Với nguồn tài nguyên thiên nhiên phong phú, châu Phi có nhiều cơ hội để tận dụng nguồn năng lượng từ Mặt trời, gió, địa nhiệt... Nhiều loại khoáng sản ở châu lục đóng vai trò quan trọng trong tiến trình chuyển đổi năng lượng trên thế giới. Tuy nhiên, châu Phi vẫn bị bỏ lại phía sau trong bối cảnh đầu tư toàn cầu vào chuyển đổi năng lượng đạt mức kỷ lục. Lục địa đen là nơi có số lượng người không được tiếp cận điện cao nhất trên thế giới, với khoảng 600 triệu người, hầu hết ở khu vực châu Phi cận Sahara. Con số đáng lo ngại này không chỉ thể hiện tình trạng thiếu cơ sở hạ tầng điện mà còn cho thấy sự hạn chế về giáo dục, y tế, kinh tế… của các nước trong khu vực.

Nhiều quốc gia và đối tác phát triển đã đưa ra các sáng kiến nhằm tăng khả năng tiếp cận điện ở châu Phi, song phần lớn những tiến bộ đạt được lại bị đảo ngược do tăng trưởng dân số vượt xa tốc độ điện khí hóa, tác động của đại dịch Covid-19 đối với kinh tế và chuỗi cung ứng. Trước thực trạng đáng báo động nêu trên, tháng 4/2024, Ngân hàng Thế giới (WB) và Ngân hàng Phát triển châu Phi (AfDB) khởi xướng một sáng kiến mang tên Sứ mệnh 300 với mục tiêu cung cấp điện cho khoảng 300 triệu người ở châu lục vào năm 2030.

Là một bước tiến quan trọng trong nỗ lực triển khai Sứ mệnh 300, Hội nghị thượng đỉnh Năng lượng châu Phi thu hút hơn 1.000 người tham dự, trong đó có lãnh đạo các quốc gia châu Phi, đại diện các đối tác phát triển và khu vực tư nhân. Kết quả nổi bật của hội nghị chính là Tuyên bố Năng lượng Dar es Salaam, gồm các cam kết từ chính phủ các quốc gia châu Phi nhằm cải cách ngành năng lượng. Hội nghị cũng công bố Hiệp ước Năng lượng quốc gia với các mục tiêu cụ thể và mốc thời gian thực hiện mà mỗi quốc gia tự đặt ra. Nhiều quốc gia châu Phi dự kiến tiến hành các cải cách nhằm đem lại nguồn điện ổn định, giá phải chăng và bền vững, qua đó thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, cải thiện cuộc sống và tạo việc làm cho người dân.

Những mục tiêu táo bạo nêu trên không chỉ cần các chính phủ “bật đèn xanh” mà còn đòi hỏi sự trợ giúp từ các đối tác của Sứ mệnh 300. Tổng trị giá hơn 50 tỷ USD, một loạt cam kết được các đối tác công bố tại hội nghị ở Tanzania vừa qua tiếp thêm động lực tăng cường khả năng tiếp cận điện ở châu Phi. Trong đó, WB và AfDB đưa ra kế hoạch phân bổ 48 tỷ USD tài trợ cho Sứ mệnh 300. WB và AfDB cũng ra mắt Zafiri, một công ty đầu tư hỗ trợ các giải pháp do khu vực tư nhân triển khai, trong đó có hệ thống điện mặt trời áp mái. Các đối tác khác, như Cơ quan Phát triển Pháp (AFD), quỹ phát triển quốc tế của Tổ chức các nước xuất khẩu dầu mỏ (OPEC)… cũng đưa ra những cam kết hỗ trợ trong 5 năm tới.

Như Chủ tịch AfDB Akinwumi Adesina nhận định, với nguồn lực từ các đối tác, châu Phi sẽ không chỉ đáp ứng được mục tiêu đề ra mà còn có thể vượt xa hơn nữa, trở thành một châu lục thịnh vượng và có sức cạnh tranh. Theo ông Akinwumi Adesina, cùng với những hành động quyết liệt để đẩy nhanh tiến trình điện khí hóa trên khắp lục địa, những cải cách nhằm mở rộng thị phần năng lượng tái tạo, bảo đảm tính minh bạch trong các thỏa thuận mua bán điện... cũng đóng vai trò quan trọng. Các quy định không thân thiện, thủ tục hành chính rườm rà và rủi ro tiền tệ vốn được xem là những trở ngại đối với việc đầu tư vào ngành điện của châu Phi.

Trong khuôn khổ Hội nghị thượng đỉnh Năng lượng châu Phi, Phó Tổng thư ký Liên hợp quốc Amina Mohammed kỳ vọng rằng, Sứ mệnh 300 sẽ góp phần mang lại sự phát triển bền vững trên khắp châu lục. Thời hạn đặt ra để hiện thực hóa các Mục tiêu phát triển bền vững (SDG) đang tới gần. Bà Amina Mohammed kêu gọi chung sức thắp sáng cuộc sống của người dân ở châu lục, bảo đảm rằng không ai bị bỏ lại phía sau trong cuộc đua chuyển đổi năng lượng và hướng tới sự thịnh vượng.

Theo Nhân Dân