Xã "kêu khó".

Thái Học nằm trong tốp 10 xã được huyện Thái Thụy lựa chọn làm điểm xây dựng NTM. Đến nay, xã đã dồn điền đổi thửa đất nông nghiệp theo tiêu chí NTM, vận động người dân hiến 18m² đất/sào, góp công lao động hoàn thành 80% khối lượng đào đắp bờ vùng, bờ thửa. Tuy nhiên, khó nhất đối với Thái Học hiện nay là để hoàn thành 19 tiêu chí cần đến hàng trăm tỷ đồng, riêng đầu tư hệ thống giao thông, thủy lợi mất gần 100 tỷ đồng.

Vừa qua, Nhà nước hỗ trợ 500 triệu đồng để chỉnh trang đồng ruộng, địa phương đã  xây dựng 20 cống đầu khâu phục vụ sản xuất nhưng mới đáp ứng 1/5 nhu cầu thực tế. Trong xây dựng NTM, vai trò chủ thể chính là người dân, tuy nhiên Thái Học là xã thuần nông, sức dân có hạn, nếu góp công lao động thì bà con sẵn sàng nhưng nếu huy động tiền mặt sẽ rất khó khăn. Hiện tại, địa phương  chỉ trông chờ vào nguồn đổi đất lấy công trình nhưng nơi đây là vùng sâu, vùng xa, giá trị đất thấp, thủ tục đấu giá phức tạp, chưa kể thị trường nhà đất đang "đóng băng", chưa biết đến bao giờ xã mới có thể đấu giá đất để huy động vốn xây dựng NTM.

Tiến độ thực hiện rất chậm.

Không riêng gì Thái Học, quá trình triển khai xây dựng nông thôn mới ở Thái Thụy nói chung (trong đó có cả những xã điểm) cũng nằm trong hoàn cảnh tương tự. Kế hoạch đặt ra đến hết năm 2011, 100% số xã phải hoàn thành lập, phê duyệt các quy hoạch xây dựng NTM. Song, theo báo cáo của BCĐ xây dựng NTM huyện, đến nay có 46/46 xã hoàn thành lập quy hoạch chung được UBND huyện phê duyệt nhưng mới có 25 xã hoàn thiện hồ sơ theo quy định; 42/47 xã đã hoàn tất hồ sơ lập quy hoạch chi tiết giao thông, thủy lợi nội đồng nhưng mới có 28 xã được phê duyệt, còn 5 xã chưa có hồ sơ gửi về huyện; 46/48 xã thực hiện quy hoạch chi tiết khu trung tâm và điểm dân cư tập trung, nhưng mới có 16 xã có hồ sơ gửi về huyện để thẩm định và cũng chỉ có 2 xã Thái Dương và Thụy Trình được phê duyệt. Đối với việc lập đề án xây dựng NTM, kế hoạch đến hết quý II/2012 các xã phải hoàn thành, nhưng đến thời điểm này chỉ có 25 xã xây dựng xong đề án và gửi về huyện để thẩm định. Không chỉ tiến độ lập đề án chậm, mà phần lớn chất lượng đề án không bảo đảm yêu cầu. Thực hiện việc dồn điền đổi thửa đất nông nghiệp theo tiêu chí NTM, Thái Thụy mới có 22 xã hoàn thành. Tổng khối lượng đất đào đắp hệ thống giao thông, thủy lợi  nội đồng là 1.211.500m³/ 2.142.793m³ (đạt 56,54% so với yêu cầu) với tổng kinh phí 32,4 tỷ đồng nhưng mới thanh toán được 8,5 tỷ đồng, còn nợ công của nhân dân và tiền của doanh nghiệp 23,9 tỷ đồng.

Nguyên nhân do đâu?

Theo lời ông Trần Xuân Nhuệ, Chủ tịch UBND huyện: tiến độ xây dựng NTM của Thái Thụy thời gian qua chậm trước hết là do một số cấp uỷ, chính quyền cơ sở nhận thức chưa đầy đủ, coi xây dựng NTM chỉ là việc đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng, thiếu quan tâm đến các nội dung khác (xây dựng hệ thống chính trị, an ninh trật tự xã hội, phát triển sản xuất kinh doanh, nâng cao thu nhập). Sau đến là sự vào cuộc của các thành viên trong BCĐ, các tiểu ban và của các phòng, ban đơn vị, tổ chức có liên quan còn hạn chế, thậm chí phó mặc cho cơ quan thường trực, dẫn đến việc thực hiện nội dung công việc chậm tiến độ. Công tác quy hoạch được triển khai trên diện rộng, đơn vị tư vấn thực hiện đồng thời ở nhiều địa phương, một số đơn vị tư vấn thiếu cán bộ, trình độ năng lực còn hạn chế, thiếu kinh nghiệm, không làm hết trách nhiệm, ít xuống địa phương, chưa bám sát vào tiêu chí để quy hoạch nên chất lượng một số quy hoạch chưa bảo đảm yêu cầu. Nội dung của một số tiêu chí hiện nay: thu nhập, nhà ở dân cư, cơ cấu lao động, tỷ lệ lao động qua đào tạo... thiếu căn cứ và khó xác định nên việc rà soát, đánh giá thực trạng nông thôn còn chậm, thiếu chính xác đã làm cản trở  việc lập đề án và xây dựng NTM. Tổng kinh phí để thực hiện công tác lập 3 quy hoạch khoảng 220 triệu đồng/xã nhưng đến nay tỉnh và huyện mới hỗ trợ được 170 triệu đồng/xã, trong khi đó các xã cơ bản là không có nguồn để đối ứng nên khó thực hiện. Kế hoạch phân bổ nguồn vốn chậm (năm 2012 chưa phân bổ nguồn), mang tính bình quân, cào bằng trong khi đó dân số, diện tích và hệ thống công trình cần chỉnh trang của các xã là khác nhau. Đời sống của người dân nông thôn còn nhiều khó khăn, việc huy động vốn xây dựng NTM ở các địa phương trông chờ chủ yếu vào nguồn bán đất nhưng vì nhiều nguyên nhân việc đấu giá đất rất khó thực hiện. Các văn bản hướng dẫn thực hiện một số nội dung còn chồng chéo, chưa thống nhất giữa các ngành chuyên môn nên cơ sở rất khó khăn trong quá trình thực hiện.

Sau khi đánh giá lại thực trạng tình hình, xác định nguyên nhân, rút kinh nghiệm những gì đã làm và chưa làm được trong xây dựng NTM, BCĐ xây dựng NTM của huyện Thái Thụy đã đưa ra nhiệm vụ, giải pháp thực hiện, phấn đấu đến hết quý II/2012 có 100% các xã hoàn thành công tác quy hoạch và lập đề án xây dựng NTM, hết năm 2012 có 100% các xã hoàn thành công tác dồn điền đổi thửa đất nông nghiệp, 80% số xã hoàn thành công tác chỉnh trang đồng ruộng; có từ 02 xã trở lên đạt 15 tiêu chí của NTM. Tuy nhiên, mục tiêu trên có đạt được hay không vẫn còn là ẩn số và phụ thuộc vào sự quyết tâm của cả hệ thống chính trị và chính những người dân nơi này.

Bài, ảnh: Nguyễn Hình

(Tác phẩm dự thi viết về đề tài xây dựng Nông thôn mới)