Điều này khiến một số ngành, doanh nghiệp phải sản xuất cầm chừng, thậm chí phải dừng hoạt động do bí đầu ra. Nguyên nhân của tình trạng trên một phần do kinh tế khó khăn, phần khác cũng khá quan trọng đó là việc xây dựng, thực hiện các quy hoạch ngành vừa thiếu lại vừa yếu, thậm chí quy hoạch đã có nhưng lại bị phá vỡ.

Thực tế không như…  quy hoạch

Ngành thép và xi măng là biểu hiện cụ thể do tình trạng phá vỡ quy hoạch gây nên. Cụ thể như ngành thép, lượng thép tiêu thụ năm nay giảm 50% so với cùng kỳ năm ngoái. Ngoài những nguyên nhân khách quan còn có không ít nguyên nhân chủ quan, đó là khoảng 3 năm nay, công suất sản xuất thép đã vượt quá nhu cầu tiêu thụ khá nhiều. Năm 2011 tiêu thụ thép nội địa chỉ khoảng 5,5 triệu tấn, nhưng công suất sản xuất thép cán lên tới 9 triệu tấn, đó là chưa kể khoảng 500.000 tấn thép nhập khẩu. Lo ngại trước thực trạng này, ngay từ năm 2009, Hiệp hội Thép Việt Nam đã nhiều lần gửi đơn lên Chính phủ kiến nghị rà soát và siết chặt hoạt động đầu tư vào ngành thép. Cuộc thanh tra công tác thực hiện quy hoạch phát triển ngành thép được Bộ Công Thương tiến hành năm 2009 còn cho thấy một nghịch lý: Trong số những dự án thép nằm ngoài quy hoạch lại có những dự án rất lớn, hoặc dự án sản xuất thép chất lượng cao. Do đó, vẫn có những dự án nằm ngoài quy hoạch nhưng vẫn được xây dựng.

Tương tự, đối với ngành ô tô, đã có chuyên gia khá nặng lời khi cho rằng chiến lược phát triển công nghiệp ô tô của Việt Namon> đã phá sản. Mặc dù hiện vẫn còn nhiều ý kiến khác nhau về nhận định này nhưng có một thực tế không thể phủ nhận là cũng chính ở lĩnh vực xe khách, xe tải, tình trạng phá vỡ quy hoạch đang đẩy doanh nghiệp vào thế khó khăn. Một ví dụ cụ thể, có những địa phương có tới năm doanh nghiệp sản xuất, lắp ráp ô tô nên rất khó cạnh tranh khi thị trường tiêu thụ ỳ trệ như năm nay. Cùng với đó là hàng loạt doanh nghiệp cơ khí bùng nổ phát triển theo sự phát triển của các doanh nghiệp sản xuất lắp ráp ô tô xe máy cũng lao đao. Thực tế này khiến không ít doanh nghiệp sản xuất, lắp ráp ô tô phải chuyển lĩnh vực sản xuất, kinh doanh hoặc cho lao động nghỉ việc.

Cần thay đổi tư duy quy hoạch

Thời gian qua, các cơ quan hữu quan đã đưa ra nhiều giải pháp nhằm hạn chế tình trạng phá vỡ quy hoạch. Đa số là các giải pháp mang tính hành chính, trong đó có giải pháp tăng giá điện đối với sản xuất thép và xi măng. Tuy nhiên, theo các chuyên gia kinh tế, những giải pháp mang tính chất hành chính không thể xử lý tận gốc vấn đề. Đã đến lúc chúng ta cần thay đổi quan điểm xây dựng và thực hiện quy hoạch theo hướng để thị trường tự điều tiết theo quy luật cung - cầu. Chuyên gia kinh tế Lê Đăng Doanh phân tích, quy hoạch những lĩnh vực mang tính chất thương mại như sản xuất ô tô, sắt thép, xi măng, bia, nước giải khát... đã không còn phù hợp với điều kiện hiện nay. Nhiều doanh nghiệp và địa phương đã tự ý phá vỡ quy hoạch, bất chấp những cảnh báo của các chuyên gia. Để doanh nghiệp tuân thủ quy hoạch đã đề ra, cơ quan quản lý cần chỉ là nơi cung cấp thông tin về cung - cầu thị trường, cơ hội thu được từ sự phát triển của ngành, cũng như định hướng phát triển. Doanh nghiệp sẽ tự điều tiết sản xuất, kinh doanh dựa trên định hướng này.

Phá vỡ quy hoạch không chỉ là gánh nặng của mỗi ngành mà nó đang trở thành gánh nặng cho nền kinh tế. Việc xây dựng, thực hiện quy hoạch linh hoạt cũng sẽ giúp giảm sức ép lên hạ tầng kinh tế vĩ mô, góp phần không nhỏ giải quyết tình trạng đầu tư dàn trải, lãng phí mà nhiều ngành đang gặp phải hiện nay

Theo kttd.com.vn