Cả làng làm bánh

Đến làng Dụ Đại khó có thể quên hình ảnh trên các nóc nhà là những phên bánh đa màu trắng, màu nâu đan xen, tạo nên một bức tranh bình yên, no ấm. Mỗi nhà có tới hàng trăm phên. Nghề làm bánh đa ở làng Dụ Đại có từ cuối những năm 60 của thế kỷ trước nhưng đến đầu những năm 90 mới thực sự phát triển mạnh, thu hút đông đảo người dân tham gia sản xuất. Tuy nhiên, để làm ra một mẻ bánh, phải huy động cả gia đình cùng tham gia. Những người thợ làm bánh đa phải dậy từ 2 - 3 giờ sáng để xay bột. Dụng cụ xay là những chiếc cối bằng đá. Đây là công đoạn vất vả nhất, xay sao cho bột càng tơi bánh sẽ càng dai, dẻo và mềm. Bởi vậy nên cần rất nhiều thời gian, ai xay nhiều cũng chỉ được 10kg gạo để sáng ra kịp tráng bánh rồi phơi cho được nắng. Tuy nhiên, chất lượng bánh lại phụ thuộc rất nhiều vào thời tiết. Gặp trời mưa, không có nắng phơi bánh sẽ dễ gãy và có mùi hôi mốc. Cũng có khi đang phơi bánh thì trời mưa, bánh ướt phải sấy khô. Vất vả là vậy nhưng người dân Dụ Đại vẫn yêu nghề, say nghề và giữ gìn nghề truyền thống. Và rồi, cùng với sự phát triển của nền kinh tế, đầu những năm 2000, nhiều gia đình đã đầu tư đưa máy móc vào sản xuất thay thế sức người, mang lại hiệu quả kinh tế cao. Các công đoạn từ xay bột, tráng bánh, thái bánh đều được thực hiện bằng máy. Về Dụ Đại hôm nay, chúng tôi như bị cuốn hút bởi không khí lao động với tác phong công nghiệp của những người làm nghề truyền thống nơi đây. Theo thời gian, từ nghề phụ, làm bánh đa đã trở thành nghề chính với thương hiệu bánh đa Dụ Đại nổi tiếng, được khách hàng khắp mọi miền Tổ quốc ưa chuộng. Nhiều gia đình giàu lên từ bánh, trở thành tỷ phú từ nghề truyền thống của địa phương.

Những tỷ phú giữ nghề

Đến thăm cơ sở sản xuất và kinh doanh bánh đa gạo Đăng Ruyện mới thấu hiểu được những vất vả, khó khăn và tinh thần dám nghĩ, dám làm vươn lên làm giàu của chàng trai trẻ Nguyễn Đăng Ruyện. Sau khi hoàn thành nghĩa vụ quân sự trở về địa phương, anh Ruyện quyết tâm làm giàu từ nghề truyền thống. Với sự giúp sức của gia đình, người thân cùng nguồn vốn vay từ Ngân hàng Chính sách xã hội huyện, anh đã đầu tư mua máy tráng bánh đa trong sự ngỡ ngàng của nhiều người. Những ngày đầu, anh gặp không ít khó khăn về kỹ thuật. "Có những lần bánh tráng ra bị rữa, không thể thành bánh, buộc phải bỏ đi hàng tấn gạo. Nhìn cảnh đó, tôi buồn đến nghẹn lòng" - anh Ruyện nhớ lại. Làm nhiều lần, đúc rút ra nhiều kinh nghiệm, cuối cùng anh cũng thành công. Trung bình mỗi tháng lượng gạo cần cho sản xuất khoảng 10 tấn. Ngoài ra, anh còn nhận tráng bánh cho 2 hộ sản xuất thủ công trong thôn và đứng ra thu mua sản phẩm của bà con đóng gói xuất bán cho các thương lái. Sản phẩm làm ra đến đâu tiêu thụ hết đến đó, không chỉ được người dân trong tỉnh và các tỉnh, thành phố như Hà Nội, Hải Phòng, Quảng Ninh… ưa chuộng, sản phẩm của anh đã được nhiều thương lái đến đặt hàng đưa đi tiêu thụ tại thị trường các tỉnh miền Nam. Hiện cơ sở tạo việc làm ổn định cho gần 10 lao động với thu nhập ổn định từ 3 - 4 triệu đồng/người/tháng. Lợi nhuận năm 2015 đạt trên 300 triệu đồng.

Một trong những người đầu tiên tạo nên thương hiệu bánh đa Dụ Đại là ông Hoàng Phó Hệ. Hình ảnh đầu tiên đập vào mắt chúng tôi khi đến thăm cơ sở sản xuất của gia đình ông là từng chồng, từng chồng những phên bánh khô, bánh ướt xếp đầy ắp vẫn còn thơm mùi gạo mới. Trong nhà, ai nấy đều tất bật với công việc của mình. Đang lột những tấm bánh mỏng manh vừa được tráng để mang đi phơi cho kịp nắng, ông Hệ bộc bạch: Để làm được 1 tấn bánh đa gạo thành phẩm phải sử dụng 1,1 tấn gạo, tính chi phí từ xăng dầu, than củi, điện, công thợ, khấu hao máy móc, mỗi cân bánh lãi hơn 1.000 đồng. Nhưng làm nghề này vô cùng vất vả, phải thức khuya dậy sớm. Để có thể cho ra lò những phên bánh đa vào buổi sáng sớm phải thức dậy từ 4 giờ sáng để xay bột, tráng bánh, chưa kể việc ngâm gạo phải thực hiện từ tối hôm trước. Người làm bánh đòi hỏi phải có một thái độ làm việc cẩn thận, tỷ mỷ. Bí quyết để có những mẻ bánh ngon, giòn, dai cần bảo đảm các yếu tố: lửa phải đều, nước phải sạch và một chút muối vừa đủ. Với những người làm nghề lâu năm, mùi vị của bánh đa là quan trọng nhất. Chính điều này tạo nên nét khác biệt và nổi tiếng của bánh đa Dụ Đại. Vất vả là vậy nhưng gia đình ông Hệ đã giàu lên từ nghề truyền thống, cả 4 người con đều được ăn học và thành đạt.

Cuộc sống của người dân Dụ Đại đang ngày càng đổi thay. Nhìn những ngôi nhà cao tầng, những căn biệt thự sang trọng, ánh mắt, nụ cười lạc quan, phấn khởi mới thấy hết cuộc sống no đủ, hạnh phúc của bà con. Càng vui hơn khi cái nghề tưởng chừng chỉ là nghề phụ ấy đã giúp người dân vươn lên làm giàu.

Minh Nguyệt