Căng thẳng trong đàm phán

Nga và Mỹ hôm 12/9 đã bắt đầu các cuộc đàm phán đầy “rủi ro” về kế hoạch của Nga trong việc Syria chấp nhận nhượng bộ về vấn đề vũ khí hóa học của nước này khi chính thức đệ đơn tham gia Công ước quốc tế về vũ khí hóa học.

Tuy nhiên Ngoại trưởng Mỹ John Kerry nhấn mạnh rằng việc tấn công quân sự của Mỹ vẫn là cần thiết nếu các nỗ lực ngoại giao thất bại.

“Đây không phải là trò đùa”, ông Kerry nói khi xuất hiện cùng Ngoại trưởng Nga Lavrov sau phiên mở màn đàm phán tại Geneva về việc làm rõ kế hoạch của Nga trong việc bảo vệ và phá hủy kho vũ khí hóa học của Syria.

Cuộc đàm phán này là một phần của “cú hích” về ngoại giao khiến cho Tổng thống Mỹ Barack Obama dừng kế hoạch không kích Syria để đáp trả cuộc tấn công bằng vũ khí hóa học vào dân thường gần Damascus hôm 21/8.

Mỹ và các nước đồng minh của mình cho rằng quân đội của ông al-Assad đã tiến hành vụ tấn công bằng khí sarin giết hại 1.400 người bao gồm 400 trẻ em trong khi Nga và Syria cáo buộc hành động này là do phiến quân thực hiện.

Liên Hợp Quốc tuyên bố đã nhận được đơn đệ trình của Syria tham gia Công ước quốc tế về vũ khí hóa học, một động thái mà ông Assad cam kết thi hành như một phần của thỏa thuận nhằm tránh bị Mỹ không kích.

Động thái này có thể kết thúc việc Syria nằm trong số 7 nước còn nằm ngoài công ước năm 1997 nghiêm cấm việc tàng trữ vũ khí hóa học gồm có Ai Cập, Israel và Triều Tiên.

Mỹ ngay lập tức cảnh báo Syria không nên giở trò “câu giờ” để tránh bị tấn công quân sự.

Trong một cuộc phỏng vấn hôm 12/9 với kênh truyền hình quốc gia Nga, ông Assad nói rằng, ông sẽ chỉ hoàn tất việc tiêu hủy kho vũ khí hóa học của mình nếu Mỹ ngừng đe dọa tấn công Syria.

Ông Kerry bày tỏ sự lạc quan về cuộc đàm phán dự kiến diễn ra trong 2 ngày ở Geneva và tuyên bố: “Chúng tôi tin rằng sẽ tìm ra cách thức để kết thúc vấn đề Syria”, ông cũng nói thêm rằng ông rất “cảm kích” trước việc về ý tưởng của Nga để giải quyết cuộc khủng hoảng ở Syria.

Tuy nhiên, ông và người đồng cấp Lavrov lại bất đồng sâu sắc về những đe dọa tấn công quân sự của Mỹ.

Trong khi đó Ngoại trưởng Lavrov nói “Chúng tôi sẽ bắt đầu đàm phán dựa trên một sự thực là giải pháp cho vấn đề của Syria sẽ không đòi hỏi phải có bất kỳ một cuộc tấn công nào vào nước Cộng hòa Hồi giáo này”.

“Tổng thống Nga Vladimir Putin là đồng minh mạnh nhất của ông Assad trong suốt cuộc nội chiến ở Syria kéo dài từ năm 2011 đến nay giết hại tới hơn 100.000 người. Nga đã cung cấp vũ khí cho Syria và cùng với Trung Quốc phủ quyết 3 nghị quyết của Liên Hợp Quốc nhằm gây áp lực với ông Assad.

“Tổng thống Obama đã nói rõ rằng nếu như các biện pháp ngoại giao thất bại, việc tấn công quân sự sẽ là cần thiết để làm suy giảm và triệt tiêu hoàn toàn khả năng ông Assad có thể sử dụng những loại vũ khí này”, ông Kerry khẳng định.

“Chỉ có những mối đe dọa thực sự về quân sự cùng với sự can thiệp của Tổng thống Putin liên quan đến các mối đe dọa trên mới làm cho chế độ của ông Assad thú nhận rằng họ có vũ khí hóa học và đang chuẩn bị từ bỏ chúng.” ông Kerry nhấn mạnh.

