Hiện KCN đã hoàn thành việc xây dựng cơ sở hạ tầng, thu hút 7 doanh nghiệp đăng ký đầu tư, trong đó 3 doanh nghiệp đã đi vào sản xuất. Tuy nhiên, suốt hơn một năm nay việc triển khai xây dựng nhà xưởng của một số doanh nghiệp đang gặp rất nhiều khó khăn phải tạm dừng thi công do một số hộ dân trong diện có đất Nhà nước thu hồi đã tụ tập, dựng lều bạt ngay tại công trường để cản trở thi công.

Theo phương án đền bù, hỗ trợ có 812 hộ gia đình của 5 xã có đất thu hồi phục vụ xây dựng KCN Gia Lễ. Trong đó, xã Đông Xuân có 247 hộ, diện đất thu hồi là 31,85ha; xã Đông Quang có 112 hộ, diện tích đất thu hồi là 10,64ha; xã Đông Dương có 238 hộ, diện tích đất thu hồi là 24,66ha; xã Đông Mỹ có 135 hộ, diện tích đất thu hồi là 14,06ha và xã Đông Thọ có 80 hộ, diện tích đất thu hồi là 4,41ha.

Việc chi trả tiền đền bù, hỗ trợ cho các hộ dân có đất thu hồi cơ bản hoàn thành trong tháng 7 và tháng 8 năm 2007. Tại thời điểm thu hồi đất năm 2007, nhìn chung việc thực hiện công tác đền bù chi trả khá thuận lợi, tuyệt đại đa số các hộ dân đều đã nhận tiền và bàn giao đất, nhân dân không có kiến nghị gì.

Nhờ thực hiện GPMB thuận lợi nên quá trình thi công xây dưng hạ tầng KCN và xây dựng nhà xưởng khá nhanh chóng. Hiện KCN đã lấp đầy trên 90% diện tích đất dành cho công nghiệp. Trong đó 3 dự án đã đi vào sản xuất, giá trị sản xuất năm 2010 này ước đạt gần 1.200 tỷ đồng, nộp ngân sách hơn 6 tỷ đồng, bước đầu tạo việc làm cho khoảng 3.600 lao động, trong đó có 863 lao động của 5 xã có đất thu hồi, chiếm 24%.

Tuy nhiên, từ khi Chính phủ ban hành Nghị định 84, đặc biệt là Nghị định 69 quy định về chính sách đền bù, hỗ trợ khi Nhà nước thu hồi đất có hiệu lực thi hành từ 1/ 10/ 2009 thì trong nhân dân bắt đầu xuất hiện việc so sánh giá đất và các chính sách khi Nhà nước thu hồi đất vì theo quy định mới thì mức đền bù cao hơn hẳn so với trước.

Chính vì vậy, ngày 4/ 11/ 2008 một số hộ dân thôn Cầu Thượng, xã Đông Dương có đơn kiến nghị Công ty Neo- Neon (KCN Gia Lễ) hỗ trợ thêm do mức giá đền bù của tỉnh thấp, tiếp đó các hộ dân này tiếp tục gửi đơn đến UBND xã Đông Dương kiến nghị một số nội dung liên quan đến phương án bồi thường, hỗ trợ khi thu hồi đất.

Tiếp theo, người dân ở các xã khác cũng bắt đầu kiến nghị, đồng thời tụ tập đông người, dựng lều bạt tại công trường cản trở thi công. Nghiêm trọng hơn, tại đây đã xảy ra 2 vụ xô xát giữa người dân với bảo vệ của doanh nghiệp làm một số người bị thương phải vào bệnh viện. Do vậy từ cuối năm 2009 đến nay, việc thi công gặp rất nhiều khó khăn, cơ bản phải dừng thi công làm ảnh hưởng đến đến tiến độ xây dựng hạ tầng và gây thiệt hại lớn cho các doanh nghiệp.

Những kiến nghị của người dân nơi đây chủ yếu cho rằng mức giá bồi thường 29.000đ/m2 là quá thấp, UBND tỉnh xây dựng mức giá đền bù không đúng với quy định của nhà nước, chưa phù hợp với cơ chế thị trường; yêu cầu giá đền bù phải được thoả thuận với người có đất bị thu hồi mới đúng quy định. Với những hộ trong diện thu hồi trên 30% diện tích đất canh tác kiến nghị phải giải quyết nhanh quỹ đất ở, đất dịch vụ 5%; nếu không quy hoạch được quỹ đất cần thanh toán bằng tiền và công khai mức giá cụ thể cho dân biết.

Ngoài ra, các hộ dân còn kiến nghị một số vấn đề về hỗ trợ lương thực, giải quyết việc làm sau thu hồi đất, hỗ trợ hộ nghèo, hỗ trợ học sinh, sinh viên...

