Chiến thắng trên cứ điểm Độc Lập ngày 15/3/1954, cách đây tròn 70 năm trước là trận thắng lớn thứ hai sau trận Him Lam trong Chiến dịch Điện Biên Phủ.

Nhiệm vụ tiến công đồi Độc Lập được giao cho Trung đoàn 88, Đại đoàn 308 do Trung đoàn trưởng Bùi Nam Hà chỉ huy và Trung đoàn 165, Đại đoàn 312 do Trung đoàn trưởng Lê Thùy chỉ huy. Hai đơn vị được tăng cường 4 khẩu pháo 105mm, 4 khẩu cối 120mm, 4 khẩu sơn pháo 75mm và dưới quyền chỉ huy của Đại đoàn trưởng Đại đoàn 308 Vương Thừa Vũ. 

Trung đoàn 165 đảm nhiệm mũi tiến công chủ yếu, đột phá từ hướng Đông - Nam, đánh dọc theo chiều dài của cứ điểm. Trung đoàn 88 đảm nhiệm mũi tiến công thứ yếu đột phá từ hướng Đông - Bắc, đồng thời tổ chức 1 mũi vu hồi ở hướng Tây và bố trí lực lượng làm nhiệm vụ chặn viện từ Mường Thanh ra. Cùng lúc, ta sử dụng 1 phân đội bộ binh và 1 đại đội trợ chiến của Tiểu đoàn 255, Trung đoàn 174 tích cực nghi binh quân Pháp tại đồi A1.

Đêm 13/3/1954, trong khi Đại đoàn 312 tấn công quân Pháp ở cụm cứ điểm Him Lam thì các lực lượng tấn công quân Pháp ở đồi Độc Lập vào chiếm lĩnh trận địa, đào công sự, hào giao thông và làm công tác chuẩn bị chiến đấu. Theo kế hoạch, trận đánh đồi Độc Lập sẽ bắt đầu vào hồi 16 giờ 45 phút ngày 14/3/1954.

Đúng giờ G (tức là đúng 16 giờ 45 phút ngày 14/3/1954) bộ phận nghi binh nổ súng bắn cháy ba lều vải trên đồi A1 và xung kích tiến lên mở hàng rào. Pháo 105mm của quân Pháp từ Hồng Cúm và cối 120mm ở Mường Thanh nã đạn dồn dập vào trận địa của Tiểu đoàn 225, Trung đoàn 174.

Nhưng ở đồi Độc Lập do trời mưa, sơn pháo 75mm và cối 120mm điều từ Him Lam sang chưa tới kịp trước giờ nổ súng nên cuộc tiến công chưa bắt đầu. Bộ phận nghi binh được lệnh rút ra. 18 giờ, Chỉ huy trưởng trận đánh Vương Thừa Vũ trao đổi ý kiến với Đại đoàn phó Đại đoàn 312 Đàm Quang Trung, quyết định cho lựu pháo 105mm bắt đầu bắn vào các cứ điểm của quân Pháp để phá hoại một phần công sự và uy hiếp tinh thần quân Pháp. Trong khi đó lực lượng bộ binh vẫn kiên trì chờ sơn pháo 75mm và cối 120mm tới, chuẩn bị chu đáo mới nổ súng. Đây lại là một bất ngờ nữa về chiến thuật đối với quân Pháp vì sau một đợt pháo kích mở màn diễn ra vào chiều 14/3/1954, quân Pháp đã phải mong ngóng chờ đợi mà vẫn không thấy Quân đội Việt Nam tiến công. Những loạt lựu pháo của Việt Nam bắn khá trúng đích, làm sập nhiều hầm, tiêu diệt viên Trung úy Mô rô(Moreau) chỉ huy đại đội 4. Sau mỗi đợt pháo kích của quân đội Việt Nam, Mecconem lại yêu cầu pháo binh từ Mường Thanh bắn chặn.

