi cho việc đánh bắt cá, trồng lúa nước đã nhanh chóng thu hút các luồng dân cư kết nối nhau tìm về đây sinh sống, lập nghiệp.

Trải qua quá trình khai hoang, phục hóa, vật lộn, đối mặt với thiên nhiên khắc nghiệt, giặc dã hoành hành để cải tạo vùng đất sình lầy, chua mặn, đầy lau lác, cỏ dại thành những cánh đồng phì nhiêu màu mỡ, cư dân Thái Bình đã sớm hình thành những phẩm chất tốt đẹp với nhiều truyền thống đáng tự hào: cần cù, dũng cảm trong lao động sản xuất, chinh phục cải tạo thiên nhiên, giàu kinh nghiệm thâm canh, có truyền thống bất khuất kiên cường, yêu nước chống giặc ngoại xâm và đấu tranh với các thế lực cường quyền, phong kiến phản động. Bên cạnh đó, sự hội cư đã tạo nên một đời sống sinh hoạt đa dạng, nhộn nhịp, có nền văn hóa nghệ thuật đậm đà bản sắc dân tộc mà vẫn có sắc thái riêng, độc đáo.

Để làm nổi bật giai đoạn hình thành, phát triển, triển lãm trưng bày nhiều hình ảnh, hiện vật qua đó cho thấy chủ nhân của những hiện vật ấy đã xuất hiện và sinh sống ổn định trên mảnh đất Thái Bình ngày nay từ 2.300 - 2.500 năm trước như hiện vật trống đồng cổ phát hiện tại làng Còng, xã Minh Tân, huyện Hưng Hà... Ngoài ra, còn có hơn 50 hình ảnh tư liệu được chọn lọc thể hiện truyền thống văn hóa, văn hiến như: các di tích lịch sử văn hóa, công trình kiến trúc nghệ thuật độc đáo, các điệu múa, lễ hội, tục lệ đã có từ lâu đời cũng như những hình ảnh, tư liệu chứng minh truyền thống yêu nước, kiên cường đấu tranh chống giặc ngoại xâm trong suốt chiều dài hình thành và phát triển của mảnh đất Thái Bình.

Những thành tựu trong 130 năm hình thành và phát triển
Trong phần này, triển lãm bao gồm 7 nội dung: thời kỳ từ năm 1890 - 1930, thời kỳ cách mạng 1930 - 1945, thời kỳ kháng chiến chống thực dân Pháp 1945 - 1954, thời kỳ kháng chiến chống đế quốc Mỹ 1954 - 1975, thời kỳ bao cấp 1975 - 1986, thời kỳ đổi mới 1986 - 2000, thời kỳ hội nhập và phát triển từ năm 2000 đến nay.

Ở phần triển lãm từ năm 1890 - 1930, Bảo tàng tỉnh trưng bày hình ảnh Nghị định 152 thành lập tỉnh Thái Bình ngày 21/3/1890; hình ảnh nhà số 9, ngõ 1, phố Duyn picke, thị xã Thái Bình, nơi thành lập Đảng bộ Đông Dương Cộng sản Đảng tỉnh Thái Bình vào tháng 6/1929... Ở giai đoạn 1930 - 1945 là những hình ảnh liên quan tới cuộc biểu tình của nông dân Duyên Hà - Tiên Hưng ngày 1/5/1930 và cuộc biểu tình của nông dân Tiền Hải ngày 14/10/1930 - hai cuộc biểu tình đã gây được ảnh hưởng và tiếng vang lớn trong cả nước trong phong trào nông dân khởi nghĩa thế kỷ XX. Trong giai đoạn này, người xem cũng được biết tới bản đồ khởi nghĩa giành chính quyền tháng 8/1945 hay như hình ảnh nhà ông Nhâm Hồng Long, xã Đông Hoàng, huyện Đông Hưng, nơi Tỉnh ủy Thái Bình phát lệnh tổng khởi nghĩa giành chính quyền toàn tỉnh vào tháng 8/1945... Và còn rất nhiều tư liệu, hình ảnh được chọn lọc kỹ lưỡng về những sự kiện tiêu biểu đã diễn ra mỗi giai đoạn trong 130 năm hình thành và phát triển của tỉnh Thái Bình.

Hơn 300 tư liệu hiện vật, hình ảnh được chọn lọc kỹ lưỡng tạo nên sự sinh động, hấp dẫn của triển lãm thành tựu kinh tế - xã hội 130 năm hình thành và phát triển tỉnh Thái Bình, qua đó mỗi người xem như được trở về với nguồn cội, góp phần khơi dậy tình yêu, niềm tự hào về truyền thống văn hóa, văn hiến, yêu nước và cách mạng của tỉnh Thái Bình và quyết tâm xây dựng, bảo vệ Tổ quốc, quê hương trong thời kỳ mới.

Tú Anh