Ngay khi có kiến nghị của người dân, UBND tỉnh và các ngành liên quan đã ban hành 5 văn bản, tổ chức 6 cuộc họp đối thoại trực tiếp với dân để giải quyết những thắc mắc, kiến nghị của dân. Riêng đồng chí Chủ tịch UBND tỉnh đã chủ trì 2 cuộc họp đối thoại trực tiếp với nhân dân của hai xã Đông Xuân và Đông Dương.

Tại các cuộc họp và đối thoại nói trên, UBND tỉnh khẳng định rõ việc đền bù, hỗ trợ của Nhà nước đối với các hộ dân có đất thu hồi tại KCN Gia Lễ là tuân thủ đúng các quy định của pháp luật. Việc đền bù phải được căn cứ vào các văn bản pháp luật hiện hành tại thời điểm thu hồi đất.

Cụ thể chính sách đền bù, hỗ trợ được Hồi đồng đền bù căn cứ theo nội dung Nghị định 197 của Chính phủ ban hành ngày 3/ 12/ 2004, Nghị định 188 của Chính phủ ban hành ngày 16/ 11/ 2004 và Nghị định 17 của Chính phủ ban hành ngày 27/ 1/ 2006.

Giá bồi thường đất nông nghiệp trồng cây hàng năm hạng I, thu hồi vĩnh viễn là 29.000đ/m2. Ngoài mức đền bù nói trên, người dân có đất thu hồi còn được hỗ trợ tiền đất 2.000đ/m2; hỗ trợ 1 vụ lúa đang phát triển 1.800đ/m2; các hộ có đất thu hồi trên 30% diện tích được hỗ trợ ổn định đời sống trong thời gian 3 tháng, mức hỗ trợ 30kg gạo/ người/ tháng, quy thành tiền là 468.000đ/ người.

Về hỗ trợ chuyển đổi nghề nghiệp, các hộ có đất Nhà nước thu hồi từ 30- 50% diện tích được hỗ trợ kinh phí cho 50% số lao động của gia đình trong độ tuổi, những hộ có đất thu hồi trên 50% diện tích được xét hỗ trợ 100% số lao động trong độ tuổi, mức hỗ trợ là 900.000đ/ lao động.

Để giảm bớt khó khăn cho những hộ gia đình có đất thu hồi trên 30% diện tích, Hội đồng đền bù đã vận dụng hỗ trợ thêm 5% diện tích đất thu hồi để kinh doanh dịch vụ nâng cao đời sống. Ngoài ra, xét thấy việc thu hồi đất xây dựng KCN Gia Lễ ảnh hưởng đến đời sống của nhiều hộ dân nên UBND tỉnh đã phê duyệt dự án giải quyết việc làm cho người dân có đất thu hồi xây dựng KCN.

Hiện Sở Công Thương đã chủ trì tổ chức được 1 lớp dạy nghề cho 263 lao động, trong đó có gần 100 lao động là nông dân bị thu hồi đất, sau khoá học các học viên đạt yêu cầu đều được chủ doanh nghiệp tạo việc làm ổn định. Bên cạnh đó UBND tỉnh đã đồng ý hỗ trợ cho 211 sinh viên là con nông dân bị thu hồi đất đang theo học các trường cao đẳng, đại học với tổng số tiền gần 631 triệu đồng; hỗ trợ 82 hộ gia đình của 3 xã Đông Dương, Đông Quang và Đông Xuân có đất thu hồi thuộc diện hộ nghèo với tổng số tiền 410 triệu đồng.

Giao UBND thành phố và UBND huyện Đông Hưng chỉ đạo các xã có đất thu hồi xây dựng KCN Gia Lễ khẩn trương hoàn thành quy hoạch xây dựng nông thôn mới, lập danh mục các dự án phục vụ sản xuất và công trình dân sinh trình cấp có thẩm quyền thẩm định, phê duyệt để làm căn cứ cho việc ưu tiên bố trí vốn. Hiện đã có một số công trình hoàn thành xây dựng đưa vào sử dụng như trụ sở UBND xã, nhà văn hoá thôn, đường giao thông nông thôn…

Như vậy việc đền bù, hỗ trợ khi Nhà nước thu hồi đất tại KCN Gia Lễ bảo đảm tuân thủ đúng các quy định của pháp luật, đồng thời UBND tỉnh đã ban hành một số cơ chế hỗ trợ riêng nhằm giúp các hộ dân, nhất là những hộ không còn đất sản xuất nhanh chóng ổn định cuộc sống. Hiện UBND tỉnh đang chỉ đạo cấp uỷ, chính quyền và các ngành chức năng tập trung tháo gỡ khó khăn, vướng mắc nhằm sớm ổn định tình hình vì sự nghiệp phát triển KT- XH, nâng cao đời sống nhân dân.

Vũ Mạnh