Trải qua mấy nghìn năm dựng nước và giữ nước, truyền thống đấu tranh anh dũng, quật cường, "lấy đại nghĩa để thắng hung tàn, lấy chí nhân để thay cường bạo" đã hun đúc nên bản ngã nhân nghĩa, yêu hòa bình, công lý, lẽ phải của dân tộc và nền văn hiến Việt Nam.

Từ năm 1930, dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam do Chủ tịch Hồ Chí Minh sáng lập và rèn luyện, từ kiếp nô lệ, lầm than, nhân dân Việt Nam một lòng một dạ theo Đảng, theo Bác Hồ, vì phẩm giá con người đã "rũ bùn đứng dậy sáng lòa", bước ra từ "một thế kỷ hai cuộc trường chinh" cùng các cuộc chiến tranh bảo vệ chủ quyền lãnh thổ ở hai đầu đất nước và chủ quyền biển, đảo thiêng liêng của Tổ quốc trên biển Đông.

Mọi người còn nhớ, sau khi Cách mạng Tháng Tám thành công, ngày 2/9/1945, tại Quảng trường Ba Đình lịch sử, Chủ tịch Hồ Chí Minh thay mặt quốc dân đồng bào tuyên bố với thế giới bằng những căn cứ từ bản Tuyên ngôn độc lập của nước Mỹ năm 1776: "Tất cả mọi người đều sinh ra có quyền bình đẳng. Tạo hóa cho họ những quyền không ai có thể xâm phạm được; trong những quyền ấy, có quyền được sống, quyền tự do và quyền mưu cầu hạnh phúc" và bản Tuyên ngôn nhân quyền và dân quyền của cách mạng Pháp năm 1791: "Người ta sinh ra tự do và bình đẳng về quyền lợi và phải luôn luôn được tự do và bình đẳng về quyền lợi".

Nội hàm của lời khẳng định mà Bác Hồ nêu lên, chính là quyền con người!

Kể từ bản Hiến pháp đầu tiên của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa năm 1946 đến bản Hiến pháp của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm 2013, quyền con người, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân được đặt trang trọng ở Chương thứ hai, với 36 điều (từ Điều 14 đến Điều 49) quy định cụ thể, chi tiết việc tôn trọng quyền con người, nghĩa vụ công dân, thể hiện tính ưu việt của Hiến pháp xã hội chủ nghĩa. Đồng thời, khuyến khích và tạo điều kiện để người Việt Nam ở nước ngoài giữ gìn, phát huy bản sắc văn hóa dân tộc, giữ gìn quan hệ gắn bó với gia đình và quê hương, góp phần củng cố tình hữu nghị giữa các dân tộc và xây dựng đất nước. Có nghĩa là, Việt Nam xác định quyền con người, quyền công dân lấy con người là trung tâm, trong khuôn khổ của Hiến pháp và pháp luật, phù hợp với tình hình mới của đất nước và bối cảnh quốc tế hiện nay.

Thực tế đã chứng minh: gần 90 năm gánh vác sứ mệnh lịch sử lãnh đạo Nhà nước và xã hội, nhất là từ khi Việt Nam tiến hành công cuộc đổi mới toàn diện đất nước, Đảng và Nhà nước luôn tìm cách vượt mọi khó khăn, thử thách, vừa giữ vững độc lập, chủ quyền quốc gia, phát triển kinh tế, ổn định chính trị, bảo đảm vững chắc quốc phòng, an ninh, đối ngoại, vừa tìm những bước đi và cách làm thích hợp để bảo vệ quyền công dân, bảo đảm và thúc đẩy quyền con người.

Về lĩnh vực hợp tác quốc tế, đến nay Việt Nam đã tham gia hầu hết các công ước của Liên hợp quốc về quyền con người như: Công ước về Quyền Dân sự, Chính trị; Công ước về quyền Kinh tế - Văn hóa - Xã hội; Công ước về Xóa bỏ mọi hình thức phân biệt đối xử với phụ nữ; Công ước về Xóa bỏ mọi hình thức phân biệt chủng tộc; Công ước về Quyền trẻ em; gia nhập Công ước về Chống tội phạm có tổ chức xuyên quốc gia và Nghị định thư về Ngăn chặn, trấn áp và trừng phạt tội buôn bán người, nhất là buôn bán phụ nữ và trẻ em... Trong hầu hết các khuôn khổ đối thoại và hợp tác về quyền con người, dưới các hình thức khác nhau, kể cả tầm quốc tế hay khu vực, các nước và đối tác quốc tế đều ghi nhận, đánh giá cao những thành tựu về bảo vệ quyền con người mà Việt Nam đạt được trên tất cả các lĩnh vực chính trị, xã hội, kinh tế, văn hóa, giáo dục, tôn giáo, tín ngưỡng.

Việt Nam là một trong 6 quốc gia thành viên Liên hợp quốc đã hoàn thành cơ bản các mục tiêu Phát triển thiên niên kỷ trước thời hạn năm 2015. Được FAO (Tổ chức Nông nghiệp và Lương thực của Liên hiệp quốc) trao giải thưởng thành tích xuất sắc trong xóa đói, giảm nghèo. Vì vậy mà không phải ngẫu nhiên Việt Nam được Hội đồng Nhân quyền Liên hợp quốc (khóa 26), ngày 20/6/2014, một lần nữa đánh giá cao thực thi nhân quyền của Việt Nam.

