Bước đầu bộ mặt nông thôn dần “thay da đổi thịt”, nhân dân rất phấn khởi, đồng thuận hưởng ứng cao. Cùng với 8 xã điểm, Ban chỉ đạo xây dựng nông thôn mới tỉnh đã chỉ đạo các xã còn lại triển khai công tác lập quy hoạch ngay từ cuối năm 2009.

Song, mới đây đồng chí Bí thư Tỉnh ủy, Trưởng Ban chỉ đạo xây dựng nông thôn mới tỉnh đã có cuộc “vi hành” về vấn đề này tại một số xã trong tỉnh. Kết quả cho thấy thời gian qua kể cả ở một số xã điểm và các xã khác tổ chức thực hiện còn chậm, lúng túng, trông chờ ngân sách cấp trên và chưa quyết tâm cao. Do đó, thời gian tới các cơ sở cần nhận thức đúng và hành động quyết liệt hơn về xây dựng nông thôn mới để tiến tới mục tiêu: Sản xuất phát triển, cuộc sống sung túc, diện mạo sáng sủa, thôn xóm văn minh, quản lý dân chủ.

Trong 8 xã làm điểm về xây dựng nông thôn mới, bước đầu  đã và đang hình thành các vùng sản xuất hàng hóa tập trung, hệ thống thủy lợi, cơ sở hạ tầng văn hóa, xã hội... Nhiều xã đã bố trí cây trồng có chất lượng cao, phù hợp với điều kiện của địa phương  theo hướng liền vùng, cùng trà, khác chủ, như Trọng Quan (Đông Hưng) bố trí vùng khoai tây 100 ha, Thanh Tân (Kiến Xương) 100 ha đậu tương đông, Nguyên Xá (Vũ Thư) hình thành vùng lúa chất lượng cao 100 ha...

Do đó, diện tích, năng suất, chất lượng các loại cây trồng đều đạt hiệu quả cao hơn so với trước quy hoạch. Để bảo đảm sản xuất nông nghiệp theo hướng hiện đại hóa, tỉnh đã hỗ trợ mỗi xã một máy gặt đập liên hoàn, máy làm đất đa năng, 5 công cụ gieo sạ lúa theo hàng và đã đưa vào phục vụ sản xuất từ vụ mùa, vụ đông 2009.

Ngoài ra, một số HTX đã huy động các nguồn kinh phí khác mua thêm máy nông nghiệp phục vụ cho xã viên, như Nguyên Xá mua 3 máy cày, 2 máy gặt đập liên hợp; xã Quỳnh Minh tập hợp tất cả các chủ máy để thành lập tổ dịch vụ làm đất. Sự đầu tư máy móc và cách quản lý mới đã cho hiệu quả tốt, có lợi cho nông dân như giá làm đất rẻ hơn 20 nghìn đồng / sào, gặt đập rẻ hơn 40 - 60 nghìn đồng / sào so với máy nhỏ do tư nhân làm riêng.

Đặc biệt dồn điền đổi thửa là việc làm tương đối khó, nhưng một số xã đã có những cách làm hay, sáng tạo nên được nhân dân nhiệt tình tham gia thực hiện. Điển hình là Thanh Tân đã cắm hơn 1 nghìn cột mốc bê tông để xác định ranh giới bờ vùng, giao thông nội đồng và đã đào đắp bờ vùng theo quy hoạch. Hiện nay ở Thanh Tân 35% số hộ có một thửa, 62% số hộ 2 thửa, chỉ còn 3% số hộ 3 thửa. Trên cơ sở dồn điển đổi thửa các hộ nông dân đã tự nguyện góp đất xây dựng giao thông nội đồng, thủy lợi và cơ sở hạ tầng văn hóa, xã hội.

Cụ thể, nhân dân Thanh Tân đã góp 99.000 m2 đất, Quỳnh Minh 350.000 m2, Trọng Quan 331.872 m2 đất. Ngoài ra, từ nguồn ngân sách của tỉnh, huyện, xã và nguồn đóng góp của nhân dân, đến nay các xã đã cứng hóa kênh mương được 21.118 m, giao thông nội đồng 17.581 m, nạo vét đào đắp 140.000 m3 đất, sửa chữa, xây mới 8 trạm bơm, 68 cống đập; xây mới và chuyển tiếp 7 trường học, 1 nhà văn hóa xã, 1 trạm y tế, 2 nhà văn hóa thôn... Ngoài 8 xã điểm, các xã còn lại đã triển khai lập quy hoạch từ cuối năm 2009 và đến nay đã có 3 xã đủ điều kiện được phê duyệt.

