Thú chơi của người Thái

Hoa lan, trong tiếng Thái được gọi là “gluoy mai”. Ở Thái-lan tồn tại tới hơn 1.000 loài “gluoy mai”, phong phú và đa dạng về mầu sắc, hình dáng, mùi hương. Thăm bất kỳ gia đình Thái-lan nào, người ta đều có thể dễ dàng bắt gặp loài hoa được mệnh danh là “nữ hoàng các loài hoa” này. Lan được trồng trong vỏ xơ dừa lủng lẳng dưới những tán cây thấp trong vườn, trồng trong chậu đặt tại phòng khách, treo ở cửa sổ phòng ngủ. Nhiều gia đình sống trong các khu chung cư cũng dành phần lớn ban công làm nơi chăm sóc lan.

Ở chợ cóc hay siêu thị lớn ở Thái-lan đều có khu bày bán lan giống, vật liệu trồng lan. Không khó để tìm thấy tại đây xơ dừa, than gỗ, gạch, đá bọt, dớn, vỏ cây, thậm chí cả rác mục, vỏ đỗ đóng bao…, là giá thể trồng lan. “Đồ chơi” cho thú vui này cũng được bày bán, từ chậu trồng lan với đủ kích cỡ, hình dáng, đến lưới cản sáng, vòi phun sương, lọ dung dịch bảo quản lan cắt cành, đất mùn… Mức giá các mặt hàng này vừa phải, phù hợp túi tiền lớp bình dân Thái-lan.

Trồng lan là thú vui của nhiều người. Nathaporn, một đồng nghiệp làm mảng văn hóa báo Thairath khoe, cửa sổ phòng làm việc của cô treo một giò lan hồ điệp, mỗi khi “rối” về ý tưởng cho bài báo đang viết dở, cô thường nhìn về phía ấy để “sắp xếp” lại suy nghĩ của mình.

Không riêng Nathaporn, nhiều người Thái thích lan bởi sắc mầu rực rỡ cùng hương thơm nhẹ nhàng, thanh khiết. Loài hoa biểu trưng này xuất hiện trong nhiều nghi thức, lễ hội truyền thống tại Thái-lan. Lan kết thành chuỗi đặt trên bàn thờ Phật, bàn thờ gia tiên, lan trang trí trên bàn tiệc, lan được choàng vào cổ khách quý đến Thái-lan để cầu chúc may mắn, lan trang trí trên hoa đăng trong lễ hội Loy Krathong, dùng vẩy nước cầu phúc trong Tết té nước Songkhran…

Cùng với đó, nhiều hội hoa lan tổ chức triển lãm quanh năm ở khắp các tỉnh, thành phố trong đó phải kể đến Festival hoa lan tại Sukhothai vào tháng 1, hội thi lan tại Ratchaburi vào tháng 3, hội thi lan tại Chiang Mai vào tháng 8, lễ hội hoa Chiang Mai Ratchaphruek vào tháng 12… Vào ngày thứ bảy của tuần thứ hai trong tháng, Hội Làm vườn Hoàng gia Thái-lan thường xuyên tổ chức thi hoa lan tại Bangkok.

Biến “của riêng” thành “của chung”

Không chỉ là thú chơi, người Thái đã hòa sở thích của mình thành sở thích của người chơi lan thế giới. Thân cây hoa lan trên đất Thái to, cứng chắc, khỏe, lại có tuổi thọ cao nên được khách hàng nhiều nước ưa chuộng. Dựa vào thế mạnh này, từ những năm 70 của thế kỷ trước, Thái-lan đã hình thành chiến lược quốc tế hóa thương hiệu lan. Gần đây, chính phủ đặc biệt quan tâm phát triển trồng hoa lan, xây dựng tiêu chuẩn, luật bảo vệ cây giống, hỗ trợ nông dân và nhà làm vườn về giống, giá cả, quảng bá sản phẩm.