Các chiến sĩ sơn pháo và cối 120mm đã kiên trì, vượt mọi khó khăn thử thách để khiêng pháo nhích từng bước trong rừng dưới trời mưa tầm tã. Đến nửa đêm, chỉ còn cách trận địa 700m, bất thần một loạt bom nổ trên không chụp xuống đội hình. Một số chiến sĩ hy sinh và bị thương, hầu hết các đòn khiêng pháo đều gãy. Những người còn lại biết bộ binh đang chờ, vẫn quyết tâm đưa pháo tới đích. 2 giờ sáng ngày 15/3/1954, các khẩu đội cối 120mm và sơn pháo 75mm đã tới đầy đủ. Các chiến sĩ bộ binh vốn quen phối hợp với lực lượng pháo binh khiêng vác nên đã chủ động đào sẵn công sự cho sơn pháo và thiết bị vào trận địa ngắm bắn trực tiếp ngay sát hàng rào cứ điểm quân Pháp. Vì vậy, việc chuẩn bị chiến đấu của pháo binh đã diễn ra mau lẹ.

Đường lên Di tích đồi Độc Lập.

Đúng 3 giờ 30 phút sáng ngày 15/3/1954, Chỉ huy trưởng trận đánh Vương Thừa Vũ hạ lệnh nổ súng tiến công đồi Độc Lập. Trong khi lựu pháo của Quân đội Việt Nam đang bắn vào các cứ điểm của quân Pháp, các chiến sĩ bộ binh đã nhanh chóng tiến lên lùa bộc phá xuống dưới hàng rào dây thép gai. Sau loạt pháo này pháo binh Pháp không bắn trả vì tưởng Quân đội Việt Nam chỉ bắn pháo mà chưa xung phong như những lần trước.

Trên hướng chủ yếu, Trung đoàn 165 đột phá thuận lợi. Các chiến sĩ Tiểu đoàn 115 tiến lên mở cửa giữa lúc pháo của ta bắn trúng bãi mìn. Những quả mìn sáng của quân Pháp làm cho cửa mở sáng rực như ban ngày. Chỉ sau 40 phút, các chiến sĩ bộc phá đã đánh được 28 quả bộc phá và hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ.

Đến 3 giờ 55 phút, pháo binh được lệnh ngừng bắn vì cuộc chiến đấu diễn ra ồ ạt tiến vào tung thâm. Tiểu đội mũi nhọn do các đồng chí Trần Ngọc Doãn và Mai Văn Các chỉ huy, dẫn đầu Đại đội 501 lao vào đồn của quân Pháp. Đồng chí Trần Ngọc Doãn được 2 tù binh dẫn đường tới trận địa súng cối, nổ súng tiêu diệt toàn bộ quân Pháp, phá hủy bốn khẩu súng cối 120mm. Xung kích tiến sâu vào đồn, đánh chiếm khu thông tin, tiến thẳng vào sở chỉ huy.

Trên hướng thứ yếu, mũi đột phá của Trung đoàn 88 gặp địa hình sườn đồi dốc, phải dừng lại đánh thành bậc mà tiến, nên vào chậm. Hướng đánh bộc phá bị chệch, nên mặc dù Đại đội Tô Văn đã đánh tới 30 quả mà vẫn vẫn không mở được đột phá khẩu. Cán bộ chiến sĩ Trung đoàn 88 chiến đấu rất anh dũng , người trước ngã, người sau tiến lên. Vào đến cửa mở, đại đội chỉ còn có sáu đồng chí. Tiểu đội trưởng Nguyễn Văn Ty dũng cảm lên chỉnh hướng cùng chiến sĩ Nguyễn Bá Tuệ đánh tiếp hàng chục quả bộc phá nữa mới đột phá được vào trong căn cứ của Pháp.

