Chúng tôi có mặt tại nhà ăn tập thể Công ty CP Gốm sứ Thái Bình lúc 11h, lúc này khoảng 70 công nhân đang dùng cơm trưa.

Nhìn qua, ngoài canh thì thức ăn có đậu phụ và vài miếng thịt lợn. Thấy tôi có vẻ băn khoăn, một công nhân nói với tôi, thế là còn tốt lắm anh ạ, một suất ăn chỉ có 7.000đ, trong đó công ty đã phải hỗ trợ cho anh em một nửa. Anh Nhuận, người đã 8 năm phụ trách bếp ăn của Công ty cho biết, từ đầu năm 2010, công ty có chính sách hỗ trợ 50% tiền suất ăn cho người lao động sinh hoạt tại bếp ăn, còn những công nhân ăn ở gia đình được hỗ trợ 2.000 đ/suất.

Mặc dù vậy, theo anh Nhuận, tiêu chuẩn ăn như trên chưa đủ bù lại năng lượng người công nhân đã sản sinh trong quá trình lao động. Chị Lưu Thị Thơm, 41 tuổi có chồng cũng là công nhân ở một công ty khác thuộc khu công nghiệp Tiền Hải than thở: tổng thu nhập của hai vợ chồng được khoảng 4 triệu, gia đình có ba khẩu, việc chi tiêu phải "băng bó". Từ nhiều tháng nay, thực phẩm chính trong mâm cơm nhà chị là rau và đậu, thi thoảng được cải thiện bằng… tép, cũng chẳng dám ăn tép ngon, mà mua tép chợ chiều cho rẻ.

Tiếp xúc với chị Hoà (Đông Lâm), chị Hiền (Phương Công) và nhiều công nhân thuộc khu công nghiệp Tiền Hải mới thấy sự vất vả, gian nan trong việc giải quyết "bài toán" chi tiêu thời bão giá. Mức thu nhập bình quân của công nhân khoảng 1,7 triệu đồng, giả định nhà có hai lao động thì tổng thu 3,4 triệu. Nếu không phải phụng dưỡng bố mẹ già thì cũng phải căn cơ tính toán lo cho 4 khẩu.

Ngoài ăn uống ra, tiền lương còn "cõng" hàng trăm thứ "chi chi chiền chiện". Cuối năm nào là mừng nhà mới, đám cưới, cất mộ, sinh nhật, tiền học cho con, tiền xăng, điện, nứơc, tiền chuẩn bị đón Tết… tất cả chỉ chòng chọc trông vào lương. Chị Thắm (Tây Giang) kể, riêng tháng vừa qua đã có hai đám cưới, một đám ma tiêu tốn của chị mất 1/3 tháng lương, tháng này điện, than, xăng dầu lên giá chắc lại phải đi vay tiền bù phụ. Chị nói vui: "ấy là ông trời còn thương, cho được khoẻ mạnh, chứ nếu phải vào bệnh viện thì chẳng biết phải xoay xở thế nào!".

Trao đổi với chúng tôi, một Giám đốc công ty cho biết khả năng tăng lương cho công nhân trong năm 2011 rất khó, hiện các doanh nghiệp đều đang dồn hết "tâm lực, trí lực" để chống chọi với tác động của cuộc khủng hoảng kinh tế trong bối cảnh nguồn khí đốt đã cạn, giá than, xăng dầu, điện, nguyên liệu đầu vào… đồng loạt tăng.

Chúng tôi đến nhà chị Hà Thị Y., khu đô thị Trần Hưng Đạo để mục sở thị suất ăn của công nhân thuộc các khu công nghiệp. Chi Y. thường xuyên cung cấp 3.000 suất ăn/ ngày cho công ty Hàn Quốc và Trung Quốc, em chị cung cấp 2.500 suất/ngày cho một công ty của Mỹ. Nhìn thực đơn 6.500đ/ suất có: Cơm, rau (100g), thịt (55g), đậu ( 2 miếng), canh ( 300 đ). Đây là đơn giá mới được nâng lên 500đ/ suất, mà phần lãi mới chỉ được 400đ/ suất. Chị Y. nói, muốn đảm bảo khẩu phần dinh dưỡng cần phải tăng giá nhưng thu nhập của công nhân lại không tăng lên do tình hình sản xuất - kinh doanh của các doanh nghiệp còn đang khó khăn.

Trong khi đó nguyên liệu lương thực, thực phẩm cứ tăng vùn vụt, mặt hàng tăng nhẹ cũng 15%, có loại tăng tới 30% (tính từ tháng 9/2010). Thêm vào đó, tìm người làm thuê cho cơ sở cũng rất khó,  họ lại liên tục đòi tăng lương vì lý do… các mặt hàng đều tăng giá (Chị Y. hiện sử dụng 6 người làm đêm; 12 người làm ngày). Đối với các suất ăn của công ty Mỹ mà em chị Y. cung cấp  có khả quan hơn vì đơn giá được nâng ở mức 9.000 đ/ suất.

Tuy nhiên, em chị cũng đang tính chuyển nghề vì lãi suất chẳng được là bao, trong khi nguy cơ mất an toàn VSTP luôn đe doạ vì muốn rẻ thì nguồn hàng phải mua ở các chợ lẻ. ở đó công tác kiểm soát kém mà cơ sở phải tự chịu trách nhiệm về vấn đề này. Thị sát ở một số chợ thấy lượng thịt  lợn ở các quầy bán hàng đều giảm, thậm chí một số điểm còn ế ẩm. Anh Hiển (phường Kỳ Bá), người có hơn 20 năm làm nghề giết mổ cho biết, trước kia mỗi ngày anh cung cấp từ 4- 5 con lợn (loại gần 1 tạ), giờ chỉ được 2-3 con/ ngày.

Theo số liệu của cơ quan chức năng, trong hai tháng đầu năm, chỉ số giá tiêu dùng đã vượt quá 50% chỉ tiêu được Quốc hội thông qua cho năm 2011. Chính phủ đã có các biện pháp để kiềm chế lạm phát như thực hiện chính sách tiền tệ chặt chẽ, thận trọng; chính sách tài khoá thắt chặt, cắt giảm đầu tư công, giảm bội chi ngân sách nhà nước… và bước đầu có những hiệu quả tích cực.

Tuy nhiên, theo dự đoán của các chuyên gia kinh tế thì hậu quả của  lạm phát năm 2011 còn lớn hơn nhiều so với chúng ta đã tiên liệu. Do vậy, ngoài việc người dân "thắt lưng, buộc bụng" cần có sự vào cuộc quyết liệt của toàn xã hội và cả hệ thống chính trị, không những chỉ đề ra cả " gói" giải pháp đồng bộ mà còn phải tích cực hơn nữa trong công tác chỉ đạo, kiểm tra, giám sát việc triển khai thực hiện. Có như vậy mới hy vọng đạt đến đích- kiềm chế được lạm phát, bảo đảm an sinh xã hội và bữa cơm của người công nhân không phải ca bài "xa rồi, thịt lợn ơi!"

Phan Đức Lợi