Đang học lớp 10 ở một trường THPT ngay thành phố, Thúy(*) yêu một anh cùng trường học trên một lớp. Cùng đưa đón nhau đi học, chờ nhau khi tan trường, tình yêu học trò thơ mộng nhưng cũng không kém phần nồng thắm. Khi chuẩn bị đến mùa thi lên lớp, một ngày mẹ Thúy phát hiện con gái có nhiều biểu hiện lạ, mệt mỏi, chán ăn. Nghĩ con đang bước vào mùa thi, học hành căng thẳng, sức khỏe bị ảnh hưởng, mẹ dẫn con đến bệnh viện khám. Nhưng đến bệnh viện, cả mẹ và con mới tá hỏa. Bác sỹ cho biết Thúy đã có thai gần 4 tháng. Gia đình đón tin con gái mang bầu sốt ruột hơn cả ngư dân nghe tin bão khẩn cấp. Bố Thúy lôi con ra định dần cho một trận nhưng mẹ khóc lóc van xin vì “sức khỏe con bé đang yếu”.

Điều tra, khai thác mãi cuối cùng cũng tìm ra “kẻ đồng phạm” cùng con gái. Một cuộc điều đình, thương thuyết giữa hai nhà “cháu trai, cháu gái” đã diễn ra. Kết luận cuối cùng là “phải cưới” vì đứa trẻ không thể không có bố. Đám cưới diễn ra vào đúng mùa hoa phượng thắp lửa trên cành. Hôm cưới Thúy, bạn bè được một phen cười đau ruột vì chú rể trông như một chú gà lạc mẹ, vụng về xách váy cưới cho cô dâu với cái bụng đã lùm lùm. Người lớn lắc đầu ái ngại bảo nhau “đúng là đám cưới trẻ con”. Bố mẹ hai bên nhìn con mà lòng như lửa đốt. “Con bé” nghỉ học sinh con đã đành nhưng “thằng bé” thì vẫn chưa tính được là có đi học tiếp hay không. Rồi sau này không biết chúng nó ăn ở với nhau, nuôi con như thế nào?

Kết hôn trước tuổi 18 với nữ, trước tuổi 20 với nam được coi là tảo hôn. Trước kia, nạn tảo hôn diễn ra chủ yếu ở những địa phương có tập quán sinh sống lạc hậu, kinh tế, xã hội kém phát triển. Trẻ em không được đi học, khi các em bước vào tuổi “nữ thập tam, nam thập lục” thì được cha mẹ cho lấy vợ, lấy chồng. Có thể coi, tảo hôn thời kỳ trước là tảo hôn chủ động. Đang có cơ hội tái diễn, song trong thời kỳ số hóa, tính chất của tảo hôn đã có nhiều thay đổi. Không do tập tục sinh sống lạc hậu, những đám cưới tảo hôn thời nay diễn ra đối với các bạn trẻ được học hành và thậm chí sinh sống ngay tại thành thị.

Cũng giống như chuyện của Thúy kể trên, Lan Anh(*) học tại một trường THPT ngay giữa Thành phố, bố mẹ đều là cán bộ nhà nước. Đang học lớp 12, Lan Anh yêu một anh lái taxi hơn vài tuổi. Bị bố mẹ ngăn cấm, Lan Anh bỏ học đến thẳng nhà người yêu ở. Không thể để con gái tiếng là con nhà tử tế mà bỏ học giữa chừng không có nổi một tấm bằng phổ thông, bố mẹ đành xuống nước đồng ý cho con gái tiếp tục yêu nhưng với điều kiện phải quay lại trường để cuối năm thi tốt nghiệp. Vừa thi xong, hai nhà vội vàng làm đám cưới bởi cái bụng của “cô dâu” không thể chờ thêm. Khi đám cưới, Lan Anh vẫn thiếu vài tháng mới đủ tuổi đăng ký kết hôn.

Dậy thì sớm, bước vào yêu đương, quan hệ tình dục sớm khi chưa có kiến thức về tình dục an toàn dẫn đến mang thai ngoài ý muốn, mang thai ở tuổi vị thành niên chính là nguyên nhân cơ bản đẩy các bạn trẻ đến với hôn nhân tảo hôn. Dù không muốn, song cưới tảo hôn chính là giải pháp bất khả kháng mà nhiều gia đình buộc phải lựa chọn để giải quyết hậu quả cho con trẻ vì trót “ăn trái cấm”. Diễn ra ngoài ý thức của người trong cuộc, dù không được chính quyền địa phương cấp giấy đăng ký kết hôn song các bậc cha mẹ vẫn đành ngậm ngùi làm đám cưới cho con bởi cái lý đơn giản “đứa trẻ cần có bố”. Vì thế, các đám cưới tảo hôn vẫn diễn ra và ngày càng có chiều hướng gia tăng.

