Cái giếng đất tròn xoe ở đầu làng, cạnh ngôi đình Cây Trôi cổ kính, nước trong và mát. Sau những năm tháng vật đổi sao dời, giếng bị một số người biến thành ao nuôi cá. Dân làng kháo nhau: “Nước giếng đất mất vệ sinh lắm”. Thế rồi một nhà đào giếng, hai ba nhà đào giếng và cả làng thi nhau đào giếng khơi. Nhưng nước giếng vàng như nghệ, phải xây hai ba cái bể lọc mới tạm dùng được. Vì vậy, dẫu đã có giếng khơi nhưng nhà nào cũng vẫn phải xây thêm một cái bể vài khối để chứa nước mưa.

Sau cái đận rầm rộ làm giếng khơi nhưng vẫn chưa toại nguyện, người ta lại chuyển hướng làm giếng khoan. Cái giếng khoan nhà tôi được anh bạn ở hội chữ thập đỏ huyện làm giúp, chỉ sâu 9m nhưng nước trong, bơm lên dùng nấu cơm, canh, pha trà rất đạt yêu cầu. Có thể nói, trong hàng trăm cái giếng khoan của làng tôi rất ít giếng khoan có chất lượng nước tốt như giếng khoan nhà tôi. Từ đó tôi không dùng nước giếng khơi nữa mà dùng nước giếng khoan nhưng vẫn dùng cả nước mưa trong sinh hoạt hàng ngày. Ai đến thăm tôi cũng múc nước giếng khoan để khoe. Người nào người nấy đều gật đầu cho rằng tôi đã vớ được mạch nước tốt. Dân làng lại thi nhau làm giếng khoan và lấp hết giếng khơi đã làm từ trước.

Sau hàng chục năm sử dụng nước giếng khoan, đến một ngày, xã Tự Tân mời toàn thể đảng viên, nhân dân về nhà văn hóa trung tâm họp, bàn về vấn đề nước sạch. Người thuyết trình của chương trình xây dựng nhà máy nước nêu ra nhiều vấn đề quan trọng: Nguồn nước chúng ta đang dùng đã và đang bị ô nhiễm nặng. Dùng nước đã bị ô nhiễm ảnh hưởng rất lớn đến sức khỏe con người, nhất là sức khỏe của thế hệ tương lai. Vì vậy, rất cần thiết phải xây dựng tại đây một nhà máy nước, cung cấp nước sạch cho nhân dân. Cung cấp nước sạch cho nhân dân là tăng cường sức khỏe cho con người. Sức khỏe của con người là vốn quý, ai cũng phải nâng niu, trân trọng...  Cán bộ Sở Tài nguyên và Môi trường đã về xã lấy mẫu nước ở 20 giếng khoan của 9 thôn, mỗi giếng cách nhau 200m, xét nghiệm bằng máy móc hiện đại. Kết luận chính xác là nguồn nước ngầm trên địa bàn xã Tự Tân bị nhiễm Asen rất cao. Asen là độc tố ảnh hưởng rất lớn đến sức khỏe, đặc biệt là trí tuệ con người bị giảm sút. Nguồn nước bị nhiễm Asen cộng với môi trường ô nhiễm do con người gây ra như rác thải vứt bừa bãi, thuốc trừ sâu, thuốc diệt ốc bươu vàng, chất thải của các nhà máy phả lên không trung, ngấm xuống nước ngầm... ảnh hưởng rất xấu đến môi trường sống của nhân dân, sức khỏe con người, nhất là sức khỏe và trí tuệ của các em, các cháu, thế hệ tương lai của đất nước. Để cứu vãn tình thế và nhằm mục đích làm trong sạch môi trường sinh hoạt, bảo đảm sức khỏe của nhân dân, các cấp lãnh đạo từ trung ương đến địa phương đã có nhiều biện pháp giữ gìn vệ sinh môi trường. Nhiều địa phương đã tiếp nhận dự án cấp nước sạch và vệ sinh nông thôn vùng đồng bằng sông Hồng, trong đó có xã Tự Tân. Đây là dự án lớn, lợi ích thiết thực phục vụ dân sinh. Người thuyết trình nói rõ hơn để cán bộ, đảng viên và nhân dân thấy đầy đủ lợi ích thiết thực của chương trình xây dựng nhà máy nước: những xã chính thức tham gia dự án phải được UBND tỉnh và Ngân hàng Thế giới phê duyệt danh sách và sẽ được nhà nước hỗ trợ 90% kinh phí xây dựng, nhân dân chỉ phải góp thêm 10% vốn đối ứng... Cán bộ, đảng viên và nhân dân Tự Tân phấn khởi lắm. Có nhà máy nước tại xã là mong ước lâu đời của nhân dân. Nguyên tắc của dự án là: chương trình nước sạch được thực hiện trên tinh thần tự nguyện của dân, không gò ép bắt buộc, nhất thiết phải có ít nhất trên 60% tổng số dân trong xã tham gia thì mới được tiếp nhận dự án. Theo nguyên tắc ấy, trên 90% dân số Tự Tân đăng ký tham gia góp vốn ngay từ đợt đầu tiên và nhà máy nước do Công ty Cổ phần Bitexco Nam Long xây dựng tại thôn Đại An nhanh chóng được khởi công xây dựng. Công việc cứ thế thuận buồm xuôi gió, lại được một đơn vị bộ đội nhận việc đào và lắp đặt đường ống, lắp đặt công tơ  đến tận cổng nhà của các gia đình.

Từ khi nhà máy nước của Công ty Cổ phần Bitexco Nam Long khánh thành và đưa vào sử dụng, dân làng tôi phấn khởi lắm. Đây là nhà máy cấp nước sạch có công suất 2.400m³/ngày đêm, hoạt động tốt, cung cấp đủ nước sạch cho nhân dân 5 xã: Tự Tân, Tân Lập, Hòa Bình, Minh Khai, Tam Quang của huyện Vũ Thư. Ai cũng phấn khởi và biết ơn Đảng, Nhà nước đã thực sự quan tâm đến đời sống nhân dân. Mọi người bảo nhau: Có chương trình xây dựng nông thôn mới nên chúng ta mới có nước máy để dùng đấy. Mọi người nhắc nhau phải tuân thủ đầy đủ các quy ước do đơn vị cấp nước đề ra, cùng nhau bảo vệ công trình để nông thôn mới thực sự được như thành thị. Từ ấy đến nay đã nhiều năm, nhà máy nước phục vụ dân rất tận tình, chu đáo.

Cao Bá Khoát

Tự Tân, Vũ Thư