Theo ông Nguyễn Văn Đầm, Trưởng phòng Giáo dục trung học Sở Giáo dục và Đào tạo, Phó Trưởng ban tổ chức cuộc thi, năm học 2016 - 2017 có số lượng dự án gửi về dự thi nhiều nhất trong 4 năm qua, đồng thời đây cũng là năm học ghi nhận nhiều dự án có chất lượng tốt, tính ứng dụng cao; quy trình tổ chức cuộc thi từ cấp cụm, huyện được tổ chức quy mô, chuyên nghiệp hơn. Với tinh thần của cuộc thi là góp phần tích cực vào đổi mới giáo dục phổ thông theo định hướng phát triển năng lực và phẩm chất học sinh, ban giám khảo đã bám sát các tiêu chí cuộc thi, qua đó kiểm tra các ý tưởng sáng tạo và năng lực nghiên cứu khoa học, sự tìm tòi và đổi mới của học sinh, không khuyến khích những nghiên cứu chỉ mang tính minh họa. Đặc biệt tìm hiểu các em làm khoa học như thế nào, tư duy ra sao, khả năng làm thực nghiệm thế nào để có được những kết quả sáng tạo, có ý nghĩa khoa học và thực tiễn cao.

69 dự án thuộc 10 lĩnh vực của 129 thí sinh tham gia dự thi, trong đó khối THCS có 50 dự án của 98 thí sinh và khối THPT có 19 dự án của 31 thí sinh. Lĩnh vực về y sinh và khoa học sức khỏe tuy mới nhưng đã có một số học sinh mạnh dạn phát triển ý tưởng dưới sự hướng dẫn của các thầy cô. Nhiều dự án xuất phát từ thực trạng đời sống hiện nay và đưa ra những giải pháp cụ thể, giúp cải thiện môi trường sống và làm việc. Điển hình như đề tài "Giải pháp tăng cường phòng, tránh tai nạn đuối nước cho học sinh ở khu vực nông thôn" của hai em Đỗ Văn Công và Nguyễn Hữu Nguyên, học sinh Trường THCS Liên Giang (Đông Hưng). Nhằm góp phần phòng, tránh đuối nước cho học sinh nông thôn, đề tài đã nghiên cứu, tiến hành khảo sát việc phòng, tránh đuối nước trong học sinh Trường THCS Liên Giang và đề ra các giải pháp phòng, tránh đuối nước như: tăng cường tuyên truyền, vận động học sinh và phụ huynh tham gia tuyên truyền về phòng, tránh đuối nước; phát động và tổ chức các cuộc thi tìm hiểu về tai nạn đuối nước, tổ chức dạy bơi, huấn luyện sơ cứu đối với người bị đuối nước. Dự án của các em đã đạt giải nhất lĩnh vực khoa học xã hội hành vi và giải nhì cuộc thi.

Bên cạnh dự án phòng, tránh đuối nước của học sinh Trường THCS Liên Giang, rất nhiều dự án đã mang đến cuộc thi sáng tạo khoa học kỹ thuật dành cho học sinh trung học những giải pháp thiết thực, phục vụ đời sống hàng ngày. Điển hình như dự án "Giải pháp sử dụng tiết kiệm điện năng bằng pin mặt trời" của em Phan Hà Nhật Anh và Nguyễn Thị Thu Phương, học sinh Trường THCS Minh Thành (thành phố Thái Bình). Để hoàn thiện mô hình, các em đã sử dụng hệ thống chiếu sáng bằng đèn led tiêu chuẩn tiết kiệm điện; sự dụng pin mặt trời để cung cấp điện có dự trữ để tiết kiệm điện và có thể sử dụng khi mất điện lưới; sử dụng bộ công tắc chìa khóa thẻ ngắt điện; công nghệ tự động hóa để đóng cắt các thiết bị điện không sử dụng ngoài giờ hành chính. Từ giàn pin mặt trời, ánh sáng được biến đổi thành điện năng, tạo ra dòng điện một chiều. Dòng điện này dẫn đến bộ điều khiển là một thiết bị có chức năng tự động điều hòa dòng điện từ pin mặt trời và dòng điện nạp cho ắc quy, thông qua bộ biến đổi DC/AC tạo ra dòng điện xoay chiều chuẩn 220V/50Hz để chạy các thiết bị điện. Dự án của các em vừa mang lại lợi ích về kinh tế vừa góp phần giảm ô nhiễm môi trường, vinh dự đạt giải nhất lĩnh vực năng lượng vật lý và giải nhì cuộc thi.

Qua cuộc thi năm nay, các em đã thể hiện sự tự tin, bản lĩnh của mình khi trình bày, đặc biệt đã mạnh dạn hơn khi thể hiện những ý tưởng khoa học, biết vận dụng kiến thức liên môn trong trường học để giải quyết những vấn đề thực tiễn, biến những lý thuyết khô khan thành những mô hình, sản phẩm thực tế sinh động, khơi gợi những ý tưởng lớn hơn, tốt đẹp hơn cho tương lai…

Đặng Anh