Những đóng góp tích cực và hiệu quả của Việt Nam vào mục tiêu chung là thúc đẩy và bảo vệ quyền con người, giữ vững các nguyên tắc cơ bản của luật pháp quốc tế về nhân quyền, là minh chứng hùng hồn Đảng, Nhà nước Việt Nam luôn tôn trọng, bảo đảm các quyền cơ bản của người dân qua việc vừa kiện toàn hệ thống pháp luật, chính sách liên quan đến quyền con người, vừa thể hiện trên tất cả các mặt như: Tự do ngôn luận, tự do báo chí, tự do thông tin; tự do tín ngưỡng, tôn giáo; bảo đảm an sinh xã hội, xóa đói, giảm nghèo, y tế, giáo dục...

Bên cạnh đó, các chế tài xử phạt hành vi vi phạm pháp luật về Bình đẳng giới, phòng chống bạo lực gia đình; Luật người cao tuổi; Luật nuôi con nuôi; Luật bảo vệ, chăm sóc và giáo dục trẻ em; Luật Người khuyết tật; Pháp lệnh tín ngưỡng, tôn giáo; các chương trình, mục tiêu quốc gia về xóa đói giảm nghèo, kiên cố hóa điện, đường giao thông, trường học, bệnh viện, dạy nghề đối với vùng đồng bào dân tộc thiểu số... cũng được thực thi và nhận được sự đồng thuận cao của toàn xã hội, từng bước góp phần giảm khoảng cách giàu - nghèo giữa các vùng, cũng như xây dựng xã hội bình đẳng, văn minh, thượng tôn pháp luật, dân chủ, tiến bộ và công bằng xã hội.

Tóm lại, tư tưởng Hồ Chí Minh về dân chủ ngay từ ngày đầu lập nước, luôn được Đảng, Nhà nước Việt Nam kiên trì thực hiện, đó là: "Bao nhiêu lợi ích đều vì dân", "Bao nhiêu quyền hạn đều của dân", "Mọi công việc đều vì lợi ích của dân mà làm", "Quyền hành và lực lượng đều ở nơi dân". Trên cơ sở đó, đặc trưng của mô hình xã hội xã hội chủ nghĩa được Đảng Cộng sản Việt Nam xác định: "Do nhân dân lao động làm chủ; có nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc; con người được giải phóng khỏi áp bức, bóc lột, bất công, có cuộc sống ấm no, tự do, hạnh phúc, có điều kiện để phát triển toàn diện cá nhân; các dân tộc trong nước bình đẳng, đoàn kết và giúp nhau cùng tiến bộ...". Đó cũng chính là cụ thể hóa tư tưởng Hồ Chí Minh về quyền con người, giải phóng con người.

Đối với tỉnh Thái Bình, thực hiện nhất quán đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước về quyền con người, bảo đảm quyền tự do cơ bản của công dân, những năm qua, đảng bộ, chính quyền các cấp luôn quan tâm, tạo điều kiện thuận lợi nhất để nhân dân phát huy quyền làm chủ của mình. Thông qua các chương trình mang tính xã hội - nhân văn cao cả như: "Mái ấm công đoàn", "Mái ấm biên cương", "Ngày vì người nghèo"... đã và đang góp phần thực hiện thắng lợi mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho nhân dân, củng cố khối đại đoàn kết toàn dân vững mạnh. Bên cạnh đó, các tổ chức tôn giáo như Phật giáo, Thiên Chúa giáo, Tin lành sinh hoạt theo hiến chương, điều lệ của tổ chức tôn giáo đã được Nhà nước công nhận, đúng quy định của pháp luật trên nguyên tắc: "Tôn trọng và bảo đảm quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo, đoàn kết gắn bó đồng bào lương - giáo trong toàn tỉnh bảo đảm ổn định chính trị, phát triển sản xuất, vì cuộc sống ấm no, hạnh phúc của nhân dân". Tinh thần đó được thể hiện bằng các chỉ thị, nghị quyết và kế hoạch thực hiện của cấp ủy, chính quyền các cấp và được cụ thể hóa bằng các giải pháp, kế hoạch phù hợp với yêu cầu, nhiệm vụ trong từng năm của tỉnh. Tiêu biểu là phong trào toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa, thực hiện quy chế dân chủ ở cơ sở; phong trào xây dựng "chùa cảnh 4 gương mẫu", xây dựng "xứ họ đạo 4 gương mẫu"; các cơ sở tôn giáo được chính quyền tạo điều kiện để bảo đảm cho tín đồ hành lễ trong không gian an toàn, trang nghiêm, văn minh và lịch sự. Hưởng ứng phong trào "chung sức xây dựng nông thôn mới", cấp ủy đảng, chính quyền, MTTQ các cấp luôn gần dân, lắng nghe tâm tư, nguyện vọng của dân, kịp thời điều chỉnh linh hoạt những vấn đề phát sinh trên nguyên tắc: "dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân bảo vệ và dân thụ hưởng", tạo niềm tin để nhân dân yên tâm, phấn khởi, đồng thuận cao với chủ trương xây dựng nông thôn mới. 164 xã về đích nông thôn mới, một huyện đạt chuẩn nông thôn mới; năm 2015, toàn tỉnh Thái Bình có trên 60% khu dân cư đạt danh hiệu "Khu dân cư văn hóa", trên 80% số hộ gia đình đạt danh hiệu "Gia đình văn hóa"... đã chứng minh cho điều đó.

(Còn nữa) 

Trần Nam