Là làng nghề ven biển, từ nhiều đời nay, người dân Quang Lang chủ yếu sống bằng nghề khai thác, chế biến thủy sản. Nhiều bậc cao niên trong làng cho biết, nghề khai thác, chế biến thủy sản xuất hiện từ thuở cha ông họ bắt đầu quai đê lấn biển, khai hoang lập ấp, sinh sống trên mảnh đất này. Cũng từ đó, nghề khai thác, chế biến thủy sản là nghề cha truyền con nối ở làng nghề Quang Lang. Năm nay đã ngoài 80 tuổi, ông Trần Ðình Nho ở thôn Quang Lang Ðoài đã gắn bó với nghề khai thác thủy sản từ khi còn là đứa trẻ theo cha đi biển cho đến khi không còn đủ sức khỏe theo tàu ra khơi ông mới chịu nghỉ ngơi. Ông Nho nhớ lại: Những năm 1954, làng nghề Quang Lang đã có gần 100 thuyền buồm hành nghề đánh bắt thủy sản tầm trung và gần bờ. Cùng với đánh bắt trên biển, thuận con nước hàng ngày, số lao động ở nhà còn tham gia khai thác trên các bãi ven bờ bằng các công cụ thô sơ như giã cào, lưới cắm, te, vét... Nguồn lợi tự nhiên từ việc đánh bắt, khai thác trên biển đã đem lại thu nhập chính cho các gia đình. Ðến những năm 1960, nghề khai thác, chế biến thủy sản mới thực sự phát triển mạnh mẽ, tiếng tăm làng nghề Quang Lang cũng được nhiều người biết đến. Giai đoạn miền Bắc xây dựng chủ nghĩa xã hội, ngư dân trong làng tham gia Hợp tác xã Ðại Quang, tập hợp hơn 600 lao động với hơn 100 tàu, thuyền khai thác, tổ chức sản xuất theo đội thuyền giã đôi, lưới rê, lưới đèn, đánh bắt được nhiều tôm, cá cung cấp cho thị trường cũng như nhu cầu của nhân dân trong làng. Với việc tổ chức tốt các khâu hậu cần, chế biến như phơi cá khô, làm mắm, chế biến nước mắm, cá khô có chất lượng cao, nước mắm cá nhâm Quang Lang nức tiếng gần xa.

Năm 2003, Quang Lang được UBND tỉnh công nhận làng nghề truyền thống khai thác, chế biến thủy sản. Từ đó đến nay, không ít gia đình trong làng đã mạnh dạn đầu tư mua sắm, cải hoán các phương tiện đánh bắt công suất lớn, tập trung khai thác các loại thủy sản có giá trị cao như cá thu, cá nhụ, cá đé, tôm he, cá mực..., góp phần nâng cao thu nhập và giá trị khai thác thủy sản tại địa phương, đời sống của người dân từng bước được nâng lên rõ rệt.

Phơi cá

Gia đình anh Nguyễn Ðình Hiệp ở thôn Quang Lang Ðông là một trong hàng trăm gia đình có nhiều thế hệ gắn bó với nghề khai thác thủy sản. Anh Hiệp cho biết: Từ ông nội đến bố tôi đều khai thác bằng phương tiện thuyền buồm rồi chuyển sang tàu công suất nhỏ, chủ yếu đánh bắt ven bờ. Tiếp nối truyền thống của gia đình, năm 2013, tôi đầu tư hơn 4 tỷ đồng đóng đôi tàu có công suất 440CV/chiếc, chuyên đánh bắt xa bờ. Trung bình một tháng tàu ra khơi 10 chuyến, khai thác chủ yếu tại vùng biển vịnh Bắc Bộ; mỗi chuyến đi kéo dài 3 ngày, với sản lượng khai thác từ 8 - 10 tấn/chuyến. Số lao động làm việc trên tàu là 11 người, thu nhập bình quân gần 10 triệu đồng/người/tháng.

Hiện nay, làng Quang Lang có 6 đôi tàu có công suất trên 300CV khai thác xa bờ và 60 phương tiện cơ giới nhỏ, thủ công khai thác gần bờ và ven bờ, giải quyết việc làm thường xuyên cho hàng trăm lao động trong làng và của cả xã. Sản lượng khai thác hàng năm ước đạt 600 tấn, giá trị sản xuất đạt trên 16 tỷ đồng/năm. Nghề khai thác phát triển trong những năm gần đây đã kéo theo nghề chế biến thủy sản tăng trưởng nhanh tại làng nghề Quang Lang. Minh chứng cho điều đó chính là việc số doanh nghiệp tư nhân và cơ sở chế biến thủy sản trong làng ngày một tăng. Hiện nay, làng có hàng chục doanh nghiệp và hơn 30 cơ sở chế biến. Một số doanh nghiệp liên kết với các đơn vị chế biến sứa, cá xuất khẩu, cung ứng hải sản cho các chợ, các tỉnh, thành phố và các nhà máy chế biến thủy sản như Công ty TNHH Rich Beauty Việt Nam, Công ty TNHH Chế biến thủy sản Thụy Hải, các nhà máy thức ăn gia súc, gia cầm. Trong làng cũng đã hình thành các hộ chuyên kinh doanh hàng tươi sống xuất bán đi các chợ. Nhiều tổ, nhóm dịch vụ hậu cần nghề cá trong làng cũng phát triển như sản xuất đá lạnh, cơ khí, vận chuyển hàng hóa, cung ứng xăng dầu, lưới nghề...

Chế biến nước mắm

Hướng ra biển và làm giàu từ biển không chỉ thể hiện khát vọng, ý chí vươn lên của người dân làng nghề Quang Lang mà còn đang góp phần quan trọng vào việc gìn giữ, bảo vệ chủ quyền biển, đảo thiêng liêng của Tổ quốc.

Trần Tuấn