Đến làng hương Lai Triều những ngày cuối năm, mọi người dễ dàng bắt gặp không khí lao động tất bật khi làng nghề bước vào vụ sản xuất chính trong năm. Dọc theo con đường làng, hình ảnh những bó hương với nhiều màu sắc bắt mắt được mang ra phơi khiến nhiều người cảm thấy thú vị. Với những người làm hương ở Lai Triều, thời tiết khô ráo, không mưa, lại có nắng nhẹ là điều kiện rất thuận lợi để sản xuất hương trầm. Bà Nguyễn Thị Hấng, chủ một cơ sở sản xuất hương trầm cho biết: Do nhu cầu sử dụng hương trầm dịp cuối năm và đầu năm mới tăng cao nên cứ đến thời điểm này các cơ sở sản xuất trong làng lại hối hả, tất bật với công việc. Số lượng hương trầm làm ra của những tháng giáp tết cộng lại cao gấp từ 2 - 3 lần so với những tháng còn lại trong năm. Riêng cơ sở của tôi, do đã nhận đặt hàng của các thương mối quen từ trước đây vài tháng nên phải đẩy nhanh tiến độ sản xuất để cung cấp cho đủ lượng hàng. Trung bình một ngày cơ sở sản xuất được khoảng 5 vạn que hương. Hương trầm do cơ sở của tôi sản xuất được tiêu thụ ở khắp nơi từ Bắc vào Nam, sang cả một số nước như Trung Quốc, Ấn Độ…

Để chuẩn bị bước vào vụ làm hương chính trong năm, người làm hương đã mua và tích trữ nguyên liệu từ nhiều tháng trước. Hương trầm Lai Triều được làm 100% bằng nguyên liệu tự nhiên như cây mía, rễ cây hương bài… Nguyên liệu mua về được người dân thái nhỏ, phơi khô và nghiền thành bột trộn lẫn nhau cùng với nhựa trám và một số nguyên liệu khác. Hương ở đây chủ yếu được xe bằng tay, nhựa trám được vuốt trên tăm tre bánh tẻ, được xoa bọc với một lớp bột cây mía và rễ cây hương bài. Nguyên liệu tự nhiên đã giúp hương Lai Triều thơm, cháy đượm, rất riêng so với hương của nơi khác. Ông Bùi Nguyên Sức, người có hơn 40 năm làm nghề hương ở Lai Triều cho biết: Ngoài nguyên liệu tự nhiên thì cách pha trộn và kỹ thuật phơi hương cũng là bí quyết để tạo nên sản phẩm hương trầm chất lượng. Cụ thể như tỷ lệ pha trộn nguyên liệu phải hài hòa, vừa đủ, khi phơi cũng phải chú ý để hương không bị mất mùi thơm.

Làng nghề Lai Triều hiện có gần 40 hộ sản xuất hương với gần 100 lao động. Cùng với làm hương thủ công thì những năm gần đây một số hộ đã đưa máy móc vào sản xuất, góp phần nâng cao sản lượng, vì thế hương Lai Triều cũng được mở rộng thị trường tiêu thụ ra khắp các tỉnh, thành phố trong cả nước và nước ngoài. Nhờ có nghề truyền thống mà nhiều hộ sản xuất trong làng đã vươn lên làm giàu, góp phần phát triển kinh tế - xã hội địa phương. Giá hương năm nay vẫn duy trì ổn định như mọi năm, loại thông dụng 40.000 đồng/bó (1 bó = 100 cây hương), loại đặc biệt 100.000 đồng/bó… Cũng nhờ giá cả ổn định mà người làm hương ở Lai Triều có thu nhập khá tốt, từ 15 - 20 triệu đồng/ hộ/tháng, cá biệt có hộ thu nhập lên đến vài chục triệu đồng/tháng. Ngoài ra, nghề làm hương còn tạo việc làm thêm cho nhiều lao động với thu nhập từ 150.000 - 200.000 đồng/người/ngày.

Theo các bậc cao niên trong làng, làng Lai Triều hình thành và phát triển đã hơn 500 năm, người có công lập làng và truyền nghề làm hương cho dân làng là lão sĩ Bùi Nhân Toàn. Trải qua hàng trăm năm biến thiên của lịch sử, nghề làm hương vẫn được duy trì và phát triển ở đây. Tưởng nhớ ông tổ làng nghề, ngày 10 tháng Giêng hàng năm, dân làng tổ chức lễ hội làng hương trong đó có tổ chức các trò chơi dân gian như thi xe hương, đấu vật…

Trần Tuấn