Thẳng thắn nhìn nhận, những kết quả trên cũng chỉ tập trung ở một số xã  như Thanh Tân, Trọng Quan, một số xã điểm còn lại cũng chưa đạt được nhiều so với 19 tiêu chí. Nhất là những xã không chọn làm điểm còn thờ ơ về chủ trương lớn này. Nguyên nhân chủ yếu do cán bộ cơ sở chưa nhận thức đúng tầm quan trọng của nhiệm vụ và thiếu kiến thức trong rà soát đánh giá, triển khai về xây dựng nông thôn mới.

Các đơn vị tư vấn còn thiếu và chưa có kinh nghiệm, đơn vị tư vấn có năng lực, kinh nghiệm trong tỉnh lại ít, trong khi đó các công ty ngoài tỉnh lại không bố trí được thời gian khi cần. Công tác lãnh đạo, chỉ đạo để xây dựng quy hoạch nông thôn mới ở các xã trong tỉnh và ngay cả 8 xã điểm chưa được các huyện, xã, một số ngành tập trung cao về đầu tư thời gian, nguồn vốn.

Hầu hết các xã còn lúng túng trong việc triển khai tổ chức thực hiện, kể cả trong việc xây dựng quy hoạch chung, chi tiết và các quy hoạch đã được duyệt. Một số HTX dịch vụ nông nghiệp thiếu kinh nghiệm, năng lực thực hiện các vùng sản xuất và dịch vụ phục vụ sản xuât, như tiêu thụ sản phẩm, liên kết dịch vụ máy, cung ứng vật tư. Trong những tháng đầu năm 2010, lãnh đạo cơ sở tập trung nhiều thời gian cho công tác chuẩn bị đại hội và phòng trừ sâu bệnh lúa xuân, lúa mùa nên sao nhãng việc quy hoạch chung xây dựng nông thôn mới...

Để khắc phục những tồn tại trên, mới đây ban chỉ đạo xây dựng nông thôn mới tỉnh đã họp bàn các giải pháp tháo gỡ khó khăn hiện tại và đưa ra quyết tâm rất cao trong việc đẩy nhanh tiến độ ở 8 xã điểm và lập quy hoạch của các xã còn lại. Theo đó, tập trung tuyên truyền để nâng cao nhận thức cán bộ, đảng viên và nhân dân hiểu sâu sắc những nội dung, mục tiêu, nhiệm vụ về xây dựng nông thôn mới.

Đồng thời tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo tổ chức thực hiện của cấp ủy, chính quyền và mặt trận, đoàn thể...cùng bám sát nhiệm vụ để thực hiện. Hiện nay còn 5/ 8 xã điểm chưa dồn điền đổi thửa, chỉnh trang đồng ruộng, Ban chỉ đạo nông thôn mới tỉnh đã yêu cầu phải thực hiện ngay khi thu hoạch xong lúa mùa 2010. Các xã vận động nhân dân hiến đất nắn đường, hiến ngày công, cơ sở vật chất và phải tạo được sự đồng thuận giữa nhân dân với Đảng, chính quyền địa phương trong triển khai thực hiện.

 Cùng với nguồn vốn tỉnh đã phân bổ, cần huy động sức đóng góp của dân để tiếp tục xây dựng hệ thống thủy lợi, giao thông nội đồng...Do thời gian vừa qua các huyện, xã, thị trấn tiến hành đại hội nên các thành viên thay đổi nhiều, do đó cần nhanh chóng kiện toàn lại ban chỉ đạo cấp huyện, xã. Các sở, ngành xây dựng các chương trình dự án gắn với nội dung xây dựng mô hình nông thôn mới ở 8 xã điểm. Triển khai thực hiện Quyết định 800/QĐ - TTg của Thủ tướng Chính phủ về chương trình quốc gia xây dựng nông thôn mới.

 Nguyên Bình