Cách đây hơn 40 năm, chúng tôi là những thiếu nhi sống trong thời kỳ chiến tranh ác liệt. Khổ là thế, thiếu thốn là thế, nhưng mà vui, hồn nhiên, ngây thơ, trong sáng. Hồi ấy, học sinh được “tháo cũi sổ lồng” suốt 3 tháng hè, tha hồ chăn trâu, thả diều, đánh khăng, đánh đáo, đá bóng, tắm sông, nhảy dây, đánh chuyền, đánh chắt, chơi ô ăn quan.

Trước rằm Trung thu một tháng, chúng tôi đã được các anh, các chị là đoàn viên và các thầy cô dạy múa, dạy hát, tập nghi thức Đội. Đêm đêm, chúng tôi tập đến khuya ở sân kho hợp tác xã dưới ngọn đèn măng sông yếu ớt. Hôm nào có trăng thì không cần đèn, đỡ tốn dầu (vì dầu hồi đó rất hiếm) và tránh làm mục tiêu cho máy bay. Nhiều hôm đang tập thì có tiếng máy bay gầm rít, tiếng bom nổ nghe rất gần, tiếng còi báo động vang lên, chúng tôi tắt đèn, chạy tản ra, chui xuống các hố “tăng- xê” tránh máy bay. Còi báo yên, chúng tôi lóp ngóp chui lên, quần áo đứa nào, đứa nấy lấm bê bết bùn, lại tiếp tục tập. Tiêng hô “mốt, hai, mốt”, hòa cùng tiếng còi hiệu theo nhịp bước đều tập nghi thức Đội lại vang lên, náo nức rộn ràng. Chúng tôi tập say sưa, quên cả đói.

Sắp đến ngày cắm trại, mỗi chúng tôi được giao “chỉ tiêu” phải góp mấy cọc trại và “mỏ nèo” bằng tre, trúc (dùng để néo dây trại). Cổng trại thì được  cuốn bằng cành lá dừa, hoặc cành phi lao, ánh sáng mỗi trại chỉ là một chiếc đèn chai. Cả sân khấu cũng chỉ có 2 cái đèn măng xông treo ở hai bên. Chúng tôi, háo hức chờ đợi  đến lượt chi đội mình được biểu diễn. Cỗ Trung thu mỗi suất chỉ là mấy cái kẹo gia công làm bằng bột và đường đen cùng mấy múi bưởi, vài quả chuối tiêu, mấy quả ổi, thế mà rất vui. Sau ngày Tết Trung thu, chúng tôi lại thi đua học thật tốt, rèn luyện thật tốt để đạt những kết quả cao nhất trong năm học. Học xong cấp 3, con trai hầu hết đi bộ đội. Nhiều bạn bè tôi mãi mãi không về. Bạn nào không hy sinh trong chiến tranh thì khi xuất ngũ mới tiếp tục ôn thi Đại học và đều thành danh.

Bây giờ thì khác rồi, các em được sinh ra, lớn lên trong môi trường hòa bình, đất nước thống nhất. Điều kiện sống, học tập, cơ sở vật chất trường lớp hơn thời chúng tôi một trời một vực. Em nào cũng được bố mẹ, gia đình tạo điều kiện chăm sóc tốt đầu tư hết mức cho học tập.  Song do quá mải mê học tập nên dường như các em không còn thời gian giành cho vui chơi, giải trí, tham gia sinh hoạt tập thể. Vào dịp Tết Trung thu, vận động các em múa hát rất khó.

Trung thu  mấy năm qua chúng tôi phải cùng với bí thư chi đoàn, tổ dân phố đi vận động từng em và từng phụ huynh. Có nhà “nể” thì cho các cháu đi tập, có nhà thì trả lời thẳng là “cháu nó còn phải học, không tham gia được”. Cả tổ, tối đầu tiên còn được trên một chục cháu, nhưng vài tối sau, các cháu cứ vắng dần. Đến hôm thi múa hát tại trại chỉ còn vài cháu. Ngày xưa, cắm trại toàn là thanh thiếu niên, bây giờ thì chủ yếu là các ông, các bà, các bác, các chú trong các ban, ngành, đoàn thể, nhất là chi hội Cựu Chiến binh và Phụ nữ. Thanh niên còn ở nhà tại các tổ thì rất ít hoặc không có. Thanh niên làm việc ở cơ quan thì ngại tham gia. Đối tượng chính là các em thiếu nhi thì rất thờ ơ. Kể cả nhiều phụ huynh cũng phó mặc cho tổ dân phố, coi nhẹ việc sinh hoạt vui chơi tập thể của các em. Không những không động viên các em đi sinh hoạt tập thể, mà không ít phụ huynh còn cấm đoán, bắt các em ở nhà đi học thêm.

Các em thiếu nhi là lứa tuổi ngây thơ, rất hiếu động. Nhu cầu được vui chơi, giải trí là rất lớn và rất cần thiết. Không nên “trói” các em suốt ngày vào việc học đến mức quá tải. Thiết nghĩ, các bậc phụ huynh, nhà trường cần cân đối hợp lý giữa thời gian học, thời gian vui chơi, giải trí, để các em phát triển toàn diện, khơi dậy tâm hồn, tình cảm tốt đẹp, ý thức tập thể, ý thức cộng đồng cho các em, đó cũng là phương pháp giáo dục hiệu quả, toàn diện. Các nhà trường cần có kế hoạch hướng dẫn động viên các em tham gia các sinh hoạt ở nơi cư trú, phối hợp với Đoàn thanh niên, tổ dân phố cùng triển khai các hoạt động vui chơi, múa hát tập thể cho các em tại khu dân cư. Các em phải được sinh hoạt, múa hát tập thể, vui chơi trong mỗi dịp Tết Trung thu, đó là quyền lợi của các em mà các bậc phụ huynh, nhà trường và xã hội cần phải tôn trọng.

Đào Xuân Ánh

(Vũ Thư - Thái Bình)