Ông Kerry nói rằng bất kỳ thỏa thuận nào cũng phải rất cụ thể, đáng tin cậy, được phê chuẩn và thực hiện đúng thời điểm và sẽ có những hậu quả thích đáng nếu như thỏa thuận đó không được thực hiện. Ông cũng cho biết một nghị quyết hòa bình rõ ràng là sẽ tốt hơn rất nhiều so với một hành động quân sự.

Một phần kế hoạch của Nga được báo Kommersant tiết lộ gồm có 4 bước: Syria sẽ tham gia Công ước quốc tế về vũ khí hóa học, công bố các địa điểm sản xuất và các kho vũ khí hóa học ở nước này, mời các thanh sát viên vào làm việc và cùng với họ đưa ra quyết định sẽ tiêu hủy các kho vũ khí hóa học này như thế nào?

Syria tham gia Công ước quốc tế về vũ khí hóa học

Syria đã chấp thuận đề nghị của Nga rằng nước này sẽ từ bỏ kho vũ khí hóa học của mình nhằm tránh một sự can thiệp trực tiếp đầu tiên của phương Tây.

“Theo luật pháp, kể từ ngày hôm nay (12/9) Syria đã trở thành thành viên đầy đủ của Công ước quốc tế về vũ khí hóa học.” Đại sứ Syria tại Liên Hợp Quốc Bashar Ja’afari tuyên bố với các phóng viên tại New York sau khi đệ trình yêu cầu của Syria lên Liên Hợp Quốc.

Một số nhà ngoại giao và quan chức Liên Hợp Quốc nói rằng họ vẫn chưa rõ liệu Syria có đáp ứng đầy đủ mọi điều kiện về mặt luật pháp để tham gia công ước hay không.

“Vũ khí hóa học ở Syria rõ ràng chỉ nhằm ngăn chặn vũ khí hạt nhân của Israel”, ông Ja’afari nói trong khi cầm trong tay một tài liệu mà ông cho biết là báo cáo của CIA về vũ khí hóa học ở Israel.

“Và giờ là thời điểm để Syria tham gia Công ước quốc tế về vũ khí hóa học như một động thái chứng tỏ thiện chí của chúng tôi chống lại tất cả các loại vũ khí hủy diệt hàng loạt”, ông Ja’afari cho biết thêm.

Trong cuộc phỏng vấn truyền hình, ông Assad nói rằng, ông lựa chọn từ bỏ quyền kiểm soát vũ khí hóa học của mình là theo đề xuất của Nga chứ không phải là do những lời đe dọa của Mỹ về việc can thiệp quân sự.

“Khi chúng tôi nhận thấy thiện chí thực sự của Mỹ nhằm ổn định tình hình tại khu vực của chúng ta và ngừng đe dọa, tìm cách tấn công hay chuyển vũ khí cho quân khủng bố, chúng tôi hoàn toàn tin tưởng rằng mọi việc còn lại sẽ được hoàn tất”, ông Assad nhấn mạnh.

Syria đã bị ràng buộc bởi các Hiệp định riêng rẽ của Geneva cấm việc sử dụng vũ khí hóa học trong chiến tranh có từ gần 1 thế kỷ trước. Nhưng chỉ đến tuần này thì họ mới lần đầu tiên bị yêu cầu phải cung cấp thông tin liệu họ có sử dụng vũ khí hóa học hay không? Trong khi đó các nước phương Tây tin rằng Syria sở hữu một lượng lớn các khí loại khí độc.

Ông Assad nói rằng Syria sẽ cung cấp thông tin về các kho vũ khí này trong vòng 30 ngày, thời gian tiêu chuẩn theo quy định của Công ước.

Tuy nhiên ông Kerry lại đưa ra nghi vấn về lời đề nghị này: “Chúng tôi tin rằng không có một thời gian cố định nào cho việc cung cấp thông tin này dựa trên những gì mà chế độ của ông Assad đã hành xử. Điều này không chỉ liên quan đến sự tồn tại của loại vũ khí này mà còn liên quan đến việc chúng đã được sử dụng như thế nào”, ông Kerry nói.

“Và chỉ lời nói của chính quyền Syria, theo chúng tôi là vẫn chưa đủ”, ông Kerry kết luận.

Ông Kerry và ông Lavrov đã bay đến Geneva cùng với các phái đoàn bao gồm các chuyên gia vũ khí hóa học và không phổ biến vũ khí hạt nhân để bắt đầu thảo luận về các biện pháp xác định, bảo vệ an toàn và vô hiệu hóa vũ khí hóa học ở Syria./.

Theo VOV