Năm 2007, Thái-lan lập Hội đồng Hoa lan quốc gia (NOB) với Chủ tịch là Bộ trưởng Nông nghiệp và Hợp tác xã, các thành viên thuộc cả doanh nghiệp nhà nước lẫn tư nhân, đặt mục tiêu: tăng tính cạnh tranh; nâng cao chất lượng; phát triển giống mới; thành lập các hiệp hội; kích cầu trong nước và xuất khẩu. Kiến thức và kinh nghiệm có được qua nhiều năm giúp Thái-lan áp dụng sáng kiến kỹ thuật, tạo ra các giống lan chất lượng cao, phù hợp thị hiếu khách hàng. Nhiều nhà trồng lan đồng thời là nhà sáng tạo giống lan mới. Thái-lan trở thành nước xuất khẩu lan nhiệt đới lớn nhất thế giới, với giá trị xuất khẩu trung bình năm hơn 90 triệu USD.

Hiện nay, diện tích trồng lan của Thái-lan là 3.500 ha, phần lớn ở miền trung. Vùng trồng lan lớn nhất thuộc tỉnh Nakhon Pathom, tiếp theo là Samut Sakorn, Bangkok, Ratchaburi, Nonthaburi… Có hơn 2.500 nông trang với diện tích mỗi nông trang trung bình từ dưới 1 ha đến hơn 40 ha. Loài lan Thái-lan chú trọng xuất khẩu là lan Dendrobium, cho hoa quanh năm, chiếm tới 94,7% giá trị xuất khẩu.

Đưa chúng tôi thăm trại lan tại tỉnh Ratchaburi, cách Bangkok 100 km, Chủ tịch Tập đoàn Thai Orchit (TOC), đồng thời là Chủ tịch Hiệp hội các nhà xuất khẩu lan Thái-lan (TOEA) Jade Meyanyieam tự hào vì công ty ông không sử dụng thuốc bảo vệ thực vật hay thuốc kích thích tăng trưởng nhưng lan cho hoa đều, khỏe và đẹp, đáp ứng tiêu chuẩn cao tại những thị trường “khó tính” như châu Âu, Nhật Bản, Mỹ. Dù trụ sở TOC tại Bangkok nhưng tuần nào ông Jade cũng vài lượt có mặt tại trang trại bởi không thể bỏ được thói quen nhìn ngắm, tận hưởng mùi hương của loài hoa này.

Khởi nghiệp từ vườn lan gia đình rộng chưa tới 0,5 ha với vốn ban đầu 10 nghìn baht, từ năm 1989 đến nay, vợ chồng ông Jade phát triển thành trang trại rộng gần 65 ha. Mỗi ngày TOC “ra lò” hơn 20 nghìn cành lan, xuất khẩu tới hơn 30 nước ở Bắc Mỹ, châu Âu, châu Á, châu Đại dương, Trung Đông..., doanh thu xuất khẩu của TOC khoảng 200 triệu baht (6,76 triệu USD)/năm. Quy trình sản xuất được khép kín từ cấy mô, tách cây, tới chọn, cắt hoa, xử lý vi khuẩn, đóng gói, xuất khẩu… Chưa kể, TOC còn có công ty con chuyên thí nghiệm lai tạo giống mới.

Không riêng doanh nghiệp, nông dân Thái-lan những năm qua cũng trồng lan nhằm tạo thu nhập cho gia đình. Hiệp hội Hoa lan Thái-lan (OST) đã được thành lập để liên kết người nông dân với doanh nghiệp xuất khẩu, giữa nhà nước và tư nhân. Tham gia hiệp hội, người nông dân được tư vấn kỹ thuật, trao đổi thông tin, kinh nghiệm, tham gia các triển lãm, hội chợ về trồng hoa, quả, lập khung giá.

Thái-lan đang áp dụng sáng kiến tạo những vườn lan nhỏ bên trong sân bay quốc tế Suvarnabhumi, xây khu trồng lan tại các công viên ở Thủ đô Bangkok, tổ chức triển lãm, hội chợ quốc tế nhằm quảng bá hình ảnh nước Thái là “Vùng đất hoa lan”. Năm nay, Triển lãm thương mại quốc tế về công nghệ sản xuất, chế biến và các sản phẩm phục vụ nghề làm vườn, Horti Asia 2013 do VNU Exhibition Asia Pacific tổ chức từ ngày 9 đến 11-5 tại Bangkok đang được giới trồng hoa lan nước Thái trông đợi bởi đây là cơ hội lớn để quảng bá sản phẩm, mở rộng thị trường và trao đổi kinh nghiệm.

Theo Nhân dân