Tại điều 31 Luật Điện lực ban hành năm 2004, Giá điện và các loại phí, khoản 1 quy định, biểu giá bán lẻ điện do Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. Theo tờ trình của Chính phủ trình trước Quốc hội, điều khoản này hiện đã không còn phù hợp với thực tế. Trong một thời gian dài, giá bán điện bình quân càng ngày càng thấp hơn so với giá thành sản xuất kinh doanh điện nếu tính đầy đủ các yếu tố đầu vào. Do vậy, chưa đáp ứng được yêu cầu giảm rủi ro cho doanh nghiệp sản xuất điện khi thị trường nguyên, nhiên liệu và điều kiện thủy văn biến động lớn. Chưa thu hút các thành phần kinh tế đầu tư. Chưa bảo đảm yêu cầu giá điện được tính đúng, tính đủ để khuyến khích đầu tư phát triển nguồn điện và hệ thống lưới truyền tải, phân phối điện; chưa tạo động lực cho khách hàng sử dụng điện tiết kiệm và hiệu quả.

Vì thế, dự thảo Luật Điện lực sửa đổi được bổ sung vào điều 31, khoản 5.1, về giá bán lẻ điện, quy định giá bán lẻ điện do đơn vị điện lực xây dựng căn cứ cơ chế quản lý và điều chỉnh giá bán lẻ điện do Thủ tướng Chính phủ quy định.

Đây có thể là căn cứ để điều chỉnh tăng giá điện phù hợp cơ chế thị trường. Theo giải trình của Chính phủ, khi thực hiện giá bán điện theo cơ chế thị trường, việc điều chỉnh giá bán điện cần được thực hiện theo sự biến động của các yếu tố đầu vào hình thành giá (giá nhiên liệu, tỷ giá ngoại tệ và cơ cấu sản lượng điện phát). Việc điều chỉnh giá bán lẻ điện bằng con đường hành chính do Thủ tướng Chính phủ và Bộ trưởng quản lý ngành phê duyệt không còn phù hợp trong quá trình vận hành và hoạt động theo cơ chế thị trường của ngành điện hiện tại và trong tương lai.

Thực tế, trên thế giới có nhiều nước điều chỉnh giá điện hàng năm hoặc hàng quý, thậm chí là hàng tháng theo các yếu tố đầu vào có nhiều biến động như: tỷ giá, giá nhiên liệu, điều kiện thủy văn...

Tuy nhiên, ở nước ta, điện năng là một loại hàng hóa đặc biệt, việc điều chỉnh giá điện có ảnh hưởng trực tiếp đến sản xuất và đời sống nhân dân. Do vậy, giá điện vẫn phải chịu sự điều tiết của Nhà nước.

Tại Điều 29 Luật Điện lực sửa đổi được bổ sung khoản 1a quy định giá bán điện thực hiện theo cơ chế thị trường có sự điều tiết của Nhà nước.

Chính phủ cũng cho rằng, để giá điện có thể được điều chỉnh một cách linh hoạt theo tín hiệu của thị trường nhưng vẫn bảo đảm sự quản lý của Nhà nước thì cần quy định theo hướng: Cơ chế xây dựng và điều chỉnh giá điện do Thủ tướng Chính phủ quy định trên nguyên tắc tuân thủ các chính sách giá của Luật Điện lực; các chi tiết về cơ cấu biểu giá (là các nội dung mang tính kỹ thuật) cần giao cho cơ quan chuyên ngành thực hiện để nâng cao tính linh hoạt và hiệu quả trong giải quyết công việc theo tinh thần cải cách hành chính của Nhà nước.

Nhà nước điều tiết và kiểm soát giá bán lẻ điện bằng các biện pháp kiểm tra, giám sát việc tuân thủ các quy định của pháp luật về giá điện đối với các đơn vị điện lực.

Tuy nhiên, qua quá trình tiếp thu ý kiến từ các bộ ngành, có nhiều ý kiến cho rằng, Dự án Luật Điện lực sửa đổi chưa thể hiện được rõ cơ chế trách nhiệm của cơ quan quản lý điện khi để tình trạng thiếu điện thường xuyên trong mùa cao điểm. Chính sách, thiết chế đầu tư, điều tiết hệ thống điện bảo đảm phát triển ngành điện bền vững, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế-xã hội của đất nước trong từng giai đoạn phát triển cũng chưa được cụ thể và rõ ràng.

Việc quy định giá bán điện theo cơ chế thị trường sẽ là một trong những nhân tố không những khuyến khích phát triển thị trường cung ứng điện mà còn là yếu tố thúc đẩy các doanh nghiệp hướng tới đầu tư, kinh doanh hiệu quả hơn. Tuy nhiên, cần cụ thể hóa nguyên tắc, cấu trúc vận hành cơ chế giá bán điện theo cơ chế thị trường có sự điều tiết của Nhà nước. Nhà nước sẽ điều tiết những hoạt động, khía cạnh nào của thị trường điện? Nội dung này cần được quy định trong Luật Điện lực sửa đổi.

Một trong những ý kiến đáng chú ý từ các bộ ngành là cần minh bạch hóa giá điện. Các quy định minh bạch hóa trong đấu thầu và kiểm toán giá điện cần được thể chế hóa trong Luật này.

Dự thảo Luật Điện lực sửa đổi sẽ được các đại biểu Quốc hội thảo luận ở tổ sáng 6-6 và thảo luận ở hội trường sáng 20-6 tới.

 Theo nhandan.com.vn