Ngày 9-5 đã trở thành ngày chiến thắng- một dấu mốc son sáng ngời trong lịch sử nhân loại. Ngày chiến thắng, niềm vinh quang và kiêu hãnh được xây từ khát vọng hòa bình, từ máu, nước mắt và sự hy sinh lớn lao, tổn thất nặng nề khó bù đắp của những dân tộc và những con người yêu chuộng công lý và hòa bình trên thế giới.

Riêng đất nước Liên Xô (cũ) là nước chịu tổn thất nặng nề nhất: hơn 27 triệu người con của Tổ quốc đã hy sinh, 1.700 thành phố và thị trấn bị tàn phá, 70 ngàn làng mạc và thôn xóm bị cướp bóc, hàng chục ngàn xí nghiệp công nghiệp bị hủy diệt, gây thiệt hại gần 30% số tài sản quốc gia. Chính vì lẽ đó mà ngày chiến thắng phát xít (9-5) luôn là một ngày lễ trọng đại được rất nhiều quốc gia trên thế giới hướng tới kỷ niệm.  Riêng ở đất nước Liên Xô vĩ đại.

Trong lịch sử, lễ diễu hành Ngày chiến thắng lần đầu tiên được tổ chức trên Quảng trường Đỏ vào ngày 24-6-1945 theo lệnh của Tổng tư lệnh tối cao lúc đó là Joseph Stalin. Từ năm 1991 cho đến 1994, các cuộc diễu binh tại Quảng trường Đỏ không được tổ chức. Năm 1995, nhân kỷ niệm 50 năm Ngày chiến thắng, cuộc diễu binh đã được tổ chức trên núi Poklonna. Từ năm 1996, truyền thống diễu binh trên Quảng trường Đỏ được khôi phục, nhưng không có xe tăng và đại bác như thời trước năm 1990.

Sau 17 năm gián đoạn, năm 2007 Tổng thống Nga quyết định khôi phục lại các cuộc diễu binh với vũ khí quân dụng hạng nặng. Giới bình luận cho rằng đây không chỉ là sự quay trở lại truyền thống của các cuộc diễu binh mà với biểu tượng Ngày chiến thắng trong lễ kỷ niệm mang đầy đủ ý nghĩa liên quan đến việc thiết lập và củng cố vị thế quyền lực mới của Nga, và còn truyền trực tiếp bức thông điệp mới của nước Nga - chính thức tuyên bố đối với các lực lượng gây chiến, khẳng định lời cam kết “không bao giờ cho phép một cuộc chiến tranh dù lạnh hay nóng được phép lặp lại”. Lễ kỷ niệm đã được chuẩn bị với một chương trình diễu hành của các lực lượng vũ trang với các loại vũ khí tối tân nhất.

Trong bài diễn văn đọc tại cuộc diễu binh này, Tổng thống V.Pu-tin đã nồng nhiệt chúc mừng toàn thể nhân dân Liên bang Nga, đặc biệt là cựu chiến binh và các lực lượng vũ trang Nga. Tổng thống nhấn mạnh: “Trong ngày kỷ niệm này, chúng ta luôn luôn suy nghĩ về vận mệnh của thế giới, về sự ổn định và an ninh trên thế giới. Hôm nay chúng ta một lần nữa bày tỏ lòng kính trọng đối với các nước trong liên minh chống phát-xít. Chúng ta không bao giờ quên đóng góp của họ vào việc đánh tan chủ nghĩa quốc xã”. “Chúng ta nghiêng mình trước sự dũng cảm và ngoan cường của tất cả những ai đã đánh đuổi ngoại xâm và chặn đứng chủ nghĩa phátxít”.

Tổng thống tuyên bố: “Những kẻ hiện nay đang tìm cách hạ thấp những bài học kinh nghiệm giúp đỡ lẫn nhau qua gian khó, đang xúc phạm các đài kỷ niệm những Anh hùng trong cuộc chiến tranh chống phát xít, chính là đang thóa mạ dân tộc mình và gieo rắc thù hận, gây ra những sự ngờ vực mới giữa các quốc gia và nhân dân các nước”. Trân trọng lịch sử và công lao của những người đã làm nên chiến thắng vĩ đại trong lịch sử nhân loại, ngày 7-5-2007, Tổng thống V.Putin đã ký Luật về Cờ chiến thắng, cho phép giữ lại cờ đỏ búa liềm của Hồng quân đúng như lá cờ đã cắm trên nóc nhà Quốc hội Đức 62 năm trước. Ông Nikolai Ryzhkov - thành viên của Hội đồng Liên bang Nga - nói: “Cha ông chúng ta đã chiến đấu với lá cờ đỏ búa liềm. Nó đã được treo trên toà nhà Quốc hội Đức (năm 1945), biểu tượng của chiến thắng phải được bảo tồn”.

Đặc biệt, trong dịp kỷ niệm Ngày chiến thắng năm 2008, lần đầu tiên xuất hiện tại Việt Nam “Dải nơ chiến thắng” - một biểu tượng ở Nga tôn vinh chiến thắng phát xít và tưởng nhớ những chiến sĩ đã ngã xuống trong chiến tranh trao cho đại diện thế hệ trẻ hai nước và Hội Hữu nghị Việt - Nga tại các địa phương. Hãng thông tấn RIA Novosti, một trong hai tổ chức đề ra sáng kiến phát động và tổ chức phong trào “Dải nơ chiến thắng” đã gửi sang Việt Nam 400 dải nơ để tặng công dân Nga và các bạn Việt Nam.

Những người bạn Việt của nước Nga cũng xin hòa mình vào một khoảng lặng thiêng liêng thường diễn ra vào lúc 18 giờ 55 phút (giờ Mátxcơva, tức 21 giờ 55 phút giờ Hà Nội) ngày 9-5, khi mà tất cả các kênh phát thanh và truyền hình ở Liên bang Nga theo truyền thống đều ngừng các chương trình để ngân vang tiếng chuông đồng hồ trên tháp Xpátxkaia tại Điện Cremli điểm 7 giờ tối - một phút mặc niệm để tưởng nhớ những người ngã xuống trong cuộc chiến tranh chống phát xít.

Kỷ niệm 65 năm Ngày chiến thắng chủ nghĩa phát xít năm nay, trong tôi sao mãi cứ lưu dấu ấn của vị Tổng thống Dmitry Medvedev trong dịp kỷ niệm Ngày chiến thắng chủ nghĩa phát xít năm ngoái khi ông đến bắt tay các cựu chiến binh trong giờ khắc mở màn cuộc diễu binh và nói : “Từ đáy lòng mình, tôi muốn chúc mừng các bạn vào ngày chiến thắng huy hoàng này. Sự kiện này đã và sẽ mãi là truyền thống thiêng liêng của chúng ta và đã trở thành biểu tượng đoàn kết dân tộc”. Vâng, ngày chiến thắng chủ nghĩa phát xít sẽ mãi là ngày chiến thắng huy hoàng; là sự kiện lịch sử trọng đại và thiêng liêng nhất của các dân tộc yêu chuộng hòa bình, tự do và công lý trên thế giới.

Nguyễn viết Chính