Bé Hùng lên 10 tuổi, con trai đầu lòng của trung đội trưởng dân quân cũng đã cùng “đồng đội” thiếu nhi nai nịt gọn gàng mang gậy làm súng năn nỉ nói với mẹ: “Mẹ và các cô cho chúng con đi tập với. Rồi chúng con cũng đánh Mỹ chứ”. Mẹ dỗ dành nhưng cương quyết: “Con phải ở nhà học. Mai còn đến lớp sớm” tuy đã thanh minh “con học và đã làm hết bài tập rồi” nhưng vẫn không được đi.

Trong đêm lấp lóa, trung đội dân quân vừa đi ra đầu làng; vừa chuyện trò rôm rả. Bỗng òa lên những tiếng thét: “Xung phong”, “ùng, oành”, “xung phong”... Từ các ngõ hai bên đường ra trận địa kèm theo những bọc tro bếp gói bằng lá khoai ngứa tung lên mù mịt.

 Các cô dân quân bị bất ngờ, ho sặc sụa, nhắm mắt, nhiều cô ngã díu vào nhau. Đội quân tí hon vừa bắn súng “mồm” vừa thét “xung phong” rồi xông vào dùng dây chuối bắt trói những cô du kích đang loạng choạng. Hùng vừa tóm được một cô, bỗng bàng hoàng nhận ra đó chính là mẹ mình. Song em vẫn không tha và hét gọi đồng đội: “Chúng mày ơi! Trói hộ tù binh mẹ tao để tao bắt cô khác”. Cả trung đội nữ dân quân vừa lúng túng đối phó, vừa cười rũ rượi, xô cả vào nhau.

Trung đội trưởng vừa dụi mắt vừa quát: “Hùng, rút quân ngay để mẹ và các cô đi tập, muộn rồi”. Hùng cũng thét lại: “Nhưng mẹ và các cô chịu thua chưa đã?”. “ừ thì thua rồi. Nhưng dân quân không biết đầu hàng, chỉ tạm thua thôi”  mẹ Hùng bảo. Hùng cũng không nhượng bộ ra lệnh rút quân. Đội quân tý hon tập hợp lại còn đông hơn cả đội dân quân đêm đó.

Trên đây là một trong những trận “phục kích” đầu tiên trong đời của đội ngũ thiếu niên tiền phòng làng Vân Môn quê tôi. Sau này các em lớn lên gái cũng như trai hầu hết đã tham gia quân đội cùng toàn quân, toàn dân đánh thắng các kiểu chiến tranh của đế quốc Mỹ, giành độc lập, thống nhất đất nước và bảo vệ biên cương của Tổ quốc.

Nhiều em đã được thưởng Huân chương chiến công, Huân chương giải phóng, thành sỹ quan ở nhiều quân, binh chủng. Riêng bé Hùng đạt dũng sĩ được tặng bằng khen trong chiến đấu và trung thành trong quân ngũ.

Có lần tiến vào giải phóng Quảng trị Hùng  dùng điện đài đeo trên lưng gọi pháo binh ta bắn vào đội hình địch thì một mảnh pháo địch tiện đứt 5 cánh sao cần ăng -ten máy thông tin. Đại đội trưởng đã quát to: “Đồng chí Hùng bỏ máy chạy xuống hầm”. Nhưng Hùng đã bình tĩnh trả lời: “Tôi còn phải gọi báo quân ta đánh trả địch”. Và tiếp tục đứng lên chiến hào vừa quan sát vừa gọi pháo binh ta diệt trận địa pháo của địch ở cao điểm 544, góp phần đánh bại trận phản kích điên cuồng của chúng.

Còn chính trị viên, trung đội trưởng Nguyễn Thị Mận hồi đó cũng đã từng cùng chị em trong trung đội nhiều lần trực chiến ở trận địa Sa Cao, bắn máy bay Mỹ. Nhằm đối phó với máy bay Mỹ bay tầm thấp chị đã cùng trung đội thủ 15 quả khinh khí cầu ở các trận địa của xã. Khinh khí cầu là một quả bóng lớn, bơm khí nhẹ và được nối dây chằng xuống đất bằng dây thép dài. Máy bay địch bay thấp nếu chạm vào dây hoặc bóng sẽ bị bốc cháy.

Làng Vân Môn nhỏ bé quê tôi cũng như hàng vạn làng quê Việt Namon>, đã kiên cường cùng cả nước đánh thắng những tên đế quốc xâm lược, nay lại đang thắng nghèo nàn từng bước thực hiện công nghiệp hóa  hiện đại hóa xây dựng thành công CNXH. Ngày nay cả làng không còn nhà tranh, đã có tới 80% hộ giàu và hộ khá. Không còn hộ đói, nhà nào cũng có tivi, xe gắn máy. Các cháu đến tuổi đều được đến trường, cả làng đều phổ cập giáo dục trung học cơ sở. Có 60 cháu có trình độ đại học.

Từ những lớp thanh niên hồi kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ, làng tôi đã có trên 600 bộ đội cụ Hồ và 500 thanh niên xung phong. Hiện có 142 thương binh và 12 bà mẹ Việt Nam Anh hùng.

Những người con quê hương dù đi đâu, ở đâu vẫn trân trọng vun đắp tình làng nghĩa xóm và bản sắc văn hóa tốt đẹp của làng.

Ngọc Tuyền

Vũ Vân -Vũ Thư