Theo báo cáo của BHXH tỉnh, đến ngày 9/10/2013, trên địa bàn tỉnh còn 43 DN cố tình dây dưa, nợ đọng BHXH kéo dài với số tiền 26,4 tỷ đồng. Một số DN như Công ty TNHH Một thành viên Công nghiệp tàu thủy Diêm Điền nợ hơn 2,4 tỷ đồng trong 25 tháng; Tập đoàn Đại Cường nợ hơn 2 tỷ đồng trong 30 tháng; Công ty cổ phần Gốm sứ Thái Bình nợ gần 1,4 tỷ đồng trong 30 tháng... Điều này dẫn đến việc chế độ BHXH của người lao động chưa được giải quyết kịp thời. Người lao động tại nhiều DN như: Cty cổ phần Đầu tư xây dựng Sông Hồng, Công ty TNHH Thái Hiệp Hưng, Công ty ACAVA VINA… đã có đơn thư khiếu kiện, ảnh hưởng đến tình hình an ninh, trật tự xã hội.

Đầu tháng 11/2013, chị Trần Thị Tuyết (xã Vũ Tiến, Vũ Thư) có đơn gửi tới cơ quan chức năng và các cơ quan báo chí, phản ánh: Chị vào làm công nhân tại Công ty ACAVA VINA (chuyên sản xuất nhãn mác tại Khu công nghiệp Nguyễn Đức Cảnh, Thành phố Thái Bình) từ tháng 11/2006. Đến tháng 3/2007, Công ty và chị ký hợp đồng lao động (HĐLĐ) mỗi năm 1 lần. Ngày 9/10/2012, chị Tuyết nghỉ thai sản. Do sinh đôi nên chị được nghỉ 5 tháng, chị xin nghỉ thêm 1 tháng không lương nữa, tổng cộng là 6 tháng. Sau đó, vì điều kiện con nhỏ nên chị đã làm thủ tục chấm dứt HĐLĐ. Công ty đã đồng ý và vẫn đóng BHXH cho chị đến tháng 7/2013. Ngày 12/8/2013, Công ty ra quyết định chấm dứt HĐLĐ với chị. Từ khi có quyết định chấm dứt HĐLĐ, chị đã nhiều lần đến Công ty để làm thủ tục được giải quyết chế độ thai sản và lấy sổ BHXH để đi đăng ký thủ tục bảo hiểm thất nghiệp. Tuy nhiên, chị không được Công ty giải quyết. Đại diện Công ty tìm mọi lý do hứa hẹn sẽ giải quyết trong thời gian tới.

Qua phản ánh của chị Tuyết, chúng tôi đã đi xác minh sự việc tại BHXH tỉnh. Ông Trần Thái Mạnh, Phó trưởng Phòng thu cho biết: Đến tháng 10/2013, Công ty ACAVA VINA đang tham gia đóng BHXH cho 95 lao động. Công ty này nợ bảo hiểm với số tiền lớn, trong thời gian dài. Cụ thể, đến tháng 10/2013, Công ty đã nợ 1 năm với số tiền 512 triệu đồng. Theo quy định của BHXH Việt Nam, do nợ nhiều như vậy nên Công ty chưa đủ điều kiện chốt sổ để giải quyết cho người lao động thụ hưởng các chế độ bảo hiểm. Theo ông Mạnh, hàng tháng, BHXH tỉnh vẫn cử cán bộ xuống đôn đốc nhưng Công ty chỉ nộp "nhỏ giọt". Cả quý III vừa qua, Công ty chỉ nộp được 100 triệu đồng trong khi số tiền phải nộp lên tới gần 200 triệu đồng, chưa kể số nợ cũ.

Tìm hiểu về công tác thu BHXH ở các DN cho thấy: Số tiền đóng BHXH được trích từ 7% mức lương của người lao động đã bị một số DN đã lợi dụng chiếm dụng lên tới hàng trăm triệu đồng/tháng. Nếu bị ngành BHXH nhắc nhở thì DN khất lần, trì hoãn, thậm chí đối phó bằng nhiều hình thức khác nhau. Có một số DN khi người lao động đòi quyền lợi được hưởng chế độ tham gia đóng BHXH thì vội vàng nộp "tạm" một phần BHXH đang nợ đọng để ngành bảo hiểm làm thủ tục thanh toán, chi trả cho người lao động. Sau khi vấn đề được giải quyết thì "đâu lại vào đấy".

Đối với Công ty ACAVA VINA, do Công ty này nợ tiền BHXH quá nhiều trong thời gian dài nên không đủ điều kiện chốt sổ bảo hiểm, dẫn tới khi công nhân nghỉ việc đã không thể rút sổ bảo hiểm để làm các thủ tục được hưởng tiền bảo hiểm thất nghiệp. Vì nhiều lần đến lấy sổ BHXH để làm thủ tục không được mà thời hạn hưởng trợ cấp thất nghiệp sắp hết, cực chẳng đã, chị Tuyết và 5 công nhân đã làm đơn gửi đến các ban ngành chức năng đề nghị được giải quyết. Ngày 11/11, Công ty ACAVA VINA đã "chữa cháy" bằng cách tự bỏ tiền để trả tiền bảo hiểm thất nghiệp cho 6 công nhân với tổng số tiền trên 40 triệu đồng. Chị Tuyết được nhận 6,9 triệu đồng tiền bảo hiểm thất nghiệp, tuy nhiên chế độ thai sản thì vẫn chưa được giải quyết. Về vấn đề này, đại diện Công ty đã gặp riêng chị Tuyết và mong chị thông cảm vì điều kiện khó khăn, Công ty sẽ tiết kiệm chi tiêu thanh toán cho chị trong thời gian sớm nhất.

Theo lãnh đạo Ban Quản lý các khu công nghiệp tỉnh thì đây chỉ là biện pháp giải quyết tình thế của DN khi có sức ép từ phía cơ quan chức năng và dư luận. Về lâu dài, để giải quyết triệt để tình trạng nợ đọng BHXH của Công ty ACAVA VINA nói riêng, các DN nói chung, rất cần có một hành lang pháp lý đủ mạnh để chấm dứt, ngăn chặn tình trạng lợi dụng, chây ỳ, không đóng BHXH cho công nhân, người lao động của các DN, bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của người lao động.

Nguyễn Tùng