Chúng ta - những người đang sống và hưởng độc lập tự do của đất nước, xin nhắc lại một số tấm gương kiên trung, bất khuất hy sinh cho Đảng, cho nhân dân để có thắng lợi như ngày nay.

1. Nguyễn Đức Cảnh (1908-1932)
Nguyễn Đức Cảnh quê làng Diêm Điền (nay là thị trấn Diêm Điền huyện Thái Thụy), ông sinh trưởng trong một gia đình nhà nho nghèo, cha là Nguyễn Đức Triết đỗ cử nhân khoa Mậu Tý Đồng Khánh năm thứ 3 (1888) rồi ra dạy học. Mẹ là Trần Thị Thuỳ quê Cổ Am ,Vĩnh Bảo (Hải Phòng) một vùng quê nổi tiếng với Trạng trình Nguyễn Bỉnh Khiêm. Từ nhỏ Nguyễn Đức Cảnh đã tiếp thu được truyền thống yêu nước, hiếu học của quê  hương. Năm 1926 đang học ở trường Thành Chung (Nam Định) Nguyễn Đức Cảnh đã tham gia các hoạt động yêu nước rồi tìm đường sang Quảng Châu (Trung Quốc) dự lớp huấn luyện do đồng chí Nguyễn Ái Quốc tổ chức lãnh đạo. Về nước Nguyễn Đức Cảnh tham gia hội Việt Nam cách mạng thanh niên và được phân công hoạt động ở Hà Nội. Khi gặp Nguyễn Công Toan người xã An Định (nay là xã Thụy Văn) đồng chí đã tuyên truyền giác ngộ và chính Nguyễn Công Toan là người đầu tiên tuyên truyền xây dựng cơ sở Cách mạng ở Thụy Văn Thái Thụy.
Tháng 06-1929, Nguyễn Đức Cảnh là một trong bảy người sáng lập Đông Dương Cộng Sản Đảng. Sau ngày thành lập Đông Dương Cộng Sản Đảng thực hiện phong trào vô sản hoá, Nguyễn Đức Cảnh đã đi xuống nhà máy vận động công nhân lập ra Công hội đỏ và là người lãnh đạo đầu tiên của tổ chức này (tổ chức tiền thân của Tổng liên đoàn lao động Việt Nam hiện nay).
Ngày 03-02-1930, Nguyễn Đức Cảnh lại có vinh dự thay mặt cho Đông Dương Cộng Sản Đảng tham gia thành lập Đảng Cộng Sản Việt Nam, là thành viên sáng lập Đảng.
Nguyễn Đức Cảnh là bí thư đầu tiên của tổ chức Đảng ở Hải Phòng, Quảng Ninh.
Cuối năm 1930, Nguyễn Đức Cảnh được cử vào Trung Kỳ để tăng cường lãnh đạo phong trào Xô Viết Nghệ Tĩnh, anh được bầu vào thường vụ xứ uỷ. Năm 1931 thì bị bắt ở Thành phố Vinh, bị kết án tử hình. Ngày 31-07-1932 Thực dân Pháp đã đưa Nguyễn Đức Cảnh về Hải Phòng thực hiện bản án. Nguyễn Đức Cảnh bị giết ở tuổi 24. Những ngày cuối cùng trước khi bị giết, Nguyễn Đức Cảnh viết “Tạ từ ngôn” gửi về cho mẹ, lời thơ chân tình và cảm động. Khi lên máy chém anh còn hô vang những khẩu hiệu cách mạng

