Ốc bươu vàng là sinh vật ngoại lai có hại cho lúa và một số cây trồng dưới nước bởi đặc tính của chúng rất thích ăn lá non, lá bánh tẻ. Nguy hiểm hơn khi cắn lúa chúng còn tiết ra chất nhờn khiến cây lúa không thể sinh trưởng, phát triển. Các phương pháp bắt ốc chủ yếu hiện nay vẫn là bắt tay hoặc tiêu diệt bằng thuốc hóa học. Tuy nhiên, những phương pháp này đều bộc lộ một số nhược điểm như tốn thời gian, độc hại và chưa thể tiêu diệt ốc triệt để. Nhằm giúp người dân giải quyết vấn nạn ốc bươu vàng, Ðoàn Văn Tuynh và Vũ Thanh Ngân, học sinh Trường THPT Nam Tiền Hải đã chế tạo ra máy bắt ốc với tỷ lệ bắt, diệt đạt khoảng 80%.

Chia sẻ về cấu tạo của máy, Ðoàn Văn Tuynh cho biết: Máy bắt ốc bươu vàng được cấu thành từ 7 bộ phận khác nhau như động cơ, khung máy, bánh xe, bộ phận bắt ốc, diệt ốc con, bánh lái và các bộ phận truyền động. Máy hoạt động dựa trên động cơ xe máy 110 phân khối. Ðộng cơ này giúp các trục quay chuyển động sau đó dẫn động đến các bộ phận khác để chúng thực hiện nhiệm vụ của mình. Máy được sử dụng khá đơn giản, thao tác dễ với người nông dân mà không cần mất nhiều thời gian tập huấn, đào tạo. Sau khi khởi động máy bằng công tắc, người sử dụng máy sẽ điều khiển máy sao cho các thanh sắt ở bộ phận xúc ốc cắm xuống mặt ruộng từ 10 - 15cm. Những con ốc có kích thước trung bình, to sẽ theo các thanh sắt đi lên phía trên. Lúc này, chổi quét ốc sẽ dồn những con ốc vào khay chứa phía sau máy. Ốc con lọt lại ở các bộ phận sẽ bị những chiếc đinh quay với tốc độ cao ở bộ phận diệt ốc nghiền nát.

Thời điểm bắt ốc hiệu quả nhất là khi đồng ruộng cày bừa xong và chuẩn bị gieo cấy. Ðây là lúc ốc nổi lên mặt ruộng nhiều nhất, tạo điều kiện cho máy thu gom ốc đạt hiệu quả cao. Bên cạnh đó, mặt ruộng phẳng thuận lợi cho sự di chuyển của máy. Thời điểm này lúa chưa cấy nên quá trình hoạt động của máy không làm ảnh hưởng đến sự sinh trưởng, phát triển của cây.

Sử dụng máy bắt ốc bươu vàng, người dân sẽ giảm sự vất vả do bắt ốc bằng tay và nguy hại đối với sức khỏe khi sử dụng thuốc hóa học để tiêu diệt. Tuy nhiên, để tạo ra sản phẩm, Tuynh và Ngân mất rất nhiều thời gian nghiên cứu, sáng chế. Vũ Thanh Ngân cho biết: Tháng 8/2015, sản phẩm bắt đầu được triển khai và đến tháng 1/2016 thì hoàn thành. Do là học sinh cuối cấp nên thời gian khá eo hẹp, bọn em phải làm ngay sau lúc tan học, thường vào khoảng từ 18 - 21 giờ để hoàn thiện sản phẩm. Các công đoạn lắp ghép, hàn xì phải tự tay làm nên cũng khá vất vả. Khi thử nghiệm lần đầu, máy gặp nhiều sự cố như khó chuyển động, tốc độ quay ở trục đinh thấp. Ðể máy phát huy được công năng, các em đã thay bánh nhỏ có đường kính 40cm bằng bánh máy cày, loại bỏ bộ đồng trục thay sang bộ vi sai nhằm di chuyển dễ dàng ở các chân ruộng cao, trũng. Ðồng thời thay bộ xích, líp cỡ lớn để trục đinh quay đạt tốc độ cao hơn.

Sau quá trình cải tiến, máy bắt ốc bươu vàng được thử nghiệm thực tế tại cánh đồng thôn Ái Quốc, xã Nam Trung (Tiền Hải), mang lại kết quả khả quan. Ông Bùi Thanh Thủ, người dân thôn Ái Quốc cho biết: Trước khi vào vụ cấy, lượng ốc khá nhiều, bắt bằng tay không xuể, phun thuốc biết là ảnh hưởng đến sức khỏe song chưa có phương pháp nào thay thế. Nay được tận mắt chứng kiến hiệu quả của máy bắt ốc bươu vàng trên đồng ruộng tôi rất phấn khởi. Chỉ hơn 1 giờ 30 phút, máy đã quét sạch 80% ốc bươu vàng ở 8 sào ruộng của gia đình. Tôi rất mừng vì các cháu lứa tuổi học sinh lại có thể chế tạo được một sản phẩm hữu ích, có tính thực tế rất cao. Tôi tin tưởng rằng, nếu tiếp tục nghiên cứu, cải tiến, máy sẽ đạt hiệu quả, năng suất bắt ốc cao hơn. Sau này máy được bán ra thị trường, gia đình tôi sẽ mua để giảm bớt sức lao động, không phải phun thuốc lo ảnh hưởng tới sức khỏe.

Thầy giáo Trần Quang Khải, Hiệu trưởng Trường THPT Nam Tiền Hải cho biết: Cùng với máy đo độ mặn, độ pH của các đầm nuôi tôm, máy cảnh báo nhiệt độ môi trường có ảnh hưởng tới sức khỏe người già, máy bắt ốc bươu vàng là một trong những đề tài khoa học kỹ thuật tiêu biểu của Trường trong năm học 2015 - 2016. Ðể giúp học sinh nghiên cứu, sáng chế, Trường đã tạo mọi điều kiện về thời gian, vật chất và phân công giáo viên hướng dẫn ngay sau khi các em trình bày ý tưởng. Trải qua các cuộc thi, sản phẩm vinh dự được giải nhì trong cuộc thi khoa học kỹ thuật dành cho học sinh trung học do Sở Giáo dục và Ðào tạo tổ chức. Thành công bước đầu của máy bắt ốc bươu vàng tiếp tục là nguồn động viên, cổ vũ phong trào sáng tạo, nghiên cứu khoa học kỹ thuật của trường. Hiện nay, trường đã thành lập đội tuyển khoa học kỹ thuật. Với niềm đam mê, sự nhiệt huyết, học sinh trong trường sẽ có nhiều giải pháp, sáng tạo khoa học kỹ thuật trong thời gian tới.

Hoàng Lanh