Theo báo cáo của Chi cục Dân số - KHHGĐ tỉnh, năm 2011, toàn tỉnh có 18 cặp vợ chồng kết hôn tảo hôn. Tuy nhiên, đây là con số báo cáo của hệ thống dân số, trên thực tế, rất có thể còn nhiều cặp vợ chồng tảo hôn khác nhưng không được đưa vào hệ thống báo cáo. Đi tìm các số liệu liên quan đến vấn đề này, bác sỹ Bùi Thị Quy, Phó Giám đốc Trung tâm Y tế Thành phố Thái Bình cho biết tại 19 xã, phường trên địa bàn từ đầu tháng 1 đến ngày 24/5 năm nay đã có 11/1.191 bà mẹ sinh con trước tuổi 18. Bác sỹ Vũ Quang Vinh, Phó Giám đốc Trung tâm Y tế Tiền Hải cho biết từ đầu năm đến nay, 38 xã, thị trấn trong huyện cũng ghi nhận 25 bà mẹ sinh con trước tuổi 18. Báo cáo tổng kết 10 năm thực hiện chiến lược Dân số - CSSKSS giai đoạn 2001-2010 của Thái Bình cũng đánh giá một trong những khó khăn, thách thức của công tác Dân số - CSSKSS hiện nay là tình trạng tảo hôn, ly hôn, ly thân, quan hệ tình dục trước hôn nhân và bạo lực gia đình có chiều hướng tăng và diễn biến phức tạp.

“Nghèo đói, lạc hậu dẫn đến tảo hôn”, “Tảo hôn dẫn đến đói nghèo và lạc hậu”, đó chính là cái vòng luẩn quẩn đã từng được nói đến của xã hội kém phát triển. Tảo hôn trong xã hội đang phát triển, hệ lụy còn lớn hơn. Phần lớn là cưới ép, cưới “chạy bầu”, tự đẩy mình vào hôn nhân tảo hôn, chưa sẵn sàng với cuộc sống gia đình, những người trong cuộc đều rất “sốc” với cuộc sống mới. Học hành dở dang, chưa có khả năng tự lập, không công ăn việc làm, sống phụ thuộc gia đình nên các cặp bố mẹ trẻ con này không có khả năng nuôi con. Sinh ra những đứa con yếu về thể chất, ít được chăm sóc về dinh dưỡng và tinh thần, các cặp tảo hôn cũng dễ có những cuộc hôn nhân không bền vững, đi đến bế tắc trong cuộc sống, dễ sa vào tệ nạn xã hội. Không chỉ để mất đi tương lai của mình, các ông bố, bà mẹ trẻ cũng để mất đi cả tương lai của con họ… Tất cả những vấn đề này sẽ để lại những hậu quả lâu dài trong xã hội.

Khi tuổi kết hôn trong dân cư càng sớm, tốc độ gia tăng dân số sẽ càng nhanh. Sinh con khi chưa đủ tuổi trưởng thành, sẽ làm ảnh hướng đến sức khỏe và sự phát triển của trẻ, tác động đến chất lượng giống nòi. Nguy hiểm hơn, yêu đương tự do, tình dục buông thả trong giới trẻ còn là biểu hiện của lối sống bừa bãi, suy đồi, coi nhẹ giá trị của tình yêu, hôn nhân gia đình và những giá trị đạo đức truyền thống, đây là nguyên nhân làm gia tăng tệ nạn của xã hội hiện đại…

Làm gì để ngăn chặn nạn tảo hôn đang có cơ hội tái diễn. Trước hết phải làm giảm số nữ thanh niên trẻ và vị thành niên mang thai. Để làm được điều này, cần tăng cường giáo dục, trang bị kiến thức sức khỏe sinh sản cho các em ngay khi ngồi trên ghế nhà trường. Cùng xây dựng cho thanh niên trẻ và vị thành niên lối sống lành mạnh, tình bạn, tình yêu trong sáng, tình dục an toàn và có trách nhiệm. Và không thể thiếu, xã hội cần quan tâm đến vấn đề phòng chống lạm dụng tình dục đối với trẻ em nữ.

Trần Thu Hương

 (*) Tên các nhân vật trong bài viết đã được thay đổi.