Chuyển từ đối đầu sang hợp tác

Hãng AFP dẫn lời ông Michael Mann, người phát ngôn cơ quan ngoại giao Liên minh châu Âu (EU) cho biết cuộc gặp diễn ra trong bầu không khí tích cực. Ông M.Mann nhận định nền tảng cơ bản cho các cuộc đàm phán trong tương lai có thể sẽ được quyết định trong lần này.

Đây là cuộc gặp đầu tiên giữa Iran và nhóm P5+1 sau 15 tháng ngừng trệ, diễn ra trong bối cảnh căng thẳng giữa Tehran với Mỹ và phương Tây thời gian qua có theo hướng leo thang.

Các chuyên gia cho rằng Mỹ và các đồng minh phương Tây nhắm tới đề xuất Iran đóng cửa cơ sở làm giàu uranium Fordo dưới lòng đất gần thành phố Qom và ngừng việc làm giàu uranium ở mức 20%. Trong khi đó, các quan chức Iran khẳng định Tehran sẽ đưa ra những sáng kiến mới nhằm thoát khỏi cuộc khủng hoảng xung quanh chương trình hạt nhân gây tranh cãi của nước này.

Ông Aladin Borujerdi, Chủ tịch Ủy ban Đối ngoại của Quốc hội Iran đánh giá cao những tiến bộ vượt bậc của Iran trong lĩnh vực năng lượng hạt nhân, đồng thời nhấn mạnh, nước này sẽ tiếp tục các hoạt động hạt nhân vì mục đích hoà bình của mình. Các nước phương Tây sẽ có thể sớm nhận thấy về tiến bộ trong lĩnh vực hạt nhân của Iran.

Vì vậy, phía Iran đề xuất với nhóm P5+1 là “chuyển từ chính sách đối đầu sang hợp tác với Iran”. Việc thay đổi chính sách như vậy sẽ mang lại lợi ích cho chính những nước này, vì họ đã không đạt được gì thông qua sự đối đầu với Iran.

Iran có thái độ thiện chí hơn

Ngay khi bắt đầu đàm phán tại Istanbul, ông Michael Mann, người phát ngôn của Cao ủy Liên minh châu Âu về chính sách đối ngoại cho biết, các cường quốc trên thế giới hy vọng đạt được kết quả thực chất trong cuộc đàm phán với Iran về chương trình hạt nhân gây tranh cãi của quốc gia Hồi giáo này:

“Chúng tôi hy vọng hai bên sẽ sẵn sàng và tạo bầu không khí tốt đẹp để có cuộc đàm phán thực chất, để chúng ta có thể công bố vòng đàm phán thứ hai. Tuy nhiên, việc này còn phụ thuộc vào việc cuộc đàm phán lần này có kết quả thực chất hay không. Chúng tôi hy vọng có thể khởi động các tiến triển tại đây”. Cuộc đàm phán tại Istanbul lần này không kỳ vọng đạt được đột phá lớn, song các nhà ngoại giao phương Tây hy vọng sẽ thấy Iran “sẵn lòng bắt đầu đàm phán về vấn đề hạt nhân một cách thực chất”. Thực tế cho thấy, đây cũng là sự thay đổi lớn trong thái độ của Iran so với các cuộc gặp trước. Ngoại trưởng Iran Salehi đã có thái độ hòa giải hơn khi nói rằng, trước hết các bên cần tái xây dựng niềm tin.

Tuy nhiên, người đứng đầu Ủy ban chính sách đối ngoại thuộc Quốc hội Iran lại cho rằng, đàm phán tại Istanbul lần này sẽ “khó khăn và nặng nhọc”, và ông tái khẳng định, Iran sẽ không lùi bước trong các hoạt động hạt nhân.

Còn phương Tây tuyên bố, mục tiêu chính trong các cuộc đàm phán suốt 8 năm nay vẫn là thuyết phục Iran ngừng mọi hoạt động làm giàu urani. Đó là cách thức để có thể giải tỏa mối lo Iran sản xuất vũ khí hạt nhân.