2. Phạm Quang Lịch (1901-1937)
Phạm Quang Lịch quê làng Nam Huân (nay thuộc xã Đình Phùng huyện Kiến Xương). Phạm Quang Lịch xuất thân trong một gia đình giàu có. Năm 1927 tham gia Hội thanh niên cách mạng, tháng 7-1929 tham gia thành lập chi bộ Đông Dương Cộng Sản ở Nam Huân. Năm 1930 vạch kế hoạch, chỉ đạo cuộc đấu tranh của nhân dân Nam Huân chống sưu thuế thắng lợi. Cuối năm 1930, sau cuộc biểu tình của nông dân Tiền Hải bị địch bắt, bị kết án 20 năm khổ sai đưa đi giam giữ tại Hoả Lò (Hà Nội). Đêm 25-12-1932 vượt ngục Hoả Lò trở lại Thái Bình. Đầu năm 1933 Phạm Quang Lịch đứng ra thành lập Ban Tỉnh uỷ lâm thời và được bầu làm Bí thư Tỉnh uỷ. Trong thời gian tham gia lãnh đạo cách mạng ở Thái Bình, đồng chí đã nhiều lần bán tài sản của gia đình ủng hộ cách mạng. Tháng 11-1933 bị bắt lại, bị đày lên nhà ngục Sơn La. Do bị tra khảo tàn nhẫn, bị đầy đoạ, bị ho ra máu, ngày 30-3-1937 thì qua đời ở nhà ngục Sơn La, hài cốt ông được chôn cất tại một quả đồi cạnh nhà tù. Khi nhân dân thành phố Sơn La xây dựng nghĩa trang liệt sỹ nhà ngục Sơn La, tên Phạm Quang Lịch đã đứng đầu trong danh sách trên bia.

3. Phạm Quang Thẩm (1905-1945)
Phạm Quang Thẩm quê làng Tân Tri Phong (nay là thôn Tri Phong xã Hồng Phong huyện Vũ Thư). Ông sinh trưởng trong một gia đình khá giả nên được học hành từ nhỏ, đến tuổi trưởng thành ông được vào học sư phạm rồi ra dạy học tại huyện Gia Khánh tỉnh Ninh Bình. Năm 1929 ông tham gia Hội thanh niên cách mạng, tháng 03-1930 được kết nạp vào Đảng Cộng Sản Việt Nam, ông vừa dạy học vừa tuyên truyền xây dựng cơ sở cách mạng. Tháng 03-1932 ông bị bắt, bị giam ở Hoả Lò (Hà Nội) rồi đầy lên nhà ngục Sơn La. Năm 1936 ông được ra tù trở lại hoạt động tại quê nhà. Năm 1937 được bầu vào Ban Tỉnh uỷ phụ trách phong trào Thư Vũ. Tháng 10-1939 bị địch bắt lần thứ hai, bị đưa đi giam ở nhà tù Nghĩa Lộ. Tháng 03-1945, chi bộ nhà tù chủ trương phá ngục, Phạm Quang Thẩm được giao nhiệm vụ hỗ trợ cho các đồng chí ra trước, còn mình rút sau. Ông đã giết chết một tên cai ngục người Pháp để các đồng chí mình vượt ra. Ông là người vượt ngục sau cùng và bị bọn lính coi ngục bắn chết, hôm đó là ngày 14-03-1945. Phạm Quang Thẩm hy sinh, song lịch sử huyện Vũ Thư không bao giờ quên tên ông. Trong kháng chiến chống Pháp, Vũ Thư có khu di tích Quang Thẩm đã gây cho địch nhiều sóng gió, ngày nay một trường phổ thông trung học của huyện Vũ Thư mang tên ông.

