Thời kỳ đầu của cuộc đấu tranh cách mạng ở miền Nam, do địa bàn Trường Sơn chưa có hệ thống đường ô tô, chưa mở được vùng giải phóng, địch còn khống chế nhiều nơi và còn do đấu tranh chính trị chi phối… nên Đảng ta chủ trương chọn phương thức vận tải thô sơ. Phương châm lấy “phòng tránh, giữ bí mật tuyệt đối để bảo vệ lực lượng, bảo vệ mục tiêu nhiệm vụ”.

Nhưng khi cuộc đấu tranh vũ trang của quần chúng cách mạng đã phát triển rộng lớn thành cuộc chiến tranh giải phóng thì tuyến đường 559 có trách nhiệm tiếp chuyển từ hậu phương lớn ra tiền tuyến lớn một khối lượng nhân lực, vật lực tăng gấp bội phần những năm đầu. Do đó, Quân ủy Trung ương đã kịp thời chỉ đạo “kết hợp phương thức vận tải thô sơ với vận tải cơ giới”. Chú trọng khai thác đường sông trên Trường Sơn. Nhưng thực tế lúc này, phương thức thô sơ vẫn còn chiếm tỷ trọng khá lớn, chưa đưa được vận tải cơ giới thành phương thức chủ yếu.

Khi phong trào đấu tranh cách mạng ở miền Nam đã chuyển thành chiến tranh giải phóng, việc huy động vật chất kỹ thuật, binh lực lớn từ hậu phương lớn miền Bắc vào các chiến trường trở nên cấp bách, thì phương thức vận chuyển thô sơ không thể đảm đương nổi vai trò chủ yếu chi viện chiến lược. Tình thế đòi hỏi phải thay đổi bằng phương thức vận tải cơ giới là tất yếu và là quy luật. Quân ủy Trung ương chỉ đạo kiên quyết đánh địch mà đi, mở đường mà tiến, giúp bạn mở rộng vùng giải phóng, tạo điều kiện cơ bản để đưa phương thức vận tải cơ giới là chủ yếu lên Trường Sơn, kết hợp với phương thức thô sơ được cải tiến là hoàn toàn chính xác.

Đây là sự biến đổi sâu sắc, sự đổi mới về chất, một cuộc cách mạng trên tuyến vận tải quân sự chiến lược. Để tạo được sự biến đổi đó là một quá trình chuẩn bị, tổ chức, thực hiện với quyết tâm cao nhất, kiên trì thực hiện phương thức vận tải cơ giới mới đủ sức đáp ứng khẩu hiệu “Tất cả cho tiền tuyến, tất cả cho chiến thắng” phù hợp quy luật phát triển của phương thức tác chiến hiện đại của chiến tranh nhân dân.

Xuất phát từ đường lối chiến tranh nhân dân, Đảng ta đã phát động phong trào toàn dân làm giao thông vận tải, tận dụng mọi phương tiện thô sơ kết hợp với cơ giới, lấy ô tô làm chính chi viện tiền tuyến. Với những đặc điểm cơ bản của tuyến Trường Sơn, phương thức tác chiến đúng nhất là sự kết hợp ba mặt là phòng tránh, nghi binh và đánh địch để giành thắng lợi trong việc thực hiện nhiệm vụ.

Mọi binh chủng trên tuyến phải gắn liền đánh địch với bảo vệ giao thông vận tải, kiên quyết phản đối tư tưởng đánh tiêu diệt đơn thuần tách rời nhiệm vụ bảo vệ mục tiêu. Phương thức tác chiến phòng tránh, nghi binh và đánh địch là sự vận dụng nhuần nhuyễn phương châm tích cực tiến công tiêu diệt địch với bảo vệ lực lượng ta một cách mưu trí, sáng tạo.

Bên cạnh đó là vấn đề chọn thời cơ, nắm vững thời cơ và biết tạo ra thời cơ để thực hiện vận chuyển. Trên cơ sở hiểu rõ địch, rõ ta và rõ điều kiện địa hình, khí hậu, ta đã tìm cách tạo được lợi thế hơn địch, tăng được sức mạnh của ta để hoàn thành thắng lợi nhiệm vụ vận chuyển.

Do đặc điểm địa bàn Trường Sơn, thời cơ hoạt động của tuyến vận tải có hiệu suất lớn nhất luôn lệ thuộc vào thời tiết. Với khả năng trang bị lúc này, ta chưa thể vận chuyển quy mô lớn trong mùa mưa. Ta cũng chỉ đủ sức khắc phục có hiệu quả những công trình bị địch và lũ lụt phá hủy khi lượng mưa đã giảm, thời tiết chuyển sang mùa nắng. Và thời điểm vận chuyển lớn cũng chỉ xuất hiện khi đường khô, nước sông cạn, trời trong sáng. Mặt khác, tuyến Trường Sơn là địa bàn nằm trong vùng chiến dịch “cắt cổ” và “khoét đáy” của không quân Mỹ, chúng lại lấy làm phòng thí nghiệm dã ngoại của chiến tranh điện tử. Vì vậy. các binh chủng trên tuyến phải thường xuyên đối phó với địch có ưu thế tuyệt đối về lực lượng không quân và vũ khí hiện đại hoạt động được trong mọi điều kiện địa hình, thời tiết.

Để giành được hiệu suất cao, bộ đội Trường Sơn đã theo dõi chặt chẽ các thời điểm địch sẽ bị và đang bị chi phối bởi thế chiến lược, để tổ chức vận chuyển. Đó là khi địch phải dồn sức đối phó ở các chiến trường, ở những khu vực khác mà ta tranh thủ tập trung dứt điểm nhiệm vụ chi viện như dịp Tết Mậu Thân, dịp chiến tranh phá hoại miền Bắc lần thứ hai năm 1972... Dù chỉ một thời gian ngắn cũng trở thành thời cơ hết sức thuận lợi cho ta vận chuyển trên tuyến vận tải chiến lược.

Những yếu tố để xác định thời cơ thuận lợi xuất hiện trên tuyến bao gồm thế và lực của địch đang bị chi phối, thế và lực của ta đã chuẩn bị xong, thời tiết địa hình, khí thế lập công của bộ đội lên cao. Năm 1968, để có thể mở đợt vận chuyển tổng lực, Bộ Tư lệnh 559 hết sức coi trọng yếu tố thời tiết là trăng sáng, đường khô, sông suối cạn, nhưng đến năm 1972, thời cơ dốc toàn lực vận chuyển lại dựa vào yếu tố quyết định là hệ thống đường trục đã hoàn chỉnh để vận chuyển lớn ban ngày.

Suốt 16 năm liên tục chiến đấu, bộ đội Trường Sơn không lúc nào ngừng các hoạt động chuẩn bị cơ sở vật chất toàn diện với tinh thần tranh thủ thời gian, biến thời gian thành lực lượng, thành sức mạnh cụ thể. Mỗi năm đều tăng được những điều kiện cần thiết tạo ra thời cơ chiến dịch, đáp ứng đòi hỏi phát triển của các chiến trường, đồng thời tích lũy lớn cho thời cơ phản công chiến lược.

Nguồn qdnd.vn