Ðây là một tín hiệu mới tích cực cho tiến trình hòa bình ở Tây Ban Nha, sau nửa thế kỷ ETA đấu tranh đòi ly khai cho khu vực miền bắc Tây Ban Nha và tây nam Pháp, làm khoảng 800 người chết. Đồng thời cũng là tin vui đối với Chính phủ và nhân dân Tây Ban Nha, trong bối cảnh nước này sắp tiến hành tổng tuyển cử vào tháng 11 tới và người dân đã quá mệt mỏi vì xung đột vũ trang kéo dài gây nhiều thương vong và cản trở tiến trình phát triển kinh tế-xã hội đất nước. Thủ tướng Tây Ban Nha H.Xa-pa-tê-rô đánh giá cao động thái trên của ETA, cho rằng tuyên bố của tổ chức ly khai này là kết quả những nỗ lực của Chính phủ và nhân dân Tây Ban Nha, cùng sự ủng hộ và phối hợp chặt chẽ của phía Pháp.

Tuyên bố của ETA được đưa ra chỉ sau bốn ngày một hội nghị hòa bình quốc tế được tiến hành ở xứ Ba-xcơ, với sự tham gia của cựu Tổng Thư ký LHQ C.An-nan và lãnh tụ đảng Xin Phên G.A-đam. Ðảng Xin Phên là cánh chính trị của tổ chức Quân đội CH Ai-len (IRA), tổ chức vũ trang đòi ly khai Bắc Ai-len khỏi Vương quốc Anh, cùng với ETA là hai tổ chức vũ trang ly khai lâu đời nhất châu Âu. Hội nghị kêu gọi ETA chấm dứt các hoạt động bạo lực phá hoại nền hòa bình ở Tây Ban Nha trong suốt 50 năm qua, đề xuất nối lại các cuộc đàm phán hòa bình giữa liên Chính phủ Tây Ban Nha-Pháp và ETA về vấn đề ly khai của xứ Ba-xcơ. ETA cũng kêu gọi Ma-đrít và Pa-ri tiến hành hòa đàm trực tiếp với tổ chức này, nhằm đổi lại việc ETA chấm dứt các hoạt động vũ trang chống chính quyền.

Tuy nhiên, giới phân tích nhận định rằng, tuyên bố ngừng bắn có thể là một "chiêu bài" của ETA, nhằm đòi Tây Ban Nha và Pháp trả tự do cho các thành viên tổ chức này đang bị giam giữ. Hiện có hơn 700 thành viên ETA bị Tây Ban Nha và Pháp giam giữ trong vài năm qua, trong đó khoảng 50 người bị bắt giữ kể từ khi ETA tuyên bố ngừng bắn lần gần đây nhất, tháng 1-2011. Lý do ít người tin tưởng tuyên bố ngừng bắn của ETA, bởi vì tổ chức này từng 11 lần đưa ra tuyên bố tương tự, nhưng sau đó đều vi phạm. Sau khi ETA phá vỡ cam kết ngừng bắn tháng 1-2011, hàng nghìn người Tây Ban Nha đã biểu tình phản đối và đòi giải tán ETA. Làn sóng chống ETA còn lan rộng ngay trong xứ Ba-xcơ, bởi cộng đồng người dân ở khu vực này đã xói mòn lòng tin vào công thức "cam kết và vi phạm" của ETA. Họ đã quá mệt mỏi với hoạt động vũ trang kéo dài, gây mất ổn định chính trị, ảnh hưởng hoạt động phát triển kinh tế-xã hội của đất nước.

ETA được thành lập tháng 7-1959, khi nhà độc tài Tây Ban Nha P.Phan-cô tiến hành các biện pháp mạnh chống lại cộng đồng người Ba-xcơ, với lý do xứ Ba-xcơ ủng hộ những người Cộng hòa trong cuộc nội chiến ở Tây Ban Nha. ETA bắt đầu tiến hành các hoạt động vũ trang năm 1961. Sau khi ông Phan-cô chết năm 1975, xứ Ba-xcơ được trao quyền tự trị, có quyền thành lập QH, lực lượng cảnh sát, thu thuế và có hệ thống giáo dục riêng. Tuy nhiên, ETA còn muốn hơn thế, đòi thành lập một quốc gia độc lập gồm phần lãnh thổ miền bắc Tây Ban Nha và tây nam Pháp. Trong suốt 50 năm tiến hành hoạt động vũ trang, ETA đã gây ra hàng chục vụ khủng bố, làm hơn 800 người chết. Do đó, ETA bị Mỹ và Liên hiệp châu Âu (EU) liệt vào danh sách các tổ chức khủng bố quốc tế.

Cộng đồng quốc tế và người dân Tây Ban Nha mong đợi ETA giữ đúng cam kết ngừng bắn và nối lại các cuộc đàm phán hòa bình với Chính phủ Tây Ban Nha. Nếu được như vậy, Tây Ban Nha có thể yên tâm vào sự ổn định chính trị trong nước, để tập trung đối phó cuộc khủng hoảng nợ công châu Âu đang đe dọa nền kinh tế lớn thứ 12 thế giới.

Các mốc hoạt động của ETA

-Tháng 7-1959: ETA thành lập; năm 1961 bắt đầu các hoạt động vũ trang đòi ly khai xứ Ba-xcơ khỏi Tây Ban Nha.

-Năm 1968, ETA giết hại nạn nhân đầu tiên, chỉ huy lực lượng cảnh sát mật ở TP Xan Xê-ba-xtiên. Năm 1973, ám sát Thủ tướng L.Blan-cô.

-Năm 1978, ETA thành lập cánh chính trị Hê-ri Ba-ta-xu-na.

-Năm 1997, ETA bắt cóc và sát hại chính trị gia A.Blan-cô, dẫn đến làn sóng biểu tình phản đối của sáu triệu người Tây Ban Nha. 23 thủ lĩnh đảng Hê-ri Ba-ta-xu-na bị kết án tù vì liên quan các hoạt động vũ trang của ETA.

-Năm 1998, ETA lần đầu cam kết ngừng bắn, nhưng phá vỡ bằng các cuộc đánh bom.

-Tháng 5-1999, đàm phán hòa bình lần đầu giữa Chính phủ Tây Ban Nha và ETA tại Thụy Sĩ. Tháng 11-1999, ETA chấm dứt thỏa thuận ngừng bắn.

-Năm 2002, đảng Hê-ri Ba-ta-xu-na bị cấm hoạt động.

-Tháng 3-2006, tuyên bố ngừng bắn vĩnh viễn.

-Tháng 9-2007, đánh bom một đường cao tốc ở miền bắc Tây Ban Nha.

-Tháng 1-2011, cam kết chấm dứt các hoạt động vũ trang, nhưng lại vi phạm sau chưa đầy một tháng.

Theo Nhân Dân