4. Quách Đình Thát (1911-1938)
Quách Đình Thát là hậu duệ của Thám hoa Quách Đình Bảo, môt nhà “Thi lễ truyền gia”, người làng Phúc Khê (nay là thôn Phúc Khê Tiền xã Thái Phúc huyện Thái Thụy). Năm 1927 Quách Đình Thát tham gia Hội thanh niên cách mạng Việt Nam tại trường Minh Thành, sau đó được bầu vào Ban Tỉnh bộ thanh niên. Tháng 07-1929, ông gia nhập chi bộ Đảng Cộng Sản Việt Nam tại Minh Thành rồi về phát triển đảng viên xây dựng cơ sở ở quê nhà.  Cùng năm ở Thuyền Quan cũng phát triển được một số đảng viên, chi bộ Thuyền Quan (nay thuộc xã Thái Hà cùng huyện)- Phúc Khê ra đời do Quách Đình Thát làm bí thư. Đây là chi bộ đầu tiên của phủ Thái Ninh. Từ 5 đảng viên, đã phát triển lên 7 đảng viên. Ngày 12-04-1930, thực hiện chủ trương của Đảng, chi bộ Phúc Khê-Thuyền Quan phát động phong trào quần chúng đấu tranh buộc những nhà giàu có trong vùng phải cho vay thóc cứu đói. Bọn nhà giàu chống đối báo lính phủ Thái Ninh về đàn áp. Quách Đình Thát và một số người bị bắt, bị phạt tù 8 tháng. Chưa hết hạn tù thì cuộc đấu tranh của nông dân Tiên Hưng – Duyên Hà nổ ra ngày 01-05-1930 rồi đến cuộc đấu tranh của nông dân Tiền Hải 14-10-1930. Bọn thực dân biết Quách Đình Thát có liên đới đến các cuộc biểu tình trên. Chúng đưa vụ án “ Cộng sản ở Thái Bình” ra xét xử tại toà. Quách Đình Thát bị kết án 20 năm tù, bị đầy ra Côn Đảo và Quách Đình Thát đã hy sinh tại Côn Đảo vào năm 1938 ở tuổi 27.

5. Tăng Văn Thiều (1910-1942)
Tăng Văn Thiều sinh trưởng trong một gia đình nông dân nghèo ở thôn Phúc Khê Tiền xã Thái Phúc huyện Thái Thuỵ. Cha mẹ mất sớm, nhà có 3 anh em phải lao động từ nhỏ đã nuôi nhau. Tháng 01-1928 Tăng Văn Thiều được kết nạp vào Hội thanh niên cách mạng Việt Nam. Cuối năm 1929 tham gia Đông Dương Cộng sản Đảng. Năm 1930 tham gia cuộc đấu tranh đòi bọn nhà giàu phải cho nông dân vay thóc, cứu đói, bị bắt giam 4 tháng, ra tù tiếp tục hoạt động. Năm 1932 được bầu vào Ban Tỉnh uỷ lâm thời. Do trong hàng ngũ cách mạng có kẻ phản bội nên toàn Ban Tỉnh uỷ bị bắt, trong đó có Tăng Văn Thiều, bị đưa lên giam ở nhà tù Hoả Lò (Hà Nội) rồi đầy lên nhà tù Sơn La sau lại bị đưa ra Côn Đảo.
Năm 1936, Tăng Văn Thiều được trả lại tự do, ông trở về địa phương tiếp tục tham gia lãnh đạo mặt trận Dân chủ. Cuối năm 1939 ông bị bắt lần thứ ba, bị giam ở nhà lao Nam Định, ngày 04-09-1941 ông vượt ngục trở laị hoạt động; song do sau ba lần bị bắt, bị tra tấn dã man, bị lao động kiệt sức trong những năm ở nhà tù Đế quốc, sức khoẻ của ông bị suy kiệt. Năm 1942 sau khi dự lớp huấn luyện của xử uỷ Bắc Kỳ ở Nam Định về ông đã qua đời ở tuổi 32 do bệnh lao.
Trên đây là số ít trong những đảng viên đã hy sinh tuổi xuân của mình cho cách mạng (Nguyễn Đức Cảnh hy sinh khi mới 24 tuổi và Phạm Quang Lịch 37 tuổi). Hoa “độc lập” quả “tự do” như lời Chủ tịch Hồ Chí Minh nói là có xương máu của các liệt sỹ của Đảng. Chúng ta những người được hưởng những thành quả của cách mạng phải tự hỏi phải sống sao cho xứng đáng với những hy sinh của các thế hệ trước.

Phạm Minh Đức
                     (Thành phố)