Cùng với sự trưởng thành chung của quân đội, trang bị kỹ thuật của bộ đội thông tin liên lạc từ sau Chiến dịch Biên giới được tăng cường về số lượng và cải tiến về chất lượng, nhất là từ Liên khu V trở ra. Đối với bộ đội chủ lực, số lượng trang bị kỹ thuật thông tin nhìn chung được thống nhất ở các đại đoàn, trung đoàn, tiểu đoàn bộ binh.

Do chiến dịch diễn ra dài ngày, bộ đội ta lại trực tiếp tiếp xúc với địch, yêu cầu giữ bí mật cao, trang bị phương tiện vô tuyến điện chưa nhiều, nên hữu tuyến điện được xác định là phương tiện thông tin chính để bảo đảm liên lạc thông suốt từ Bộ Chỉ huy Chiến dịch đến các đại đoàn, trung đoàn, tiểu đoàn và đại đội dao nhọn. Để khắc phục khó khăn về thiếu phương tiện, cơ quan thông tin chiến dịch đã tổ chức và động viên các đơn vị tìm kiếm thêm dây máy, tận dụng những đoạn đường dây trần bưu điện của thực dân Pháp xây dựng trước đây sửa chữa lại để bảo đảm liên lạc về hậu phương chiến dịch.

Trong giai đoạn chuẩn bị chiến dịch, cơ quan thông tin chiến dịch đã cho một đại đội hữu tuyến điện về khu vực Nà Sản địch vừa rút, đào gỡ những đường dây bọc mà địch đã chôn trước đây và những cuộn dây thép gai địch bỏ lại gỡ ra làm dây điện thoại, đồng thời liên hệ với chính quyền và nhân dân địa phương thu lại số dây mà nhân dân đã lấy được. Cơ quan thông tin chiến dịch còn chỉ đạo sát sao các đại đoàn thu dây thép gai của địch bỏ lại ở các cứ điểm, gỡ ra làm dây điện thoại để đặt các đường liên lạc về phía sau, giành dây bọc cho phía trước, phân công một cán bộ tham mưu chuyên trách theo dõi, hướng dẫn việc sử dụng dây thép gai để xây dựng các đường dây trần cho các đơn vị trong toàn mặt trận. Nhờ có các biện pháp tích cực đó, ta đã triển khai được một hệ thống thông tin hữu tuyến điện rộng khắp trên mặt trận bằng đủ các loại dây (dây bọc, dây sắt, dây đồng, dày thép gai) với chiều dài tổng cộng là 1.150km, làm nòng cốt cho hệ thống thông tin chiến dịch.

Để nâng cao tính vững chắc cho thông tin hữu tuyến điện, về mặt tổ chức từ Bộ Chỉ huy Chiến dịch đến các đại đoàn, trong nhiều trường hợp đã đặt được hai đường dây, một đường liên lạc trực tiếp, một đường liên lạc qua trạm giữa hoặc qua tổng đài của một đại đoàn khác. Về mặt kỹ thuật đã vận dụng nhiều biện pháp để triển khai và bảo vệ các đường dây trong hào giao thông, phòng chống đạn pháo địch và bộ đội ta cơ động làm đứt như đào rãnh chôn dây ở vách hào, đặt dày ở dưới lòng hào và dùng những bó trúc tre phủ lên... Đối với một số đường trục, còn thực hiện phương pháp đặt hai dây, một đường ở vách hào, một đường đặt ở dưới lòng hào, nối liền với nhau theo kiểu đan vòng.

Vô tuyến điện cũng được xác định là một loại thông tin rất quan trọng trong chiến dịch. Ngoài tổ chức liên lạc điện báo từ Bộ Chỉ huy Chiến dịch đến các đại đoàn, trung đoàn như đã làm trước đây, trong chiến dịch đã tổ chức các mạng liên lạc thoại bằng máy bộ đàm, đồng thời tích cực khai thác sử dụng phần thoại ở các điện đài liên lạc báo để dễ bảo đảm cho Bộ Chỉ huy Chiến dịch liên lạc với các đại đoàn trong một số tình huống cần thiết. Trong rất nhiều trận đánh, khi hữu tuyến điện bị gián đoạn, đặc biệt là các trường hợp đường dây mắc qua cửa bị pháo binh địch bắn nát không thể khôi phục được, việc liên lạc giữa trong và ngoài cứ điểm chủ yếu bằng vô tuyến điện thoại, đã bảo đảm cho việc chỉ huy từ đại đoàn đến các trung đoàn, tiểu đoàn và các đại đội không bị gián đoạn.

Thông tin vận động cũng sử dụng rộng rãi và đã phát huy tác dụng rất tốt trong chỉ huy chiến đấu. Trong rất nhiều tình huống thông tin vận động đã thay thế hữu tuyến điện khi bị đứt để giữ liên lạc giữa trong và ngoài cứ điểm. Ở các đại đoàn còn có các tổ chức thông tin vận động kết hợp với các tổ bảo vệ và sửa chữa dây để thực hiện việc liên lạc chuyển tiếp khi đường dây bị đứt, đồng thời để hỗ trợ cho công tác sửa chữa đường dây.

