Cầu kỳ một nghề chơi 

Xuôi dòng Sa Lung về xã Hồng Việt những ngày giáp tết, bên là những vườn đào, quất, hoa cây cảnh hiện lên rạng rỡ, bên là dòng sông xanh, trong mát nằm chờ sương xuân. Trên đường trục xã đã lục đục thương lái ở khắp nơi tìm về “săn” đào, quất thế. Theo ông Lương Huy Thục, Chủ tịch Hội Nông dân xã Hồng Việt: Trước đây, đồng ruộng Hồng Việt có những chân ruộng cao chỉ cấy một vụ lúa còn một vụ trồng màu, chủ yếu là khoai, ngô; còn những chân ruộng chua, trũng, cấy lúa năng suất rất thấp. Người dân làm quanh năm vẫn phải “ăn bữa nay, lo bữa mai”. Nghề trồng hoa, cây cảnh đã có gần 100 năm nay, nhưng trước đây người dân làm nhỏ lẻ, tự phát chủ yếu trồng trong vườn nhà. Ðến năm 1993, khi nhà nước giao quyền sử dụng ruộng đất ổn định cho xã viên thì nghề làm vườn ở Hồng Việt mới thực sự phát triển mạnh.

Ði dọc con đường nội đồng dẫn xuống các vườn đào, không khó để nhận thấy những dáng, thế đào đẹp, lạ, độc đáo. Chỉ cho tôi những gốc đào đắt đỏ nhất, ông Lương Thái Học, Chủ tịch Hội Sinh vật cảnh xã cho biết: Xu hướng người mua ngày càng chuộng những cây đào thế cầu kỳ mang dáng phú quý, tài lộc. Bởi theo tâm niệm của nhiều người, nếu tết đến mua được một cây đào có tướng vượng tài, vượng lộc thì cả năm sẽ được lộc tài, may mắn. Vườn đào nhà ông Học hiện có khoảng 300 gốc đào với giá bình quân từ 2 - 3 triệu đồng/gốc. Ðể có được những cây đào thế độc, lạ, ông Học lặn lội lên tận Sơn La, Ðiện Biên để lựa những gốc đào rừng già, đem về ghép với đào phai để có thể cho ra những bông hoa to, đẹp.

Cách vườn đào nhà ông Học không xa là vườn quất thế của anh Lương Văn Hiếu ở thôn Ðông. Nắm bắt thị hiếu người mua, gia đình anh Hiếu đã đầu tư 7 sào ruộng chuyên trồng quất thế. Anh Hiếu cho biết: Quất thế được lựa từ khi còn là cành nằm trên cây. Cành càng to, càng nhiều dăm thì tạo thế càng dễ. Sau khi cây bó bầu được 3 - 4 tháng mới đem ra cắt, gột, tạo dáng. Ðể cây có dáng đẹp, quả phân bổ đều khắp thì các nhà vườn phải buộc dây thép từng cành, từng quả. Một cây quất thế đẹp phải đáp ứng được yêu cầu về: hình dáng, thẩm mỹ, quả to, sáng và chín vào đúng dịp tết. Cây quất nhìn phải dẻo, đường nét mềm mại, đầy đủ cả quả xanh, quả chín, có lộc, có hoa, bộ lá xanh đẹp. Quất thế nếu cao từ 2 - 3m, rộng 2m, giá có thể lên tới vài triệu đến vài chục triệu đồng… Vì bản chất càng cổ càng quý nên chăm sóc đào, quất thế rất vất vả. Làm sao giữ được cho cây già mà khỏe, ít sâu bệnh là cả một quá trình công phu. Ðặc biệt, cành đào mềm, thân lại giòn, nếu cắt tỉa không cẩn thận sẽ dễ gây gãy, xước cây, làm thân cây chảy nhựa, dễ mắc bệnh. Người trồng đào phải thức khuya dậy sớm đi lấy đất vun cho cây. Ðất trồng phải là đất thịt; cứ hai năm chuyển đảo đất một lần, bảo đảm cây đủ dinh dưỡng, phát triển tốt. Vào những ngày cận tết, người nông dân phải túc trực, nghe ngóng thời tiết để điều chỉnh sao cho hoa đào nở đúng độ, quất chín đúng ngày.

Ngoài đào, quất thế, ở Hồng Việt còn có đào, quất cảnh và cây con giống. Trồng đào quất cảnh không quá kỳ công như đào, quất thế. Bình quân giá một cây đào, quất cảnh dao động ở mức vài trăm nghìn đồng.

Khởi sắc từ vườn 

Nắm bắt nhu cầu thị trường, nhiều hộ ở Hồng Việt đã chuyển từ trồng lúa sang làm hoa cho hiệu quả kinh tế cao. Bên cạnh trồng đào, quất một số hộ trồng thêm các loại cây bon - sai, hoa cảnh. Ðiển hình như anh Lương Văn Lâm, thôn Ðông. Trước kia anh Lâm là một trong những người trồng đào thế có tiếng của Hồng Việt. Mỗi chuyến đào anh chở vào miền Nam đến đâu đều hết đến đó. Mấy năm gần đây, nhận thấy thị trường về cây công trình sôi động, bên cạnh 3 sào đào, quất, anh trồng thêm 7 sào cây các loại: mai vạn phúc, hoa giấy, ngâu tròn, tùng, mộc hương, tường vi… Mỗi năm trừ chi phí cho thu nhập bình quân 200 - 300 triệu đồng.

Ông Nguyễn Duyên Hiệp, Phó Chủ tịch UBND xã Hồng Việt cho biết: Quất, đào và các loại hoa, cây giống là cây trồng chủ lực của địa phương, góp phần nâng cao thu nhập cho người dân. Hiện Hồng Việt có khoảng 160ha đất chuyển đổi tập trung chủ yếu ở các thôn Ðông, Quán, Ðoài, Tứ với 1.500 hộ tham gia trồng hoa, cây cảnh và cây giống các loại; thu nhập bình quân 450 triệu đồng/ha. Ðể bà con yên tâm sản xuất, canh tác, xã đã cơ bản hoàn thành 19 tiêu chí nông thôn mới, trong đó tiêu chí thủy lợi với 7 trạm bơm trục đứng tổng công suất 9.940m3/giờ, xây dựng 7 cống nội đồng chính và gần 6.000m kênh mương cấp I. Ðường giao thông trục xã và trục thôn đều được cứng hóa, cho phép ô tô có thể về thu mua cây tận ruộng. Tuy nhiên, sự tàn phá của bão số 1 và số 3 trong năm 2016 làm quất, đào ít nhiều bị ảnh hưởng. Người nông dân cả năm vất vả, gần đến tết vẫn canh cánh nỗi lo…

Xuân mới đang về trên những cánh đồng hoa, vườn cây ở Hồng Việt. Bên mỗi góc vườn, từng cặp vợ chồng cần mẫn vun đất, tưới nước cho đào, uốn nắn, tỉa cành cho quất, chăm sóc từng luống hoa vạn phúc, đồng tiền... Họ hy vọng thời tiết ổn định, đào sẽ ra hoa đúng dịp, quất chín đẹp, đều, được mùa, được giá để gia đình được đón một cái tết sung túc, ấm no, để khách mua truyền tai nhau mà tìm đến, cũng là để góp phần tạo nên thương hiệu hoa, cây cảnh Hồng Việt.

Thùy Dung