Có nhiều nguyên nhân gây ách tắc, tai nạn  giao thông nhưng nguyên nhân sâu xa chủ yếu là từ quy hoạch đô thị, đường sá, hệ thống hạ tầng cơ sở kém và ý thức người tham gia giao thông. Việc nâng cấp phát triển hệ thống giao thông là bài toán nan giải, phụ thuộc nhiều vào ngân sách Nhà nước nhưng chuyện ý thức khi tham gia giao thông lại phụ thuộc vào chính chúng ta và hãy bắt đầu bằng những việc nhỏ bình dị thường ngày.

Nếu quan sát, chúng ta dễ nhận thấy không chỉ tham gia giao thông, mà khi vào rạp xem phim, bơm xăng, rút tiền, thậm chí vào lễ chùa...  mọi người đều chen nhau để đi trước, làm trước dù thời gian tranh thủ chẳng đáng là bao. Tôi đã chứng kiến cảnh tắc đường 39B, đoạn phố Lý Thường Kiệt, chỉ được khoảng 1 phút là dòng người lộn xộn, chen lấn nhau lên trước, sự hỗn loạn thực sự khi một chiếc xe ô tô 4 chỗ vượt lên rồi “tiến thoái lưỡng nan”. Còi xe inh ỏi, tiếng quát, tiếng thét trong khung cảnh đầy bụi đường, khói xe: “ Đi đi thằng kia” “ Chen lên đi” “ Cắt mặt nó mà lên”... và cứ thế dù mọi người biết chẳng thay đổi được tình thế, ngoài giải pháp duy nhất là nhường nhịn và lưu thông theo thứ tự.

Nói về vô cảm khi thấy người bị tai nạn, anh bạn tôi than phiền về việc cậu con trai không may bị tai nạn, chẳng những không ai cứu giúp mà còn bị “lột” tài sản. Nhưng anh vẫn coi đó là may mắn, bởi gần nhà anh có vụ va quệt nhẹ, thế nhưng hai bên đương sự đều là dạng “người hùng”, đấu khẩu không xong chuyển sang đao, kiếm và án mạng đã xảy ra từ một chuyện cỏn con. Cũng ở việc này, đội trưởng đội tự quản tổ 11, phường Kỳ Bá lại trăn trở, tổ đã nhiều lần thực hiện sơ cứu và đưa nhiều nạn nhân vào viện cấp cứu, song vì người nhà nạn nhân chưa đến kịp nên nhân viên y tế cứ  “ buộc” trách nhiệm của người nhà cho tổ tự quản. Bác nói: “Giá như ai cũng có sự cảm thông, chia sẻ với người bị nạn thì công việc của đội suôn sẻ hơn nhiều...”.

Một lãnh đạo ngành giao thông tâm sự, ở nhiều nước đông dân hơn ta, dân trí cũng không cao hơn như ấn Độ đông dân nhất nhì thế giới nhưng ý thức rất tốt. Họ xếp hàng vào thang máy, lấy đồ ăn, xếp hàng chơi trò chơi... và đương nhiên họ tham gia giao thông theo trật tự. Gần đây nhất, người dân nước Nhật được cả thế giới khâm phục bởi trong hoàn cảnh “Thảm họa kép” nhưng họ vẫn giữ được một trật tự khi lĩnh hàng, lĩnh thực phẩm và chẳng có ai lợi dụng hoàn cảnh để “hôi của”. Hơn thế nữa, người dân Nhật đoàn kết, thương yêu, đùm bọc nhau hơn, họ còn cưu mang, giúp đỡ cả người Việt chúng ta đang sinh sống, học tập tại vùng có hiểm họa.

2012 là năm an toàn giao thông, kết quả của nó phụ thuộc phần lớn vào ý thức của mỗi người tham gia giao thông. Chúng ta nghe nói đến nhiều về cụm từ “Văn hóa giao thông” nhưng hãy bắt đầu thực hiện cái văn hóa ấy bằng những việc làm nhỏ nhất. Đội mũ bảo hiểm cho bản thân và những người ngồi trên xe khi lưu hành, nhường nhịn người lớn tuổi, người khuyết tật, phụ nữ trên xe buýt; không phóng nhanh vượt ẩu, không vượt đèn đỏ; đi bộ trên vỉa hè hoặc sát lề đường bên phải khi không có vỉa hè, không lấn chiếm vỉa hè, lòng đường; đấu tranh với các hành vi vi phạm Luật giao thông, một sĩ quan công an dắt cháu nhỏ qua đường...

Đối với các lực lượng chức năng cần làm hết tinh thần trách nhiệm khi thi hành công vụ, xử lý nghiêm minh công bằng đối với hành vi vi phạm. Xây dựng văn hóa giao thông là cả một quá trình thay đổi nhận thức, thay đổi hành vi của mỗi người tham gia giao thông. Mỗi người hãy từ chính mình, từ những việc làm bình dị thường ngày để chung tay xây dựng trật tự giao thông an toàn và thân thiện

Bài, ảnh: Phan Anh