Nhờ tổ chức và sử dụng các phương tiện thông tin được hợp lý, có nhiều biện pháp kỹ thuật để nâng cao tính vững chắc của từng loại phương tiện, nên đã phát huy được tốt tính năng, tác dụng của các phương tiện hiện có, trong điều kiện số lượng còn có hạn, yêu cầu chỉ huy cao và quân địch ra sức đánh phá. Việc sử dụng thoại trong liên lạc vô tuyến điện đó tăng thêm tính nhanh chóng của thông tin liên lạc, đặc biệt là trong các tình huống chiến đấu khẩn trương.

Trong tổ chức thông tin liên lạc, đã biết tập trung phương tiện vào nhiệm vụ bảo đảm cho chỉ huy và tập trung cho các đơn vị ở hướng chủ yếu, nhưng cũng không coi nhẹ các nhiệm vụ ở các hướng khác, do đó đã bảo đảm cho việc chỉ huy được toàn diện và có trọng điểm.

Trong trận mở đầu chiến dịch, cơ quan thông tin Đại đoàn 312 đã tập trung toàn bộ máy bộ đàm, tổ chức các mạng vô tuyến điện thoại cho các Trung đoàn 141 và 209 chỉ huy các tiểu đoàn, các Đại đội dao nhọn, pháo 75 mm và súng cối 120 mm. Nhờ đó trong chiến đấu khi các đường dây điện thoại bị phá hoại nặng hoặc không thể phát triển theo các tiểu đoàn, thì vô tuyến điện thoại đã kịp thời thay thế, phát huy tác dụng rất lớn để bảo đảm chỉ huy đánh bên trong cứ điểm. Trong đợt 3 chiến dịch, nhận thức được tầm quan trọng của trận đánh Đồi A1, cơ quan thông tin Đại đoàn 316 đã tăng cường cho Trung đoàn 174 một số phương tiện, đồng thời chỉ đạo việc tổ chức mạng vô tuyến điện thoại ở các tiểu đoàn liên lạc với đại đội, tiến hành củng cố các đường dây điện thoại từ đại đoàn đến trung đoàn và các tiểu đoàn, tạo điều kiện cho chỉ huy chiến đấu được thuận lợi.

Trong khi tập trung phương tiện để đảm bảo cho nhiệm vụ thông tin dùng để chỉ huy, đã chú trọng thích đáng đến việc tổ chức thông tin dùng cho hậu phương và cho hiệp đồng chiến đấu.

Trên tuyến hậu cần chiến dịch dài gần 400km từ Điện Biên Phủ đến Chợ Chu, cơ quan thông tin chiến dịch đã tập trung hai đại đội hữu tuyến điện xây dựng đường dây trần và sửa chữa những đoạn đường dây của bưu điện còn lại để bảo đảm cho cơ quan Tổng cục Cung cấp chỉ huy công tác hậu phương chiến dịch. Trên các trạm cung cấp bố trí ở dọc tuyến, còn tổ chức hệ thống thông tin vô tuyến điện bảo đảm cho việc chỉ huy được luôn thông suốt và vững chắc.

Tổ chức thông tin bảo đảm cho hiệp đồng chiến đấu cũng được coi trọng trong kế hoạch thông tin liên lạc chiến dịch. Theo chỉ lệnh thông tin của Bộ Chỉ huy Chiến dịch, các đại đoàn đã thực hiện việc đặt đường dây điện thoại sang nhau, đặc biệt là khi quân ta tổ chức đánh lớn. Nhờ có thêm các đường dây đó, việc liên lạc bằng đường vòng với các đơn vị đã thực hiện được khá tốt trong một số tình huống khó khăn, khi các đường dây mắc trực tiếp bị pháo địch bắn hỏng, đồng thời liên kết được mạng lưới hữu tuyến điện của các đơn vị với nhau, hình thành nhiều lớp phía trước, phía sau để hỗ trợ cho nhau.

Ngoài nhiệm vụ bảo đảm thông tin liên lạc trong chiến dịch, cơ quan thông tin chiến dịch còn tổ chức được điện đài theo dõi liên lạc vô tuyến điện của địch để phát hiện những sơ hở của ta mà địch thu thập được qua việc liên lạc vô tuyến, đồng thời để nắm thêm tình hình địch cung cấp cho cơ quan tham mưu chiến dịch đưa ra những kế hoạch tác chiến trong từng trận đánh. Nhờ đó, quân ta chiến đấu giảm bớt được tổn thất về người và của.

Các chiến sĩ thông tin liên lạc đã nêu cao tinh thần khắc phục khó khăn, chủ động sáng tạo trong mọi tình huống, tổ chức mạng lưới thông tin liên lạc hợp lý và thông suốt trong cả quá trình chuẩn bị và thực hành chiến dịch. Đảm bảo được sự chỉ huy thống nhất từ Bộ Chỉ huy Chiến dịch đến các đơn vị trong toàn mặt trận và phối hợp với các chiến trường trong toàn quốc. Thông tin liên lạc đã báo cáo kịp thời tình hình địch, ta và bảo đảm chỉ huy chặt chẽ công tác hậu cần góp phần quan trọng vào thắng lợi của chiến dịch.

TRƯỜNG AN (lược trích)

1. Mấy vấn đề về Chiến thắng Điện Biên Phủ, Nxb Khoa học xã hội, Hà Nội, 1985

2. Bảo tàng Chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ (btctdbp-svhttdl.dienbien.gov.vn)

Theo qdnd.vn