4 giờ sáng, Mecquenem báo cáo tình hình với trung tâm Mường Thanh qua điện đài. De Casttries hứa sẽ yểm trợ pháo tối đa, kể cả pháo 155mm và sẽ có phản kích nhanh chóng bằng bộ binh và chiến xa. Mecquenem quay về sở chỉ huy nơi Thiếu tá Kah và cơ quan tham mưu đang điều khiển cuộc chống cự. Giữa lúc đó, một trái đại bác của Việt Nam rơi trúng hầm. Hai viên Tiểu đoàn trưởng Kah và Mecquenem đều bị thương rất nặng, rơi vào tay các chiến sĩ Trung đoàn 165. 

Chỉ ít phút sau các chiến sĩ xung kích của Tiểu đoàn 29, Trung đoàn 88 cũng đã kịp thời tiến vào cùng các chiến sĩ Trung đoàn 165 diệt quân Pháp. Binh lính Tiểu đoàn Angieri số 5 ngoan cố chống cự. Pháo của quân Pháp ở trung tâm Mường Thanh cũng liên tục bắn vào trong đồn hòng sát thương và chia cắt đội hình tiến công của Quân đội Việt Nam. Cuộc chiến đấu diễn ra rất quyết liệt. Bộ đội Việt Nam giành giật với quân Pháp từng ụ súng, căn hầm và từng đoạn chiến hào. Rất nhiều chiến sĩ của ta đã ngã xuống, để lại tuổi thanh xuân của mình nơi này.

5 giờ 30 phút, De Castries đã điều 2 tiểu đoàn bộ binh cùng 5 xe tăng từ trung tâm Mường Thanh dẫn đầu cuộc phản kích với những đơn vị dù bám theo sau tiến ra cứu viện. Khi quân Pháp tới sườn phía Nam đồi Độc Lập thì trời sáng rõ, cuộc chiến đấu trong đồn đã kết thúc. Một số binh lính Bắc Phi sống sót chạy ra, nhảy lên bám lấy tháp pháo xe tăng mong được cứu sống. Pháo binh và lực lượng diệt viện của Đại đội 213, Trung đoàn 88, Đại đoàn 308 chặn đánh quyết liệt, lực lượng phản kích bị đập tan. Quân Pháp hoảng hốt tháo chạy về Bản Kéo, bỏ lại 1 xe tăng bị bắn hỏng cùng hàng trăm lính chết và bị thương.

Đến 6 giờ 30 phút sáng ngày 15/3, Trung đoàn 165 và Trung đoàn 88 hoàn toàn chiếm lĩnh đồi Độc Lập, tiêu diệt gọn Tiểu đoàn Bắc Phi tăng cường, diệt tại trận 483 tên, bắt sống gần 200 tên, thu toàn bộ vũ khí. Cả hai Tiểu đoàn trưởng Kah và Mecquenem bị thương và bị bắt tại trận.

Bia Di tích đồi Độc Lập.

Trận chiến thắng trên cứ điểm Độc Lập là trận thắng lớn thứ hai sau trận thắng Him Lam, tạo tinh thần rất tốt cho các chiến sĩ Quân đội Việt Nam chiến đấu, giành thắng lợi trong những trận đánh tiếp theo. Chiến thắng trên cứ điểm Độc Lập đã mở thông đường vào phân khu trung tâm Mường Thanh, Quân đội Việt Nam đã tiêu diệt và xóa sổ những đơn vị Lê Dương tinh nhuệ của quân Pháp. 

Hiện nay, Di tích đồi Độc Lập là một trong 45 điểm di tích thành phần thuộc Di tích lịch sử Quốc gia đặc biệt Chiến trường Điện Biên Phủ. Công tác trùng tu, tôn tạo dự kiến sẽ được thực hiện trong thời gian tới nhằm đáp ứng nhu cầu tham quan, tìm hiểu, nghiên cứu của du khách trong nước và quốc tế, trở thành điểm tham quan chính thức trong hành trình du lịch, tìm hiểu lịch sử của du khách khi đến với tỉnh Điện Biên.

Theo vtv.vn