Mỹ chấp nhận Iran có chương trình hạt nhân dân dụng

Lâu nay, chính sách “cây gậy và củ cà rốt” vẫn được Mỹ ưa dùng. Lần này cũng vậy, vừa gây sức ép căng thẳng nhằm buộc Iran phải có những nhượng bộ nhất định, vừa để ngỏ khả năng đối thoại. Theo đó, cùng với tàu sân bay Abraham Lincoln, Mỹ đã điều thêm tàu USS Enterprise chạy bằng năng lượng hạt nhân tới vùng Vịnh. Đây là lần thứ tư, Hải quân Mỹ có hai hàng không mẫu hạm hoạt động cùng lúc tại khu vực này.

Các nhà phân tích cho đây là biểu hiện quyết tâm “cứng rắn” của Mỹ. Mỹ và phương Tây đã yêu cầu Iran phải đóng cửa ngay lập tức cơ sở hạt nhân Fordo ở miền Trung nước này, đồng thời ngừng làm giàu urani mức độ 20%.

Cùng với hành động “cứng rắn” nêu trên, trong một thông điệp gửi Iran, Washington lại tuyên bố, Iran có thể có một chương trình hạt nhân dân dụng nếu như không bao giờ theo đuổi vũ khí hạt nhân.

“Tổng thống Obama đã đưa ra tín hiệu việc Mỹ sẽ chấp nhận một chương trình hạt nhân dân sự của Iran nếu nhà lãnh đạo tối cao Ali Khamenei có thể nhất quán giữ tuyên bố gần đây của mình rằng, đất nước của ông sẽ không bao giờ theo đuổi vũ khí hạt nhân”

Trong khi đó, người đứng đầu Cơ quan Năng lượng nguyên tử Iran Fereidoon Abbasi tuyên bố, nước này sẽ không dừng hoạt động làm giàu urani cấp độ cao, song Iran sẽ không làm giàu urani mức độ 20% nếu thấy không cần thiết. Ông Abbasi cũng cho biết, Iran sẽ không đóng cửa cơ sở Fordo, đồng thời cho rằng, yêu cầu của nhóm P5+1 là 'vô lý'.

Vẫn chưa đến hồi kết

Như vậy, từ cuộc đàm phán Iran và P5+1 ở Istanbul vừa qua đã hé mở những tín hiệu lạc quan. Tuy nhiên, câu chuyện về “vũ khí hạt nhân Iran” sẽ khó có hồi kết với việc Iran tuyên bố không từ bỏ chương trình hạt nhân vì mục đích hòa bình của mình, trong khi phương Tây nhất quyết bắt Iran phải ngưng làm giàu urani ở mức 20% tinh khiết.

Một số nhà ngoại giao trong số sáu cường quốc đã ngỏ ý rằng, việc “thu hồi” các biện pháp trừng phạt hiện tại là quá sớm nếu Iran chỉ đề xuất không gì hơn ngoài việc thảo luận ngừng làm giàu urani ở mức 20% tinh khiết.

Còn Mỹ và châu Âu cho rằng có thể sẽ xem xét lại các biện pháp trừng phạt bên ngoài khuôn khổ cuộc đàm phán và đình chỉ các biện pháp trừng phạt mới nếu đối thoại có dấu hiệu tiến triển.

Trả lời phỏng vấn hãng tin Mehr, ông Sorouri nghị sỹ Quốc hội Iran, tuyên bố Iran sẵn bày tỏ tin tưởng các bên sẽ cùng tiếp cận theo chiều hướng đôi bên cùng có lợi nhằm tháo gỡ bế tắc hiện nay.

Ông mong muốn nhóm P5+1 có hành động để cả hai bên cùng đạt được quan điểm chung liên quan đến đến lợi ích của Iran, đồng thời giảm bớt quan ngại của phương Tây về chương trình hạt nhân của quốc gia này.

Với thái độ mềm mỏng hơn, các bên đã nhất trí vòng đàm phán thứ hai vào ngày 23-5 tới tại thủ đô Baghdad (Iraq). Vì thế, các nhà phân tích quốc tế cho rằng, tuy có những dấu hiệu lạc quan vừa hé mở, nhưng hồi kết vẫn còn đang ở phía trước.

Theo Nhân dân